تنش‌ میان ایران و آمریکا؛ سکون یا تجدید قوا برای خیز دوباره؟

فرارو- وزیر خارجه آمریکا گفت برای محدود کردن ایران وقت تنگ است. پمپئو از طرف دیگر اعلام کرد به کارآیی بازگرداندن تحریم‌ها علیه تهران یقین دارد و مطمئن است کاخ‌سفید می‌تواند به استراتژی خود در این زمینه ادامه دهد. هرچند بیان این دو مفهوم آنهم در زمانی که تنش بین ایران و آمریکا تاحدی فروکش کرده است تا حدی تناقض آمیز به نظر می‌رسد، اما مفهوم دیگری را هم به ذهن می‌رساند: ایران و آمریکا در پی تجدید قوا برای ضربه زدن در یک بزنگاه هستند.

به گزارش فرارو، روز گذشته پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا با بیان اینکه وقت برای محدود کردن ایران تنگ است بار دیگر نسبت به پایان ضرب الاجل تحریم تسلیحاتی ایران در برجام هشدار داد.

اشاره مایک پمپئو به بند ۵ پیوست ب. قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است که بر اساس آن ایران از ۲۷ مهر سال ۱۳۹۹ می‌تواند با سایر کشور‌ها مبادله تسلیحاتی داشته باشد. بر این اساس ایران می‌تواند از کشور‌هایی مثل روسیه و چین تسلیحات خریداری کند.

پیش از سخنان پمپئو، برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران هم گفته بود: «شورای امنیت سازمان ملل نقشی مهم برای اطمینان از ادامه تحریم‌های تسلیحاتی و منع سفر دارد.»

همزمان با برداشته شدن تحریم تسلیحاتی ایران، تحریم‌ها علیه قاسم سلیمانی و ۲۳ شهروند دیگر ایران هم برداشته خواهد شد.

مقامات آمریکایی همزمان با اعلام هشدار نسبت به گذر زمان از تاثیر گذاری اثر تحریم‌ها می‌گویند و معتقدند این فشار‌ها اقتصاد ایران را فلج خواهد کرد و آن‌ها را راضی به مذاکره می‌کند.

دو روز پیش ترامپ در توییتی نوشت: «ایران می‌خواهد مذاکره کند. آن‌ها فقط نمی‌دانند چه بکنند. آن‌ها مردمان مغروری هستند... اقتصاد ایران در حال سقوط است. تورم به شدت بالاست. وضعشان بد است. آن‌ها نفت نمی‌فروشند. ما تحریمشان کردیم و نفت کمتری می‌فروشند. یعنی کمتر از آن چه فکر می‌کردیم.»

نکته دیگر این است که مقامات ایرانی هم نسبت به گذر زمان هشدار داده اند و اعلام کرده اند اجازه نمی‌دهند آمریکا با وقت کشی و ادامه تحریم‌ها اقتصاد ایران را نابود کند. خرداد ماه امسال ظریف در سفر به بغداد پیامی به واشنگتن ارسال کرد: «ایران به آمریکا اجازه نمی‌دهد آن را اصطلاحا "قورباغه آب‌پز" کند.... ایران بین جنگ اقتصادی و جنگ نظامی تفاوتی قائل نمی‌شود و به آمریکا اجازه نمی‌دهد که روی حرارت کم آن را بپزد و بمیراند.»

بعد از تروریستی اعلام کردن سپاه پاسداران در فروردین سال جاری توسط آمریکا تنش بین دو طرف افزایش یافت و دقیقا یک ماه پیش با سرنگونی پهپاد آمریکایی توسط سپاه و احتمال حمله هوایی آمریکا به ایران، تنش‌ها به بالاترین سطح خود رسید. اما از آن زمان تاکنون تنش‌ها در ظاهر فروکش کرده و آمریکا حتی در مقابل آزادی نفتکش توقیف شده ایران اقدام عملی صورت نداد.

اینکه هر دو طرفِ دعوا، اعلام می‌کنند گذر زمان به نفع آن‌ها نیست، اما در روز‌های اخیر اقدام شاخصی از طرف هیچکدام دیده نمی‌شود نشانه چیست؟

---

بیشتر بخوانید:

 

دکتر مهدی مطهرنیا، تحلیلگر مسائل بین الملل و استاد دانشگاه معتقد است شرایط فعلی نه تنها نشان دهنده سکون، بلکه نشان دهنده یک ثبات عملیاتی در تجدید قوای دو طرف در جهت برخورد احتمالی در آینده است.

این کارشناس مسائل بین الملل به فرارو گفت: این تحلیل را نمی‌پذیرم که ایران یا آمریکا یا دیگر کشور‌های پیرامونی، هرکدام از این کنشگران مرکزی در ماجرای بحران ایران و آمریکا در وضعیت سکون قرار گرفته اند یا از مواضع خود عقب کشیده اند یا در پی ایجاد فضای تفاهم با یکدیگر هستند.

 

 

او افزود: آنچه در لایه‌های زیرین در حال انجام است نمایان گر نوعی تحرکات بسیار قدرتمند در جهت ایجاد یک وضعیت مناسب در آینده، در یک وضعیت مناسب جهت ضربه زدن تلقی می‌شود که نشانه‌های آن در لایه‌های زبَرین دیده می‌شود.

مطهرنیا گفت: اگرچه پمپئو و بولتون و برایان هوک ساکت‌تر از گذشته هستند، اما تحرکاتی که در منطقه شاهد هستیم مثل ایجاد ائتلاف بین المللی توسط آمریکا و همچنین مطرح شدن آنچه که در لایه‌های مختلف حیات سیاسی و اجتماعی و اقتصادی و... ایران می‌گذرد، خبر از اتفاقاتی در لایه‌های زیرین می‌دهد.

این استاد دانشگاه گفت: در ایران اقداماتی در جهت حرکت ملی حول حمایت از حرکت‌های نظام جمهوری اسلامی در برابر آمریکا به وجود آمده است. از یکسو به نوعی تزلزل درونی در ارکان ارزشی حاکم بر سطوح مختلف جهت مدیریت و تلاش‌هایی که در جهت افشا شدن وضعیت کنشگران، کنشورزان و کنشوران موجود در ساختار قدرت در ایران دیده می‌شود. از سمت دیگر اینکه ایران تلاش دارد با ایجاد فضای مناسب تحت عنوان مبارزه با فساد، برخورد با مرتشعین و نمایش فضای مناسب عدالت در جامعه مدنی و تلاش‌هایی که اخیرا به عنوان تغییر و تحول در قوه قضاییه دیده می‌شود لایه‌های گوناگون اجتماعی را جلب و جذب کند.

مطهرنیا گفت: این اقدامات ایران و آمریکا نشان دهنده آن است که زمینه‌های ایجاد اصطکاک نه تنها کاهش پیدا نکرده است بلکه دو طرف تلاش دارند در جبهه‌های گوناگون حرکاتی از نظر دیپلماتیک، سیاسی، نظامی، حقوقی و امثال آن انجام دهند تا بتوانند در بزنگاه تاریخ بر یکدیگر فشار وارد آورند.

این تحلیلگر مسائل بین الملل اقدامات آمریکا و ایران در لایه‌های زیرین را اینگونه فهرست کرد: ایران: سفر ظریف با وجود بحث‌هایی که در مورد تحریم او مطرح شد، تلاش نیرو‌های مسلح در جهت ایجاد یک فضای منطقی در گذار از وضعیت کنونی برای تجهیز نظامی، ایجاد فضای ملی با رویکرد‌های گوناگون جهت جذب اقشار گوناگون در جهت آنچه از نظر تبلیغاتی دشمنی ایالات متحده آمریکا خوانده می‌شود. آمریکا: آنچه به انجام می‌رساند تا بتواند در حوزه تئوری جنگ نامتعادل، با بزرگنمایی قدرت ایران به عنوان یک تهدید بین المللی و آسیب‌پذیر نشان دادن خود و متحدین منطقه‌ای و فرا منطقه ای، خود را در برابر خطرات احتمالی آینده ایمن کند.

مطهرنیا گفت: به نظر می‌رسد اینکه تنش بین ایران و آمریکا در ظاهر در چند ماه گذشته کاهش پیدا کرده است با تحرکات لایه‌های زیرین نمی‌خواند.

 

 

این تحلیلگر مسائل بین الملل در مورد رویکرد آمریکا در مورد انقضای تحریم تسلیحاتی ایران گفت: از نظر برجام آنچه که آمریکایی‌ها با عنوان روزشمار مطرح می‌کنند امری است که از واقعیت برخوردار است، اما موضوع نه واقعیت بلکه حقیقت نهفته در آن است. حقیقت آن است که آمریکایی‌ها با مطرح کردن این ددلاین در پی ایجاد فشار بر کشور‌های اروپایی در جهت خارج شدن از برجام بر آمده اند.

مطهرنیا در پایان گفت: برجام دیگر برای آمریکا قابل پذیرش نیست و ادعای آمریکا مبنی بر اینکه ۱۵ ماه( تا انقضای تحریم تسلیحاتی ایران) فرصت داریم تا حدود زیادی می‌تواند بهانه‌ای برای فشار در لایه‌های افکار عمومی و توده‌ها تلقی شود تا به دنبال استارت زدن دور دیگری از فشار‌ها بر علیه ایران باشند.