سیدمحمد بطحائی حالا و در نخستین گفت‌وگوی پس از استعفای حاشیهسازش از نقاط قوت کارنامه حدود دوساله‌اش می‌گوید.
به گزارش شهروند، استعفایی ناگهانی که در گیرودار تکذیب و تاییدها، رئیس‌جمهوری تاییدش کرد تا «محمد بطحائی» ششصدوپنجاه‌ویکمین روز وزارتش را با خداحافظی پشت سر بگذارد. او که بخش زیادی از ۵۶ سال سپری‌شده از عمرش را در وزارت آموزش‌وپرورش و در کسوت یک فرهنگی پشت سر گذاشت، در دولت یازدهم به پست‌های کلیدی وزارتخانه رسید، در دوران وزارت علی‌اصغر فانی، معاونت پشتیبانی و توسعه مدیریت این وزارتخانه را به عهده داشت و پس از استعفای فانی، سرپرستی وزارتخانه به او واگذار شد، اما در نهایت جای خود را به دانش آشتیانی داد. بطحائی در دولت دوازدهم به‌عنوان گزینه جدی وزارت مطرح شد و ۲۹ مرداد ۹۶ با کسب ۲۳۸ رأی موافق، اعتماد مجلس را برای تصدی پست آموزش‌وپرورش کسب کرد.
او تحول در نظام آموزش‌وپرورش را بر اساس سند تحول بنیادین، تربیت نسلی متدین، اخلاقی، کارآفرین و با نشاط و همچنین پیگیری ارتقای معیشت و منزلت یک‌میلیون و ۷۰۰ هزار معلم شاغل و بازنشسته را سه محور اصلی برنامه‌های خود معرفی کرده بود و حالا پس از ۶۵۱ روز فعالیت، فراغتی برای بررسی کارنامه این دوران دارد؛ دوران کاری او البته بی‌حاشیه نبود و در کنار حمایت‌هایی که از برنامه‌های نشاط‌آفرین وزارت او در مدارس انجام می‌شد، مخالفان و منتقدانی هم ساز مخالف کوک کرده بودند که در نهایت همین موارد و مسائل پشت پرده‌ای زمینه‌ساز استعفای بطحائی با توجیه کاندیداتوری برای انتخابات مجلس شد. او حالا و در نخستین گفت‌وگوی پس از استعفای حاشیهسازش، از نقاط قوت کارنامه حدود دوساله‌اش می‌گوید.
آقای بطحائی شما سال‌های زیادی در سیستم آموزش‌وپرورش مشغول به کار بودید و به‌عنوان یک معلم مرحله‌به‌مرحله تا وزارت پیش رفتید. این روند اصولی، انتظار شناخت صحیح مشکلات یک وزارتخانه و راه حل‌های اصولی را ایجاد می‌کند. فارغ از دلیل استعفا، کارنامه ۶۵۱ روزه شما در وزراتخانه حتماً نقاط قوت و ضعفی دارد. خودتان نقاط قوت را چه مواردی می‌دانید؟
مهم‌ترین نقطه قوتی که به‌عنوان کارنامه این ایام باید ذکر کنم که البته حاصل تلاش همکارانم بوده و من هم در کنارشان کار کردم، تلاش برای استقرار سند تحول بنیادین بوده است. به عبارت دیگر ما در این دو سالی که در آموزش‌وپرورش کار جدید را شروع کردیم، دنبال این بودیم که سند تحول، آن‌چیزی که عینیت دارد و عملیاتی است، به اجرا دربیاید که خوشبختانه کار‌های زیادی هم در این زمینه صورت گرفت و بستر آن برای استمرار در آینده فراهم شد. همکاران آینده من که در وزارتخانه مستقر می‌شوند، اگر این روش را بپسندند و مسیر را قبول داشته باشند، به نظر من مسیر بسیار مناسبی است که سند تحول فارغ از بحث‌های مفهومی و در حقیقت ایده‌پردازی به صحنه عمل نزدیک شود و آثار خود را در آموزش‌وپرورش به جا بگذارد.
درباره مواردی از برنامه شما که به نظر می‌آید عملیاتی نشده است؛ مثلاً وضع معیشت جامعه معلمان که همچنان شرایط نامناسبی دارد و شما هم بحث نظام رتبه‌بندی را داشتید که اتفاق نیفتاد و به نظر می‌آید روی همین استعفا هم تأثیرگذار بود؛ موانع سد راه نظام رتبه‌بندی و معیشت معلمان چه بود؟
بله، ببینید در این مدت دو سال با مساعدتی که سازمان برنامه و بودجه داشت، عملکرد وزارتخانه در پرداخت مطالبات نسبت به گذشته بهتر شده بود؛ یعنی آن چیزی که معوقات و مطالبات معلمان و همکاران من بود، حجمش کمتر شد، اما در پاسخ به پرسش شما باید عرض کنم به هر حال شرایط اقتصادی کشور و خزانه مانع جدی برای پرداختن به این موضوع بود که یک گام جدی را ما برای بهبود وضع معیشت و نظام پرداخت معلمان برداریم، اما خوشبختانه در همین روز‌های گذشته در اخبار شنیدیم که دولت مصمم است طرح نظام رتبه‌بندی را به اجرا دربیاورد که یکی از آثار طرح رتبه‌بندی همین بهبود پرداخت نظام رتبه‌بندی معلمان خواهد بود.
و برداشت شما این است که تا چند روز آینده این موضوع اتفاق می‌افتد؟
والا من که دیگر در دولت نیستم که بتوانم پاسخ این پرسش را قطعی بدهم، اما آن طور که در خبر‌ها دیدم، در همین سه، چهار روز گذشته دولت و شورای هماهنگی امور اقتصادی یکی از محور‌هایی که تصویب کرده به اجرا دربیاید، همین نظام رتبه‌بندی است.
یکی از برنامه‌های مورد استقبال عموم در دوره وزارت شما، همین تلاش برای ایجاد نشاط در مدارس و مقابله با آموزش نکته‌محور و کنکوری در دوران ابتدایی و متوسطه اول بود. بسیاری از کارشناسان هم نگاهی مثبت نسبت به این بخش از برنامه‌های این دوره وزارت داشتند. خود شما تا چه اندازه کارنامه این ۶۵۰ روز در زمینه نشاط‌آفرینی در مدارس را موفق می‌دانید و فکر می‌کنید این روند و برنامه ادامه پیدا می‌کند؟
اگر خودم بخواهم نمره خوبی به بخش‌های عملکردی همکارانم در حدود دو سال گذشته بدهم، این موضوعی که اشاره کردید به نظرم نمره بالاتری را به دست می‌آورد. یعنی ما تلاش کردیم موانعی را که مانع نشاط و شادابی در مدارس می‌شد، کاهش دهیم و ملزوماتی را که برای یک مدرسه بانشاط، فضای یادگیری و یادگیری بانشاط نیاز داریم، فراهم کنیم. در دوره ابتدایی خوشبختانه کار‌های خیلی خوبی صورت گرفت که در یک فرصت مناسب گزارش تفصیلی آن را خدمت مردم عرض خواهم کرد، اما به نظرم هنوز راه نرفته زیاد داریم. همچنان مدارس ما موانع جدی سر راه‌شان وجود دارد که این موانع اجازه نمی‌دهد بچه‌های ما با سرزندگی و شادابی در مدارس به تحصیل بپردازند.
یکسری موانع مثل کتاب‌های کمک‌آموزشی که در دوره ابتدایی بچه‌ها را زیر فشار فراوان قرار می‌داد، یا تکالیف طاقت‌فرسایی که در بسیاری از موارد آثار یادگیری و یاددهی در آن‌ها وجود نداشت، کاهش جدی پیدا کرد. همچنین آزمون‌هایی که بچه‌ها و کودکان ما را در دوران ابتدایی تحت فشار فراوان قرار می‌داد، کاهش فراوان پیدا کرد. پای یکسری آدم‌ها و مؤسسات فرصت‌طلبی که از این فضا سوءاستفاده می‌کردند در مدارس ابتدایی کوتاه شد و فساد‌های مالی که در این زمینه وجود داشت، کاهش یافت. همه این افعالی که به کار می‌برم، اگر توجه بفرمائید به این دلیل می‌گویم کاهش پیدا کرده، چون صفر نشده است، اما همکاران من تلاش خوبی انجام دادند و امیدوارم این تلاش خوب سرآغازی برای استمرار در آینده باشد.
بحث‌هایی هم درباره نقش همین تلاش‌ها در استعفای شما مطرح است. در دوره شما بحث نشاط‌آفرینی در مدارس و مقابله با کتاب‌های کمک‌آموزشی در دوره ابتدایی مطرح بود که آن فیلم‌های معروف سر از رسانه‌ها درآورد یا گروهی هم از نقش مافیای مؤسسات کتاب‌های کمک‌آموزشی در استعفای شما حرف زدند.
شما گفته بودید وارد بحث استعفا نمی‌شوید، پس اجازه دهید پاسخ این پرسش را چند وقت دیگر بدهم.
این بحث به این دلیل مهم است که اگر بپذیریم چنین فشار و کارشکنی‌هایی در استعفای شما دخیل بوده است، پس ممکن است در آینده هم اگر فرد دیگری با چنین برنامه‌هایی وارد شود، باز همین فشار‌ها تکرار شود.
ببینید! این مصادیقی که شما اشاره کردید به هر حال جوهره یک کار تحولی است. کسی که وارد یک کار تحولی می‌شود یا باید خودش را آماده این موانع و سختی‌ها کند یا این که از تحول حرفی نزند؛ بنابراین این مصادیقی که گفتید هر چند فشار‌هایی داشت و اذیت‌هایی را در آینده خواهد داشت، اما اذیت‌ها و فشارهایش جزو عواملی نیست که باعث شود یک وزیر استعفا کند یا کناره بگیرد. این موارد فشار‌هایی است که باید تحمل کرد و با روش مناسب بر آن‌ها فائق آمد و جلوی آن‌ها ایستاد و کار تحول را پیش برد. بله، شما وقتی اجازه ندهید کتاب‌های کمک آموزشی در مدارس و در دوره ابتدایی مورد استفاده قرار گیرد، خب، منافع مالی و اقتصادی یکسری قطع می‌شود و آن‌ها هم دست‌وپا می‌زنند، فشار می‌آورند و تلاش می‌کنند یا اگر شما بحث فضای نشاط و شادابی در مدارس را مطرح می‌کنید و مقام معظم رهبری هم در سخنرانی‌شان اشاره می‌کنند که بعضی‌ها این نشاط و شادابی را که ضرورت یک مدرسه است با بی‌بندوباری اشتباه می‌گیرند، بلافاصله چند روز بعد یک هجمه ایجاد می‌شود، البته هجمه خیلی زیادی نبود، ولی بالاخره یک نشانه نامطلوب بود تحت همان عنوانی که یک فرد می‌آید و ویدیو‌هایی را در معدودی از مدارس پخش می‌کند که اتفاق افتاده یا خواهد افتاد. این‌ها همه مسائل و فشار‌هایی است که بر یک جریان اصیل تعلیم و تربیت فشار وارد خواهد کرد، اما به هر حال مایی که داعیه تعلیم و تربیت صحیح و اصولی مبتنی بر سند تحول را داریم باید خودمان را برای این فشار‌ها آماده کنیم همچنان که ما آماده کرده بودیم.
بحث‌هایی مطرح شده که شما در دوره وزارت چندین بار استعفا کرده بودید که گویا رسانه‌ای نشده بود. تا چه اندازه بحث معیشت و مطالبات معلمان عامل این موارد بود و تا چه اندازه دولت در این زمینه با وزارت همراه بود؟
من خواهش می‌کنم اگر اجازه بفرمائید وارد این بحث نشویم و ان‌شاءالله در یک فرصت مناسب، من مطالب این‌چنینی را عرض خواهم کرد.
حالا واقعاً قرار است شما در انتخابات مجلس کاندیدا شوید؟
شما، چون به من این قول را دادید (که درباره استعفا پرسشی مطرح نشود) من مصاحبه را با شما انجام دادم. اجازه بدهید این بحث‌ها را بگذاریم برای بعد.
