حدود شش سال از بررسی پرونده بابک زنجانی می‌گذرد و در نهایت او در رأی قطعی به بازپرداخت بدهی یک میلیارد و ۹۶۷ میلیون و ۵۰۰ هزار یورویی به وزارت نفت مکلف می‌شود، اما با گشوده‌شدن پرونده علیرضا زیباحالت منفرد، شریک بابک زنجانی، گره‌های دیگری از ماجرا پیش چشم قرار می‌گیرد.
به گزارش شرق، طبق بارنامه‌هایی که در دادگاه زنجانی مطرح شده، ۱۰ کشتی نفت معادل ۲۰ میلیون بشکه نفت از ۱۷ کشتی که در پرونده زنجانی مطرح است، ردوبدل شده، اما با بررسی‌ها مشخص شد که در اسناد جی‌پی اس‌های ماهواره‌ای، کشتی‌ها به مقصدی که در بارنامه به آن اشاره شده است، نرفته‌اند.
سؤال اینجاست این کشتی‌ها با این حجم از محموله که بر مبنای ادعای وکیل زنجانی، ارزش حدودی آن بالای یک میلیارد یورو است، کجا هستند؟
رسول کوهپایه‌زاده، وکیل بابک زنجانی، در گفت‌وگوی خود با «شرق»، خبر می‌دهد بارنامه‌هایی که در جلسه دادگاه زنجانی مطرح شده و روی بدهی‌های او نشسته است، با بارنامه‌هایی که بعد‌ها در شعبه سوم بازپرسی کارکنان دولت در پی شکایت زنجانی از منفرد و وزارت نفت، ارائه شده، کاملا متفاوت است.
کوهپایه‌زاده در این‌باره می‌گوید: «حلقه مفقوده ارتباط آقای منفرد، با فردی به اسم فرزاد بازرگان است که مسئول بینالمللی شرکت نیکو است... نکته قابل تأمل آن است که وقتی زنجانی دستگیر می‌شود و دو سال نیز از بازداشت او می‌گذرد و قطعا طرف مقابل میدانسته که آقای زنجانی دچار مشکل شده که بازداشت است، اما چطور مسئولان نفتی با کلیدیترین مهره زنجانی که همان منفرد است، ارتباط میگیرند؟».
او می‌گوید با طرح این موضوع در جلسه اخیر با وزارت نفت، با تعجب وکلای وزارت نفت نیز روبه‌رو شده است. با این حال، او تأکید می‌کند این اظهارات به هیچ عنوان تفاوتی در پرونده بابک زنجانی ایجاد نمی‌کند و او مکلف است تا یوروی آخر بدهی را نیز بپردازد، اما اگر این بدهی‌ها با همکاری وزارت نفت در ارائه اسناد تکمیل شود، قطعا حکم اعدام او منتفی خواهد شد.
جلسه اخیری که درباره پرونده بابک زنجانی برگزار شد، پیرامون چه موضوعی برگزار شد؟
در جلسه مذکور از ابتدا تا انتها حضور داشتم و کنار موکلم نشسته بودم. نماینده قوه قضائیه (معاون دادستان تهران)، مسئولان بانکی، مسئولان وزارت نفت و مسئولان وزارت اطلاعات حضور داشتند. این جلسه، متعاقب جلسه‌ای که پنج ماه پیش در همین محل و با حضور همین دوستان برگزار شده بود، برگزار شد و درواقع به دلیل همکاری‌نکردن و تأخیر و تعلل شرکت ملی نفت و وزارت نفت در ارائه برخی اسناد و مدارک برگزار شده بود. در دی‌ماه جلسه‌ای تشکیل دادیم که قرار شد شرکت ملی نفت اقداماتی را انجام دهد؛ از جمله در اختیار قراردادن برخی اسناد و مدارک تا بتوانیم پرداخت بدهی‌ها را انجام دهیم. متأسفانه این کار انجام نشد. بنده بهعنوان وکیل آقای زنجانی مکاتبات متعددی با مراجع ذی‌صلاح قضائی داشتم. این همکاری‌نکردن و کوتاهی را به مراجع ذی‌صلاح قضائی منتقل کردیم. جلسه چهارشنبه، اول خرداد برگزار شد و خوشبختانه دادستانی تهران به این عدم همکاری و تعلل پایان داد و وزارت نفت را ملزم کرد که همکاری لازم را انجام و اسناد و مدارک را در اختیار قرار دهد.
این عدم همکاری مربوط به چه چیزی بود؟
این جلسه برای همکاری‌نکردن وزارت نفت در انجام یک‌سری اقدامات بهمنظور بازپرداخت بدهی موکلم برگزار شده بود. بر اساس رأی قطعی، یک میلیارد و ۹۶۷ میلیون و ۵۰۰ هزار یورو است. جلسه با این هدف برگزار شد و خوشبختانه ماحصل خوبی داشت. به این معنا که دادستانی تهران، وزارت نفت را مکلف کرد در اسراع وقت، اسناد و مدارک لازم را در اختیار قرار داده و به این کوتاهی و عدم همکاری پنجماهه خاتمه دهند. موضوع بحث تهدید آقای زنگنه از سوی آقای زنجانی با این مضمون که جای ما عوض می‌شود و بهزودی بیرون میآیم و تو زندانی میشوی، نیز از دل همین جلسه بیرون آمد، اما من به عنوان کسی که تمام مدت در جلسه حضور داشتم، به‌صراحت می‌گویم این موضوع کذب محض است و به نحوی یک فرافکنی است. به این معنا که مسائل اخیری که در دفتر وزیر نفت اتفاق افتاده است، همچنین بحث استیضاح وزیر نفت را متأثر کند.
پس آقای زنجانی هیچ ادعایی مبنی بر اینکه تخلفی از طرف آقای زنگنه صورت گرفته، ندارد؟
خیر. این بحث هرگز در جلسه مطرح نشد. آقای زنجانی هم مدعیالعموم در این قضیه نیست. کسی که شش سال در انفرادی بوده است، تمام تمرکز او روی این ماجراست که بتواند این پول را به کشور برگرداند که در وضعیت کنونی گشایشی ایجاد شود. ناراحتی من نیز از همین قضیه است. بهعنوان کسی که مطلع بودم و در جلسه نیز حضور داشتم، وقتی اساسا چنین موضوعی مطرح نشده است؛ اینکه چنین حرف کذبی منتسب به موکل بنده بشود، آن هم صرفا به این خاطر که بهرهبرداری سیاسی انجام گیرد، کار درستی نیست. مشاور آقای وزیر نفت، اگر خیلی وقت و فرصت و صلاحیت دارند، به دو موضوع بپردازند. یکی آنکه کمک کنند اسناد و مدارکی که پنجماهه میگوییم بفرستید تا بشود آن بدهی را پرداخت کرد، در اختیار ما قرار دهند. دوم اینکه مراقب باشند قصور و سهلانگاری و اهمال صورت نگیرد تا در دفتر وزیر دستگاه پوزی برده شود! فارغ از اینکه چه اتفاقی افتاده که بحث دیگری است.
اکنون اگر اسناد و مدارک مد نظر در اختیار شما قرار بگیرد، توان پرداخت یک میلیارد یورو بدهی را خواهید داشت؟
قطعا این توان وجود دارد و اساسا صورت‌جلسه کردیم؛ اما به دلیل آنکه این موضوع کاملا محرمانه است، نمیتوانیم وارد جزئیات آن شویم که به چه نحو این نقل و انتقال صورت خواهد گرفت؛ به‌ویژه در فضای بانکی بینالمللی فعلی.
یعنی این داراییها خارج از کشور است؟
بله. آن چیزی که وظیفه وزارت نفت بوده، براساس صورتجلسهای که در پنج ماه پیش برگزار شده بود، باید یک‌سری اسناد و مدارکی را در اختیار ما قرار دهد که بتوانیم پروسه و انتقال وجوه را انجام دهیم؛ اما تا همین جلسه اخیر این اقدام صورت نگرفته؛ به‌همین‌خاطر اکنون الزام و تکلیف قانونی شده که این همکاری انجام شود.
وزارت نفت چه دلایلی را برای تأخیر در ارائه مدارک مطرح کرده است؟
به دلیل برخی معذوریت‌ها نمی‌توانم این موضوع را با جزئیات بیشتری به شما اعلام کنم؛ اما بدانید که اگر پنج ماه پیش به وظیفه خود عمل می‌کردند، دلیل نداشت جلسه یکم خرداد مطرح شود و این‌بار صورت‌جلسه شود و وزارت نفت از سوی دادستانی مکلف شود به این موضوع عمل کند. اینکه چرا تعلل صورت می‌گیرد و با چه انگیزه‌ای و مقصر کیست، موضوعی است که چندان حقوقی نیست.
چند روز پیش که جلسه دادگاه آقای زیباحالت منفرد برگزار شد، دفاعیات شما این شائبه و ذهنیت را ایجاد کرد که گویی تلاش می‌شود یک‌سری از اتهامات گردن آقای منفرد انداخته شود تا بار جرائم آقای زنجانی کمتر شود.
در همان جلسه روی این موضوع تأکید کردم که صحبتهای ما در دادگاه و اسناد و مدارکی که ارائه شد، بههیچعنوان نافی مسئولیت آقای بابک زنجانی نیست. برای آقای زنجانی یک رأی قطعی صادر شده و در آن، آقای زنجانی بهعنوان بدهکار ملزم شده تا مبلغ کامل بدهی را پرداخت کند. ما نیز در مقابل رأی قطعی تمکین کردهایم. هیچ تغییری هم در این رأی به وجود نخواهد آمد تا زمانی که پرداخت بدهی صورت بگیرد. همچنین آن رأیی که در دیوان عدالت اداری، بابک زنجانی را به اشد مجازات محکوم کرده، در سطوح پایانی آورده که بدیهی است چنانچه محکومعلیه بدهی خود را پرداخت کند، استحقاق استفاده از مقررات ذیل ماده ۱۴ قانون مجازات اسلامی را دارد. این ماده، بحث عفو را مطرح می‌کند. آقای زنجانی بدهکار است و مسئول و متعهد است که این بدهی را بپردازد.
اگر عفو بخورند، حکم اشد مجازات به چه حکمی تغییر می‌کند؟
این یک پروسه قضائی است و تشخیص آن برعهده مقام قضائی است؛ اما قطعا به اعدام منتهی خواهد شد. نکتهای که خبرنگار‌ها در دادگاه کمتر به آن توجه کردند و بین اخبار گم شد، این بود که در نظر داشتیم روی این نکته تأکید کنیم که بله آقای زنجانی بدهکار است و باید آن را پرداخت کنند؛ اما نکتهای که وجود دارد، این است که ۱۰ کشتی نفت معادل ۲۰ میلیون بشکه نفت ردوبدل شده؛ بدون آنکه اسناد لازم را به موکل نشان بدهند. بارنامه‌هایی که شرکت ملی نفت در دادگاه موکل ارائه داد، با بارنامه‌هایی که در شعبه سه بازپرسی ارائه داده است، کاملا متفاوت است.
موضوع شعبه سوم بازپرسی چیست؟
موضوع آن است که موکلم از مسئولان نفتی و آقای زیباحالت منفرد شکایت کرده است؛ آن هم مبنی بر آنکه این نفت اصلا به دست من نرسیده است. در دادگاه، اسناد جی‌پی‌اس‌های ماهواره‌ای کشتی‌ها را نشان دادم. کشتیهایی که مدعی هستند این نفت را تحویل دادند، هیچگاه به آن مقصد نرفته‌اند. حلقه مفقوده ارتباط همین آقای منفرد، با فردی به اسم فرزاد بازرگان است که مسئول بینالمللی شرکت نیکو است. از دادگاه خواستیم که به این موضوع رسیدگی کند؛ اما در اخبار این موضوع گم شد. حرفمان آن است که ببینیم این ۱۰ کشتی کجا رفته است؟ زنجانی فکر می‌کند زرنگ است؛ اما کلاه گشادی بر سر او رفته است.
این ۱۰ کشتی از چند کشتی هستند؟
کلا ۱۷ کشتی است که این ۱۰ کشتی مشخص نیست به کجا رفته است.
معتقدید که آقای بازرگان مطلع است و اسناد دست اوست؟
ما معتقدیم که دادگاه باید تشخیص دهد و رمزگشایی کند که چه شده است. آن کسی که بهصورت فیزیکی نفتها را تحویل میگرفته است، آقای منفرد بوده و آقای زنجانی با ایمیل و تلفن کارهایش را انجام میداده است. برداشت ما این است که باید ارتباطی بین این دو نفر وجود داشته باشد و نهاد ذی‌صلاح باید پیگیری کند که سرنوشت این نفتها چه شده و به کجا رفته است؟
آقای بازرگان چین هستند؟
نمیدانم کجا هستند، هنگکنگ، چین یا داخل ایران!
قرار تعقیب برای او صادر نشده است؟
فکر نمیکنم. نکته قابل تأمل آن است که وقتی زنجانی دستگیر می‌شود و دو سال نیز از بازداشت او می‌گذرد و قطعا طرف مقابل میدانسته که آقای زنجانی دچار مشکل شده که بازداشت است، اما چطور مسئولان نفتی با کلیدیترین مهره زنجانی که همان منفرد است، ارتباط میگیرند؟ در آخرین دادگاه منفرد، عکسی را نشان دادم که نشان می‌داد در جلسات میهمانی خانوادگی کنار هم نشسته‌اند. البته در آن عکس، نه انگشتری دست منفرد بود و نه مهری بر پیشانی داشت! نکته آن است که چه ارتباطی بین نفت و منفرد و محموله‌های نفتی که هنوز عاقبتشان مشخص نیست، وجود دارد؟ منفرد در دادگاه گفت: من آدم میهماننوازی هستم و اگر میهمانی گرفتم و بازرگان هم حضور داشته، دلیلی برای این ارتباط ویژه نیست، اما مدارک دیگری وجود دارد مانند ارتباطات پستی که این ارتباط را نشان می‌دهد.
چرا موضوع بازرگان در دادگاه خود آقای زنجانی مطرح نشده است؟
مطرح نشده بود و کیفرخواستی هم برای آن صادر نشده بود و پرونده نیز به او ارتباطی پیدا نمی‌کرد تا زمانی‌که منفرد دستگیر شد. با دستگیری منفرد، اسناد و مدارکی از جمله ردیابی‌های ماهواره‌ای به دست آمد. از آن مهم‌تر، زنجانی پس از آنکه حکمش قطعی شد، شکایتی علیه منفرد و مسئولان وزارت نفت تنظیم کرد که اکنون در شعبه سوم بازپرسی کارکنان دولت مفتوح است و در آنجا اصرار می‌کنیم که اگر شرکت نفت، مدعی است که نفت را تحویل داده، آن بارنامه‌های نفتی را ارائه بدهد، زیرا بارنامه‌ها سند تحویل محموله محسوب می‌شوند. وقتی این بارنامه‌ها از سوی وزارت نفت ارائه می‌شود می‌توان آن را با بارنامه‌هایی که مورد ادعا در دادگاه بابک زنجانی بود، تطبیق داد. وقتی این بارنامه‌ها را با یکدیگر قیاس کردیم، دیدیم که این بارنامه‌ها با یکدیگر کاملا متناقض است. اگر ما بگوییم می‌گویند بابک زنجانی می‌خواهد از زیر بدهی اش شانه خالی کند، درحالی‌که به‌هیچ‌وجه زنجانی نمی‌تواند چنین کند و باید تا یوروی آخر را پرداخت کند، زیرا در دادگاه قطعی شده است. اما باید دید این محموله‌های نفتی دچار چه سرنوشتی شده‌اند که باید بررسی شود.
یعنی پس از دستگیری آقای منفرد، تازه متوجه حضور فردی به نام آقای بازرگان شدید؟
بله همین‌طور است.
ارزش این ۱۰ محموله نفتی که به آن‌ها اشاره کردید، چقدر است؟
بخش عمده‌ای از بدهی بابک زنجانی مربوط به همین ۱۰ کشتی است که محموله آن مفقود است. عدد دقیق آن در خاطرم نیست، اما قطعا میلیارد یورویی خواهد بود.
اگر مشخص شود که آقای زنجانی در جریان این محموله‌ها نبوده، رقم آن از بدهی‌ها کسر خواهد شد؟
در آن صورت هم روند طولانی و پرتشریفات قضائی باید طی شود. منتها تازمانی‌که این رأی باقی است، آقای زنجانی ملزم به پرداخت این رقم بدهی است و اکنون نیز در همان مسیر حرکت می‌کند. اما این موضوع، مسئولیت نهاد‌های ذی‌صلاح را برای بررسی موضوع و کشف حقیقت، منتفی نمی‌کند.
موضوع تفاوت بارنامه‌ها را در جلسه مطرح کردید؟
بله مطرح کردم. تازه وکیل وزارت نفت گفت که شما کجا پرونده را مطرح کردید؟ اعلام کردم که در شعبه سوم بازپرسی کارکنان دولت این شکایت انجام گرفته است. او پرسید که آیا بارنامه‌ها متفاوت هستند و من نیز توضیح دادم که بارنامه‌ها متفاوت‌اند و با تعجب وکلای وزارت نفت روبه‌رو بودیم.
پس وکلای وزارت نفت هم از این ماجرا مطلع نبودند...
خیر اطلاعی نداشتند.
شما این بارنامه‌ها را در جریان دادگاه آقای زنجانی ارائه داده بودید؟
ما ۲۶ جلسه در آن دادگاه گفتیم که وزارت نفت، بارنامه‌ها را ارائه دهید، اما این وزارت، صرفا نامه‌ای نوشت و در آن نامه، مشخصات کشتی‌ها و محموله‌ها را عنوان کرد تا اینکه پس از چند سال شکایت دیگری مطرح شد که اکنون در شعبه سوم بازپرسی کارکنان دولت است. اینجا بازپرس وزارت نفت را مکلف کرد که بارنامه‌ها را ارائه دهد. وقتی این بارنامه‌ها را با آنچه در نامه نوشته بودند، تطبیق می‌دهیم وجود تفاوت کاملا پیداست.
