سکوت در برابر خواسته‌های خانواده‌های خدمه سانچی با توضیحاتی که شرکت ملی نفتکش ایران دیروز منتشر کرد، به پایان رسید. آنچه در این واکنش از زبان رئیس امور بیمه و دعاوی شرکت ملی نفتکش مطرح شده، مواردی است که با مدارک مورد ادعای خانواده‌ها در این زمینه در تناقض است.
تناقضاتی آشکار در جوابیه شرکت ملی نفتکش
به گزارش شرق، در این جوابیه آمده: «مطابق بررسی‌های دقیق اطلاعات جعبه سیاه سانچی، جعبه سیاه کشتی کریستال و حتی جعبه‌های سیاه کشتی‌های اطراف سانحه و جست‌وجوی وسیع محل سانحه، تا ابعاد وسیع هیچ نشانه‌ای از خروج خدمه کشتی وجود ندارد؛ پس چگونه ممکن است این خدمه به گروگان گرفته شده باشند؟». این گفته در حالی مطرح می‌شود که طبق ادعای برخی خانواده‌ها مکالمه‌ای که در جعبه سیاه شکل گرفته و در اختیار آن‌ها قرار دارد، برخلاف ادعای مطرح‌شده، دستور خروج از کشتی صادر شده است؛ بنابراین سؤال اینجاست چرا شرکت ملی نفتکش ایران قصد دارد ماجرا را وارونه جلوه دهد؟
در جایی از این نوشتار آمده است: «چرا اکثر خانواده‌ها که با موضوع شهادت عزیزانشان کنار آمده‌اند، این ادعا‌ها را مطرح نمی‌کنند و هیچ تماسی با آن‌ها گرفته نمی‌شود و این موضوع فقط از سوی چند خانواده مطرح می‌شود؟»؛ سخنی که به‌وضوح از زبان کاپیتان علیرضا نوذری‌امینی مطرح می‌شود، در رد تماس‌هایی است که با خانواده‌ها برقرار شده و مدارک آن نیز موجود است؛ بنابراین رد برقراری این تماس‌ها نیز موضوعی بسیار شبهه‌برانگیز است.
کاپیتان نوذری درباره برگزاری جلسات کارشناسی و توجیهی برای خانواده‌های سانچی نیز گفته: «ما از روز‌های اول سانحه تاکنون مرتب جلسات کارشناسی و اطلاع‌رسانی برای پاسخ به سؤالات خانواده‌ها را در دستور کار داشته و داریم. اکثر خانواده‌ها با توجه به توضیحات موجود و ارائه نتایج به‌دست‌آمده از تحقیقات، در این زمینه قانع شده‌اند و فقط چند خانواده حاضر به پذیرش شهادت عزیزانشان نشدند. آخرین جلسه‌ای که داشتیم، همین دو ماه پیش بود که در آن همه ارگان‌ها، نهادها، افراد، تیم‌ها، کارشناسان و مسئولان حاضر در سانحه و روز‌های وقوع و غرق‌شدن سانچی را گردهم آوردیم و نشست جامعی دراینباره برگزار کردیم. ما برای این نشست هیچ‌گونه سقف زمانی قائل نشدیم و در این جلسه ۱۰ ساعته، به همه سؤالات و ابهام‌های خانواده‌های محترم پاسخ گفته شد. در این جلسه، صوت جعبه سیاه سانچی نیز به درخواست خود خانواده‌ها پخش شد».
صوت جعبه سیاه چه می‌گوید؟
نکته آنجاست که بر اساس گفته‌های خانواده‌های معترض صوتی که از جعبه سیاه (VDR) در این جلسه پخش شده، نسخه سانسورشده صوت اصلی است و چرا شرکت ملی نفتکش، این بخش از اصوات جعبه سیاه را سانسور می‌کند؟ این مقام مسئول در شرکت ملی نفتکش به موردی اشاره می‌کند که خانواده‌ها، چه معترض و چه افرادی که مرگ خدمه را پذیرفته‌اند، بر آن اصرار دارند؛ خروج کشتی از زیر آب و برش آن.
رئیس امور بیمه و دعاوی شرکت ملی نفتکش دراینباره گفته است: «ما از همان ساعات اولیه وقوع این سانحه، به تمام شرکت‌های معتبر دنیا اعلام کردیم هر شرکتی که می‌تواند بحث غواصی و تفحص را انجام دهد، ما بدون هیچ محدودیتی در هزینه، با آن‌ها قرارداد خواهیم بست. با مجرب‌ترین تیم‌های داخلی و بین‌المللی قرارداد بستیم و کارشناسان سابق شرکت اسمیت به‌عنوان بهترین شرکت امداد و نجات دریایی دنیا را به استخدام خود درآوردیم. تیم‌های غواصی و عملیات زیر آبی، بیش از ۵۰ روز در محل سانحه به انجام عملیات غواصی و ارسال روبات زیرآبی برای تصویربرداری از لاشه کشتی و بررسی ابعاد مختلف مربوط به انجام عملیات تفحص شهدا، برش‌زدن کشتی، ورود به کشتی و... پرداختند.
در نامه مکتوبی که از سوی «هانس وان رویج» و «جیکوب هاگن دراپ»، اعضای سابق تیم عملیات شرکت اسمیت، به شرکت ملی نفتکش ارسال شده است، پس از بررسی همه‌جانبه و انجام مطالعات تخصصی اعلام شده امکان انجام عملیات تفحص یا بالاکشیدن لاشه کشتی سانچی وجود ندارد. تیم‌های مجرب کارشناسی داخلی و بین‌المللی به ما اعلام کرده‌اند طبق بررسی کلیه تصاویر دریافتی و با لحاظ تمام شرایط و جوانب حادثه و هشت روزی که سانچی در آتش با درجه حرارت بیش از ۹۰۰ درجه سانتی‌گراد سوخت و ذوب‌شدن آن بر اثر حرارت و فشار ناشی از غرق‌شدن، نمی‌توان به یافتن نشانه‌ای از پیکر شهدا امیدوار بود. به عبارت دیگر، در شرایط فعلی این کشتی، احتمال موفقیت در یافتن نشانه‌ای از پیکر شهدای سانچی غیرممکن است».
سخنی که گویا از سوی برخی شرکت‌های بین‌المللی در‌حال‌حاضر برای برش کشتی مطرح شده است. این گفته‌ها را در حالی می‌توان پذیرفت که بپذیریم خدمه کشتی پیش از انفجار‌های پی‌در‌پی در روز‌های آخر، از کشتی خارج نشده باشند؛ موردی که تا همین لحظه، از سوی خانواده‌ها محل مناقشه اصلی است. پیش‌تر تلاش کرده بودیم تا با یکی از مسئولان شرکت ملی نفتکش گفتگو کند که پذیرفته نشد. در پی انتشار این بیانیه نیز مجددا برای برقراری ارتباط و رفع ابهامات تلاش شد تا گفت‌وگویی انجام شود که بازهم نپذیرفتند.
در روز‌های اخیر واکنش یکی از نماینده‌های مجلس به تماس‌های مشکوک با خانواده‌ها، اعتراضاتی را در پی داشت. محمدمهدی برومندی، نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی که خود نیز در کمیته پیگیری حادثه در چین حضور داشت، در واکنش به این اظهارات در گفتگو با ایسنا و روزنامه «شرق» مانند شرکت ملی نفتکش ایران از اساس برقراری این تماس‌ها را تکذیب کرده بود.
برومندی: تکذیب می‌کنیم
برومندی می‌گوید: «ما این موضوع (تماس‌های مشکوک با خانواده‌ها) را پیگیری کرده‌ایم و آن را کاملا تکذیب می‌کنیم». از او که به‌عنوان نماینده مجلس به‌همراه ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، عازم چین شده بود، می‌پرسم برقراری تماس‌ها را کاملا رد می‌کنید؟ پاسخش یک کلام است: «آنچه به مردم گفته‌ایم، کاملا درست است و تماسی برقرار نشده است و از اساس چنین چیزی صحت ندارد!». این‌همه در حالی است که ۱۲ خانواده به‌طور مستمر بر برقراری تماس‌های مشکوک تأکید دارند و در هفته گذشته، در اعتراض به بی‌تفاوتی مسئولان و عدم پاسخ‌گویی‌شان در مقابل سفارت چین، وزارت امور خارجه و نهاد ریاست‌جمهوری تجمع کرده بودند.
مدارک موجود است
مادر یکی از سرنشینان کشتی در واکنش به صحبت‌های این نماینده مجلس در گفت‌وگویی که با او داشت، به مواردی اشاره می‌کند که در پی می‌آید. او درباره مکالمه‌ای که با این نماینده مجلس داشت، می‌گوید: «با آقای برومندی، نایب‌رئیس کمیسیون امنیت ملی که در زمان اتفاق به چین رفته بود هم حرف زدم. او گفته بود که این تماس‌ها کار دشمنان است، گفتم شما روشن کن آن فرد چطور شماره پسر من در کانادا را دارد؟ می‌گویم مدرک دارم، شما می‌گویید شایعه است؟ این حرف، چه معنایی دارد؟ آقای برومندی گفت: چرا به خانواده‌های دیگر زنگ نزدند؟ می‌گویم نمی‌دانم، اما با ما تماس گرفته شده، شاید آن‌ها ترسیده‌اند که حرفی نمی‌زنند».
او در بخش دیگری از این گفتگو به مورد مهمی اشاره می‌کند: «ما صدای جعبه سیاه (VDR) را به‌صورت کامل داریم که کاپیتان عروجی با افسر سوم صحبت می‌کند و می‌گوید حجم آتش بالاست و نمی‌شود مهارش کرد و زنگ اخطار را می‌زند که هم روی عرشه بیایند و دستور مستقیم خروج از کشتی را صادر می‌کند. این بخش از وی‌دی‌آر به چه دلیل سانسور شده است؟».
در مقابل، برومندی از او خواسته که مدارک را در اختیار آن‌ها قرار دهد و چنین پاسخ می‌شنود: «حاضریم؛ به شرطی که کمک کنید. باید در جلسه‌ای که وی‌دی‌آر را می‌گذاریم، افرادی مثل آقای شریعتمداری یا آقای جهانگیری حضور داشته باشند. گفتیم شما نمی‌توانید از ما گله کنید، از سال قبل بار‌ها برای اینکه به ما کمک کنید به مجلس، وزارت خارجه، وزارت کار و... آمدیم، اما کاری نکردید. اگر وکیل بگیریم هم نمی‌توانید گله‌ای داشته باشید»
اعلام زندانی‌بودن در تایوان
اشاره‌ای که مادر این خدمه سانچی درباره تماس با تلفن پسر دیگرش در کانادا می‌کند، چنین است: «پسر کوچک من در کانادا زندگی می‌کند. با تلفن او دو بار تماس گرفته شد. یک بار در خردادماه و دیگری در تابستان. یک بار از روسیه تماس گرفته شد که صحبتی نشد.... دومی از تایوان که صحبت انجام شد. به زبان انگلیسی به او گفته می‌شود که ما نگهبان برادرت هستیم. برادرت (نام او عنوان شده) گفته به شما خبر بدهیم که ما زنده بوده و در تایوان زندانی هستیم. به ما کمک کنید و برایمان وکیل بگیرید».
تماس یکی از خدمه با مادرش
او به مورد دیگری هم اشاره می‌کند: «پنجم خردادماه به تلفن خانه هم زنگ زده شد. ID Caller خراب بود. صدا خیلی دور بود. صدای پسرم بود، گفت: الو مامان ما خوبیم، برامون وکیل بگیرید... هرچی الو الو کردم، قطع شد. بلافاصله به مخابرات رفتم. کد اصلی برای روسیه بود، دو شماره آخر برای قزاقستان». این تماس‌ها مختص این خانواده نیست و برای افراد دیگری نیز تکرار شده است؛ از پیام‌هایی که از واتس‌آپ یا تلگرام خدمه به موبایلشان دریافت می‌کنند یا پیام‌هایی که ارسال شده و تیک می‌خورد. یکی دیگر از خانواده‌ها که نخواست نامش فاش شود، موضوع دیگری را مطرح می‌کند که بیش از پیش، شرایط را پیچیده می‌کند.
او که نگران است مشکلی برای همسرش به وجود نیاید، می‌گوید هرماه در حال پرداخت قبض موبایل همسرش است! سؤال اینجاست که چرا خط موبایل او هرماه، پرداختی دارد؟ (با شماره ۹۹۹۰ می‌توان قبوض تلفن‌هایی غیر از تلفن شخصی را هم پرداخت کرد). این ابهام را باید از چند زاویه نگریست. درهرحال، خط موبایل با افتادن در آب منطقا خواهد سوخت.
قبض موبایل برای یکی از خدمه سانچی
او که نخواست نامش فاش شود، می‌گوید: «ماهی، دوماهی یک‌بار بین ۹۰ تا صد هزار تومان هزینه خط تلفن همسرم است و هربار نیز هزینه آن را پرداخت می‌کنم تا شاید در آینده بتوانم راهی برای برقراری ارتباط با او داشته باشم». او معتقد است: «این هزینه نمی‌تواند صرفا به اینترنت بازگردد، هرچند حتی اگر بپذیریم که هزینه آن مربوط به اینترنت است، چگونه می‌توان پذیرفت که این خط موبایل در آب بتواند کماکان برقرار باشد؟». در گفت‌وگویی که با کارشناسان امور مشترکین داشته، آن‌ها گفته‌اند اگر سیم‌کارت در آب افتاده یا سوخته باشد، اینترنت آن قطع خواهد شد. او در ادامه می‌افزاید: ۱۰ شب با همان خط همسرم تماس گرفتم، اما در دسترس نبود و پس از ۱۲ شب نیز که تماس گرفتم مدام اعلام می‌کرد که خط او خاموش است.
او به مراجعه پیشین خود به سفارت چین اشاره کرده و می‌گوید: وقتی تابستان به سفارت چین مراجعه کرده بودیم، از ما تک‌تک می‌پرسیدند که از کجا آمدید و دوباره به داخل سفارت برمی‌گشتند. به آن‌ها گفتیم ما می‌دانیم زنده هستند، فقط بگویید چه زمان برمی‌گردند؟ یکی از آن‌ها هم وقتی با حال پریشان خانواده‌ها روبه‌رو شده بود، پاسخ داده بود: «بله درسته، می‌دانیم چه می‌گویید، اما ما نمی‌توانیم به شما حرفی بزنیم».
تذکر کتبی به شریعتمداری
در همین زمینه، محمود صادقی، عضو فراکسیون شفافیت، نیز در تذکری کتبی خطاب به وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی که مالکیت شرکت ملی نفتکش را دارد، خواستار شفافیت در این زمینه شد. در این تذکر کتبی آمده: «با توجه به تردید‌ها و ابهاماتی که درباره سرنوشت سرنشینان کشتی سانچی وجود دارد، چرا به اعتراض‌های خانواده‌های آن‌ها پاسخ شفاف و مستندی ارائه نمی‌کنید؟».
آذری‌جهرمی: دستوری برای بررسی شماره‌های مشکوک صادر نشده
همچنین محمدجواد آذری جهرمی نیز در حاشیه همایش بانکداری الکترونیک، در پاسخ به پرسش درباره پیگیری تماس‌های مشکوک با خانواده‌های سرنشینان سانچی، گفت: «هیچ دستور و اطلاعی به ما داده نشده، اگر به ما دستور بدهند، امکان کشف اطلاعات درباره تماس‌ها را داریم، اما تاکنون دستوری به ما اعلام نشده است».
ربیعی: خانواده‌ها شماره‌های مشکوک را در اختیار مسئولان قرار دهند
علی ربیعی، وزیر پیشین تعاون، کار و رفاه اجتماعی (سهام‌دار اصلی شرکت ملی نفتکش) و مسئول کمیته ویژه رسیدگی به حادثه نفتکش ایرانی نیز چنین تماس‌هایی را بعید می‌داند و تأکید می‌کند که امکان زنده‌ماندن آن‌ها چیزی نزدیک به صفر است. او البته سعی دارد در این زمینه اظهارنظری نداشته باشد، درعین‌حال به مراجعه خانواده‌ها در زمان تصدی خود بر وزارت کار اشاره کرده و می‌گوید: «آن زمان که مراجعه کردند یک شماره دادند که پیگیری کنیم، اما این تماس به‌هیچ‌وجه برقرار نشده بود. حالا اگر باز هم فکر می‌کنند تماسی دارند می‌توانند با مراجعه به وزارت اطلاعات این موضوع را پیگیری کنند».
ضرورت تشکیل کمیته حقیقت‌یاب
در اینجا، شاید درخواستی درخور باشد که کمیته حقیقت‌یاب درباره پیگیری این تماس‌ها تشکیل شده و همچنین مسئولان نسبت به برگزاری جلساتی با خانواده‌های معترض که مدارکی متقن درباره حیات سرنشینان سانچی در اختیار دارند، اقدام کنند.
