روایت مسجدجامعی از یک شهردار که برف می‌خرید

چهل سال پیش در بهمن ماه سال ١٣٥٧ و در چنین روزهایی، «سید جواد شهرستانی»، شهردار تهران وارد مدرسه علوی شد و به دیدار امام خمینی (ره) رفت. او نخستین مدیر بلندپایه‌ای بود که پس از ورود امام به ایران استعفای خود را تقدیم کرد و به انقلاب پیوست.

احمد مسجدجامعی در ادامه یادداشت خود در «اعتماد» نوشت: وقتی خبر این کناره‌گیری به گوش بختیار، نخست‌وزیر وقت رسید بسیار برآشفت، دلیل آن هم چنان که بختیار خود گفته این بود که امید زیادی به شهرستانی برای ارتباط با شخصیت‌های موجه و با نفوذ داشت. پس از آنکه شهرستانی کناره‌گیری خود را تقدیم امام کرد، مرحوم امام با صدور حکمی که شهید مطهری آن را نگاشت، وی را دوباره به عنوان شهردار تهران به کار بازگرداند.

سیدجواد شهرستانی در سال ١٣٠٣ هـ. ش در مشهد به دنیا آمد. او از خاندانی بود که شخصیت‌های بزرگ اجتماعی، علمی و روحانی را در خود داشت. پدر او «سیدهاشم شهرستانی» دبیرالکتاب و مصحح کتب خطی آستان قدس رضوی بود. دوره‌های دبستان و دبیرستان را در زادگاهش به پایان برد. سپس از دانشکده افسری به دانشکده فنی دانشگاه تهران راه یافت. پس از گرفتن دانشنامه مهندسی و درجه افسری به کارهای فنی پرداخت. چندی نیز در آلمان، تحصیل خود را پی گرفت.

فعالیت اداری او از سرپرستی سازمان آب مشهد آغاز شد. او همچنین نخستین مدیرعامل برق منطقه‌ای خراسان بود. پس از آن بود که شهردار مشهد شد. در مدتی که شهردار بود، خلاقیت‌های فراوانی به خرج داد. به عنوان نمونه گفته‌اند در یکی از روزهای سرد زمستان که برف زیادی باریده بود، او برای برف‌روبی و تمیز کردن معابر شهری، از نمک و شن و ماسه استفاده نکرد بلکه در تصمیمی خلاقانه اعلام کرد که شهرداری، برف را از مردم می‌خرد. به این ترتیب بسیاری از مردم، با شور و شوق، با انواع و اقسام وسایل، برف را از منزل‌ها، کوچه‌ها و خیابان‌ها جمع کرده و برای فروش به پارک ملت (که آن زمان بزرگ‌ترین پارک خاورمیانه بود) بردند. برف‌ها در آنجا تبدیل به کوهی شد که علاوه بر از بین بردن انواع و اقسام آفات نباتی و جانوران مضر، زمینه‌ساز آب فراوان و سرسبزی در بهاران شد. زمستان آن سال هم برای شهروندان علاقه‌مند شرایطی فراهم آمد که انواع بازی‌ها و سرگرمی‌های زمستانی را تجربه کنند.

یادآوری این خاطره هم در این جا خالی از لطف نیست که در سال‌های اولیه تاسیس آن پارک، وقتی به آنجا می‌رفتیم، شاهد قلمه‌ها و نهال‌ها و جوانه‌های کوچکی بودیم که سخت بود بپذیریم قرار است روزی درختانی بزرگ شوند. به دلیل اهمیت اینجا، در زمان حضورم در وزارت ارشاد، در فضای پیش‌بینی شده مجتمع فرهنگی هنری امام رضا (ع) سالن تئاتر شهر و سینمایی با ۶۰۰ صندلی پایه‌گذاری و بنا شد.

به هر تقدیر، شهرستانی در مشهد باعث تحولات زیادی شد اما اختلافش با استاندار وقت، باعث شد برکنارش کنند. نفوذ او در میان مردم چنان بود که روزنامه‌ها و نهادهای مختلف به استاندار انتقادات تندی کردند. علاوه بر این، خدمات و ابتکارات او در مدیریت شهر مشهد سبب شد در سال ١٣٤٧ که انجمن شهر تهران کارش را آغاز کرد، شهرستانی را به شهرداری پایتخت برگزیند. او اولین شهرداری بود که با انتخاب انجمن شهر به این سمت گمارده شد.

ریاست او بر شهرداری بیشتر از ١٠ ماه نپایید و در سال ١٣٤٨ استاندار کرمانشاه شد. در کرمانشاه بلوار طاق بستان را ساخت که از میدان آزادی تا زیر طاق بستان امتداد داشت. به دلیل خدمات فراوان او، یکی از خیابان‌های اصلی کرمانشاه را به نام او نامیدند که همچنان به نام او مانده است. در مردادماه ١٣٥٦، شهرستانی دوباره شهردار تهران شد و دوره ریاست او با حکم امام (ره) تا پس از پیروزی انقلاب اسلامی هم ادامه یافت. در روزهایی که او شهردار تهران بود، اقدامات زیادی انجام گرفت که بازپس‌گیری پارک پردیسان از خالص‌جات دولتی و اختصاص آن به شهروندان، طراحی اولیه متروی تهران و طرح تشکیل شرکت عمران و بهسازی جنوب شهر تهران و کمربند سبز شرق تهران از آن شمار است.

سیدجواد شهرستانی سال گذشته در مشهد درگذشت و در باب الجواد (ع) حرم امام رضا (ع) به خاک سپرده شد. دهه فجر امسال چهلمین سالگرد این استعفای تاریخی و زمان مناسبی برای یادکرد از این مرد بزرگ است.