جولان خيريه‌های خفت‌گير

«خانم... آقا... به کمک‌های نقدی برای کودکان بی‌سرپرست علاقه‌مند هستید؟... مهم نیست چقدر، هرچه مد نظر خودتان هست کمک کنید و قبض دریافت کنید... بله، می توانید به موسسه ما مراجعه کنید و بچه ها را از نزدیک ببینید».
 
به گزارش قانون، این عبارت ها ممکن است برای‌تان آشنا باشد. در کوچه و خیابان، جلوی در منزل‌تان و حتی در محل کار ممکن است شخصی به شما مراجعه کرده و چیزی شبیه همین عبارت‌ها را تحویل‌تان داده باشد. البته که شما نیز ممکن است مبلغی کمک کرده باشید. پنج‌هزار تومان، 10 هزار تومان یا بیشتر و کمتر. می گویید به جایی بر نمی خورد و شاید دل کودکی شاد شود. اما افراد زیادی مانند شما هر روز مبالغی را به این موسسات کمک می کنند؛ بی آنکه از صحت آن مطمئن باشند.
 
موسسات مردم نهاد بسیاری وجود دارند که در راستای کاهش آسیب های اجتماعی تلاش می کنند، اما تلاش بی‌وقفه آن‌ها و احسان مردم، برخی سودجویان را ترغیب می‌کند چیزی شبیه به آن را بازسازی کنند و به بهانه کمک، پول به جیب بزنند. آن ها می گویند که زیر نظر بهزیستی فعالیت می کنند و تشویق‌تان می کنند که برای اطمینان بیایید از موسسه ما کد بگیرید. اما نمی‌گویند که این کد شما را به کجا وصل می کند؟ آیا کد ارتباط شما با سازمان بهزیستی است یا از این کدهایی که هر موسسه ای می تواند داشته باشد؟ بازاریاب های این موسسات وقتی به سراغ‌تان می آیند، بلبل زبان هستند اما دو تا سوال که ازشان بپرسید، به تته پته می افتند و دايم می گویند که ما نمی دانیم، با موسسه تماس بگیرید، با مسئول موسسه صحبت کنید و همه چیز را به مسئولی پاس می‌دهند که مطمئنا مي‌داند چگونه شما و سوال‌های‌تان را بپیچاند و شب به شب پول‌هایی را که بازاریاب ها جمع آوری کرده‌اند، به حسابش سرازیر کند.
 
درآمد ماهانه 30 میلیون!

آنچه گفته شد حکایت تمام این مراکز نیست، اما تعداد سودجویان نيز کم نیست و البته سودی که به جیب می زنند قابل‌تامل است.

 

بازاریاب‌های یکی از این موسسات به نام «بچه های آسمان وطن» در گفت و گو با قانون می گوید که به طور میانگین درآمد موسسه از کمک های مردم ماهی 30 میلیون تومان است. این خانم که در ظهر گرم تابستان با چهره ای خسته برای جمع آوری کمک های مردمی از این خیابان به آن خیابان می‌رود تا حقوقی به میزان وزارت کار دریافت کند، توضیح می دهد: «10 نیروی ویزیتور هستیم که به طور معمول روزانه 100 تا 150 هزار تومان کمک نقدی مردمی برای موسسه جمع می کنیم. عده ای هم کارت می‌کشند. به طور میانگین هر کدام باید ماهی سه میلیون کمک را جمع آوری کرده باشیم».

 

اما این موسسه با این درآمد تنها حمایت از هشت کودک هفت تا 15 ساله را به عهده دارد! به گفته این خانم با این پول به خورد و خوراک، درس، لباس و تامین خانواده های این بچه ها می پردازند که اغلب معتاد هستند. بالاترین کمکی که در روز به آن ها شده 500 هزار تومان از طرف یک خیر بوده است.

 

می‌پرسم چه تضمینی وجود دارد که این مبالغ صرف بچه ها شود؟ می‌گوید: «افرادی که بالای 100 هزار تومان کمک می‌کنند گاهی می‌آیند و بچه ها را از نزدیک می بینند. مانعی ندارد، تا به حال هم شکایتی نشده است. ما زیر نظر بهزیستی کار می کنیم». در جواب اینکه آیا منبع درآمد خیریه تنها از کمک های مردی است، ادامه می‌دهد: «نمی‌دانم. فقط می دانم که در کرج هم 6 یاهفت شعبه داریم که هر شعبه 10 تا 12 ویزیتور دارد که هر روز به اسم و اعتبار موسسه کار می کنند».

 
کمک‌های مردمی یا تکدی‌گری؟
نیروی انتظامی گاهی جلوی ویزیتورهای این موسسات را می‌گیرد اما آن‌ها برگه ماموریت دارند. خانم ویزیتور می‌گوید: «برای من پیش نیامده اما می دانم اگر پیش آمد باید برگه ماموریتم را نشان بدهم که استعلام کنند». خسته است و پا به پا می‌کند که برود. خودش وکالت خوانده اما ظرفیت پذیرش وکالت کم بوده و این کار را دوست ندارد. می‌گوید: «برخورد مردم گاهی خوب نیست، انگار با متکدی برخورد دارند. بد صحبت می‌کنند یا فکر می‌کنند که دزد هستی». می‌گویم: «حق دارند اگر اعتماد نداشته باشند. چون موسسه‌ها معمولا راه نمی‌افتند توی خیابان از مردم کمک جمع کنند». می گوید که تقصیری ندارد و این شغل خواسته اونيست و کاری را انجام می دهد که از او خواسته اند.
 
30 کودک؛ كمترين حمایت موسسات

مسئولان سازمان بهزیستی صحت وجود این موسسات را تایید نمی کنند. می گویند که کلاهبرداری است و البته در پاسخ به اینکه چرا نظارت‌های سازمان بهزیستی ضعیف است، پاسخ قانع‌کننده ای ندارند.

 

«محمد نفریه» مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی می‌گوید که بسياري از این موسسات زیرمجموعه بهزیستی نیستند و مردم به افرادی که در خیابان برای جمع‌آوری کمک راه افتاده اند، اعتماد نکنند. شیوه بهزیستی و مراکزش این نیست. «حسین نحوی نژاد» معاونت توانبخشي سازمان بهزیستی کشور نیز در گفت و گو با «قانون» می‌گوید موسسه‌ای که كمتر از 30 نفر کودک را تحت حمایت داشته باشد، نمی تواند مجوز بهزیستی را دریافت کند. همچنین تمام این موسسات از مهد کودک گرفته تا خانه سالمندان، تابلوهای آبی بهزیستی و کد معرفی و کد پیامک دارند. تعداد 30 کودک، حداقل حمایت این موسسات است.

 
نظارت های ضعیف بهزیستی

«محمدعلی کوزه‌گر» معاون مشارکت‌های مردمی سازمان بهزیستی، اسم موسسه مورد نظر را می‌پرسد و قول پیگیری می‌دهد.

 

کوزه‌گر می‌گوید موسساتی که تحت پوشش بهزیستی هستند، هر سه ماه یک بار گزارش عملکرد می‌دهند و بهزیستی بررسی می‌کند. بازرسان نیز گاهی سرزده برای نظارت می روند. اما در جواب اینکه روی سایر موسسات و به‌خصوص گردش مالی آن‌ها چه نظارتی هست، پاسخی ندارد و می‌گوید: «متاسفانه بخش زیادی از این مراکز و درآمدهای آن‌ها برای ما قابل پیگیری نیستند. اما مردم می‌توانند در صورت مواجهه با آن ها، صحت مرکز را از طریق ما چک کنند. مردم اگر قصد کمک دارند، مبالغ خود را به حساب‌های رسمی بهزیستی واریز کنند». معاون مشارکت‌های مردمی سازمان بهزیستی در پاسخ به اینکه در صورت عدم نظارت، این مراکز به کار خود ادامه خواهند داد می‌گوید: «ما چهارهزار مرکز نگهداری از کودکان داریم و رصد مراکز غیرقانونی، کار آسانی نیست. اما به ما بگویند که آدرس مرکز کجاست یا اسمش چیست، پیگیری و در صورت غیرقانونی بودن حتما برخورد می کنیم».

 
سوءاستفاده از نام موسسات رسمی!
ساعتی بعد از این گفت‌وگو، معاون مشارکت‌های مردمی سازمان بهزیستی خبر می‌دهد که موسسه «بچه‌های آسمان وطن» تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار ندارد. البته که مرکزی با نام «بچه های آسمان» موجود است اما این مرکز با افزودن واژه «وطن» به نام یک موسسه رسمی، فعالیت غیرقانونی می کند.
 
از صحبت های فوق برمی‌آید كه هیچ موسسه مردم‌نهادی، کمک های مردمی اش را در خیابان جمع نمی‌کند. پس دل نسوزانید و کمک نکنید. به دیدن چند بچه در یک مرکز اطمینان نکنید. نمی‌دانید که این بچه‌ها را به چه بهانه یا تهدیدی ردیف کرده‌اند تا بازدید به پایان برسد. در سایه سرد نظارت‌های ضعیف و ناکارآمد سازمان بهزیستی، ممکن است آسیبی بیش از آسیب های خیابان، این بچه ها را تهدید کند. اعتماد نکنید و اگر بهزیستی آن ها را رصد نمی کند، شما خبر بدهید.