میثم قهوه‌چیان؛ تنور انتخابات 96 هنوز گرم نشده است. خبری از دوقطبی انتخاباتی در میان نیست. یک جای کار می‌لنگد. به نظر می‌رسد بیش از دور زدن ممنوع باید متوجه تابلوی خطر ریزش کوه بود.
گزارش‌ها و نظرسنجی‌های اخیر نشان می‌دهد، بسیاری از مردم در عین حال که خطر بازگشت را می‌بینند اما میل ندارند که تابلوی «برگشت ممنوع» را جدی بگیرند، به نظر می‌رسد در ادامه این مسیر تابلوی «خطر ریزش کوه» هشدار جدی‌تری را به ستاد‌های حامی روحانی بدهد.
عرصه رقابت میانهروها و تندروها
شش نامزد انتخابات حاضر را می‌توان به دو گروه میانه‌رو و تندرو تقسیم کرد. میانهروها حمایت اصلاح‌طلبان، جریان اعتدال و اصول‌گرایان میانه‌رو را دارند. این بخش از جریان سیاسی اکثریت را در مجلس به دست گرفته‌اند. برای این جریان عمل‌گرایی حرف اول و آخر را می‌زند. این جریان بر آن است که دولت در چهار سال گذشته مشغول آوار برداری بوده و در عین حال دستاوردهای بزرگی در سیاست خارجی، بخش سلامت، بحران تورم و نفت داشته است. واقعیت آن است که روند تخریب نهادهای ملی بین سال‌های 84 تا 92 چنان بود که ائتلافی از سیاسیون میانه‌رو یا عمل‌گرا در کشور به وجود آمده است، ائتلافی که معتقدند چاره کار تغییر گفتمان در مدیریت سیاسی کشور و ترک منازعات سیاسی جناحی به خاطر بقای کشور است.
در مقابل عمل‌گرایان که پیرامون واقع‌گرایی و حفظ فضای سیاسی متحد شده‌اند، تندروها نیز پوست‌اندازی کرده‌اند. دیگر خبری از ادعاهای آرمان‌گرایانه، آسمانی، ایدئولوژیک، خشکه مذهبی نیست، تندروها لباس پوپولیسم به تن کرده‌اند و در پی سیاستزدایی از انتخابات‌اند. دیگر نمی‌شنویم که برجام را مورد حمله قرار دهند، خود را نماینده خط مقام معظم رهبری بدانند و یا بر طبل فرهنگ اسلامی بزنند. آنها وعده می‌دهند، دقیقا ادبیاتی را که احمدی‌نژاد به زمین انداخته است، امروز در دستان تندروهاست.
چرا خبری از انتخابات نیست
انتخابات را به تنور تشبیه کرده‌اند و جان تنور آتش است. سال 76 خاتمی تنور انتخابات را گرم کرد، چون او مردی متفاوت بود و توانست در مقابل ناطق‌نوری صدایی متفاوت باشد. امروز انتخابات ایران شش گزینه دارد، گزینه‌هایی که انگار تفاوت اساسی با هم ندارند. علی‌الظاهر دعوا بر سر آن است که چه کسی خبط و خطای بیشتری دارد. نامزدها می‌کوشند گفتمان خود را پنهان کنند، آنچه فضای انتخابات را گرم می‌کند.
عرصه انتخابات سیاستزدایی شده است. امروز دیگر مشخص نیست که یکی تندروست و قرار است بساط همه چیز را ببندد و دیگری میانه‌روست و قرار است کار را پیش ببرد و سیخ و کباب را سالم باز گرداند. سیاستزدایی از انتخابات به بی‌اهمیت شدن آن می‌انجامد و این مسئله مشارکت را کاهش خواهد داد.
روال حاضر به کجا ختم می‌شود
روال حاضر به مشارکت پایین منجر خواهد شد و این احتمال دارد انتخابات را به دور دوم بکشاند. به نظر نمی‌رسد قالیباف به نفع رئیسی کنار بکشد، این احتمال از سوی رئیسی نیز غیرممکن است و این وضعیت رای‌ها را پخش خواهد کرد. با تقسیم آراء در سبد نامزدها دور دوم میزبان یک تندرو و یک میانه‌رو خواهد شد. مشارکت پایین و تقسیم رای هر نتیجه‌ای را ممکن می‌کند، انتخابات 84 را به یاد بیاورید.
از سوی دیگر روال حاضر تنها می‌تواند ادامه پرده‌دریی باشد که همه را از یک جنس معرفی می‌کند. کسانی که دست‌شان در یک کاسه بوده و حالا مدعی سهم بیشتری هستند. منتسبان به اصول‌گرایی می‌کوشند خود را افشاگر معرفی کنند. عرصه سیاست را به عرصه مجازی فروکاهند و با دادن وعده‌های توخالی، غیرقانونی و بزرگ، اذهان غیرمطلع را به سوی خود جذب کنند.
خطر ریزش کوه
کوه همیشه نماد استحکام و ثبات بوده است، اما برخی اوقات می‌تواند ریزش کند. به نظر می‌رسد مسیر حرکت کاروان انتخاباتی حسن روحانی از کنار چنین کوه نامطئنی می‌گذرد.
در حالی که برخی از طرفداران دولت تدبیر و امید هنوز به امید برجام هستند، بسیاری از مردم تفاوتی را میان نامزدها در نمی‌یابند. آنها هرچند ته دل‌شان روحانی را می‌خواهند اما هنوز نمی‌دانند چرا باید دوباره به او رای دهند.
به نظر می‌رسد مشاوران نزدیک روحانی خطر ریزش کوه را دریافته‌اند، سخنان او در سفر به ارومیه در حال ایجاد چنین تمایزی است: « از آزادی بیان سخن می‌گویند. یا للعجب! همان‌ها که زبان‌ها را بریدند و دهان‌ها رو دوختند! آنها که ممنوع القلم کردند! آنها که ممنوع التصویر کردند! دم از آزادی نزنید آزادی خجالت می‌کشد!».
