جهش نفتی

 «هیچ‌کس فکر نمی‌کرد ایران در عرض چند ماه بتواند تولید نفت خود را به پیش از زمان تحریم برساند. درواقع صنعت نفت ایران در پسابرجام شگفت‌آور ظاهر شد.» حسن روحانی، رئیس‌جمهوری که دیروز برای افتتاح طرح‌های توسعه‌ای میادین نفتی غرب کارون راهی خوزستان شده بود، جهش سریع صنعت نفت را با این عبارات تحسین کرد. حالا بر اساس اعلام اوپک تولید نفت ایران به مرز ٤‌میلیون بشکه نفت در روز نزدیک شده است.

این موضوع در حالی رخ می‌دهد که میزان تولید نفت کشور در دوران تحریم به ٢‌میلیون و ٨٠٠‌هزار بشکه کاهش یافته بود. با این حال ایران به همین رقم بسنده نکرده و بیژن زنگنه، وزیر نفت اعلام کرده است تا‌ سال ٢٠١٨ تولید روزانه نفت کشور را به ٥,٧‌میلیون بشکه در روز می‌رساند. این موضوع در شرایطی رخ می‌دهد که درست در چند روز گذشته تهران نخستين موافقتنامه اصولی بین‌المللی خود را در پسابرجام به امضا رساند که غول نفتی فرانسه یعنی توتال و شرکت ملی نفت چین یک سر این موافقتنامه بودند.

امضایی که بنا به اعلام شبکه سی‌ان‌ان یکی از ٤ اتفاق بزرگ اقتصاد جهان در آن روز بود و فروریختن دیوار تحریم‌ها در ایران را عملا به نمایش گذاشت. توتال و شرکت ملی نفت چین در آن موافقتنامه تعهد کردند که سهم ایران از بزرگ‌ترین میدان گازی جهان یعنی پارس‌جنوبی را افزایش دهند و دیروز ایران با مشارکت چینی‌ها و طی یک سرمایه‌گذاری ٧‌میلیارد دلاری در میادین غرب کارون افزایش ٢٥٠‌هزار بشکه‌ای تولید نفت را برای خود هدف‌گذاری کرد. البته در این مراسم بیژن زنگنه، وزیر نفت به اهمیت سرمایه‌گذاری خارجی تأکید کرد و گفت بسیاری از تجهیزات میدان‌های نفتی ٧٠‌سال عمر دارند که برای جلوگیری از این فرسودگی‌ها باید سرمایه‌گذاری کنیم تا چاه‌های نفت جوان شوند.

صنعت نفت شگفتی‌آور شد
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری کشور که در مراسم بهره‌برداری از طرح‌های توسعه میادین نفتی غرب کارون سخن می‌گفت، با بیان این‌که برجام یعنی هوای جدید و فضای جدید، خاطرنشان کرد که باید از این فضا و باز شدن درهای کشور استفاده کرد. یکی از بخش‌هایی که باید از این فضا استفاده می‌کرد، وزارت نفت بود. به گفته او، در زمان مذاکرات هسته‌ای بار اصلی برجام بر دوش وزارت خارجه بود و یکی از بخش‌هایی که از فضای پس از برجام بهره‌گیری خوبی داشت، وزارت نفت بود.

روحانی ادامه داد: همان‌طور که برجام اعجاب قدرت‌ها را برانگیخت بعد از برجام هم صنعت نفت اعجاب‌برانگیز شد. خیلی‌ها تصور نمی‌کردند در عرض چند ماه تولید نفت به شرایط قبل از تحریم بازگردد. امروز مردم می‌بینند که از فضای پسابرجام در صنعت نفت بیشترین استفاده شد. مهم‌تر از رشد تولید نفت این بود که شرکت‌های بزرگ نفتی خارجی به ایران آمدند.

 او در ادامه سخنان خود خطاب به برخی منتقدان حضور سرمایه‌گذاری خارجی در پروژه‌های نفتی نیز گفت: قطعا ما در داخل کشور می‌توانیم کارهای بزرگی انجام دهیم و شرکت‌های ما توانایی زیادی دارند اما دنیای امروز دنیای استفاده از علم است. باید بتوانیم از علم و سرمایه جهان استفاده کنیم. ما امروز باید از این فضای مناسب پسابرجام به خوبی بهره ببریم.

باید چاه‌های نفت را جوان نگه داریم
حسن روحانی که میادین نفتی غرب کارون را یکی از محورهای اصلی فعالیت وزارت نفت می‌داند، اعلام کرد: امروز در منطقه یادآوران توان تولید و صادرات ٣٠٠هزار بشکه نفت را داریم که باید ظرف چند‌ سال آینده به بیش از یک‌میلیون بشکه در روز برسد؛ برای این کار نیاز به سرمایه و تکنولوژی داریم. در حال حاضر ضریب بازیافت برای دولت بسیار مهم است. حتی اگر یک‌درصد هم ضریب بازیافت را بالا ببریم، دارای اهمیت است. از آن مهم‌تر این است که تا می‌توانیم‌ درصد بازیافت را افزایش دهیم. او اظهار داشت: باید کاری کنیم که هر کس ادعا کرد و تضمین داد که می‌تواند سرمایه و تکنولوژی به کشور بیاورد، اجازه فعالیت داشته باشد. باید بتوانیم چاه‌های نفت کشور را جوان نگه داریم. ما می‌خواهیم از چاه‌های نفتی‌مان به صورت بلندمدت استفاده کنیم. همچنین باید بتوانیم از فضای پسابرجام برای جذب فناوری و سرمایه در جهت توسعه اشتغال جوانان
 استفاده کنیم.

چهره منطقه نفتی چهره رحمت باشد
روحانی در ادامه سخنان خود اشتغال جوانان را بزرگترین معضل پیش‌روی کشور دانست و افزود: یکی از بخش‌هایی که توان اشتغالزایی بالا دارد، صنعت نفت است. باید در این صنعت شاهد تحولی بزرگ باشیم. من به مدیران صنعت نفت تبریک می‌گویم زیرا امروز شاهد رشد ٢٥٠‌هزار بشکه‌ای تولید نفت در میادین غرب کارون هستیم. اما از این رشد باید برای آبادانی خوزستان نیز بهره‌برداری کنیم.  او ادامه داد: چهره منطقه نفتی باید برای مردم این مناطق چهره رحمت باشد. این‌که مردم اطراف یک منطقه نفتی از دود و دم این میادین هیچ بهره‌ای نبرند یعنی چهره خشن صنعت نفت. مردم مناطق نفتی باید ببینند که فعالیت‌های نفتی موجب رشد اقتصادی، رفاه و اشتغال منطقه‌شان می‌شود. اگر مردم ساکن در اطراف یک منطقه نفتی زحمتی را تحمل می‌کنند باید از منافع آن هم بهره‌مند شوند و جوانان آن منطقه باید ببینند از آنها در صنعت نفت استفاده می‌شود.

٣‌درصد سرمایه‌گذاری نفت برای رفاه خوزستانی‌ها
اما تنها رئیس‌جمهوری نیست که معتقد است بخشی از سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در مناطق نفتی کشور باید صرف آبادانی این شهرها شود. بیژن زنگنه، وزیر نفت کشور از دیگر اعضای کابینه است که معتقد است با سرمایه‌گذاری یک‌میلیارد دلاری در منطقه غرب کارون، جلوه خشن فقر از منطقه برداشته می‌شود.

او با بیان این‌که سه‌درصد از محل سرمایه‌گذاری در بخش نفت برای کارهای اجتماعی و بهبود زندگی مردم خوزستان صرف می‌شود، ادامه داد: آب آشامیدنی روستاها، ساخت خانه بهداشت، ورزشگاه و آسفالت راه‌ها و ایجاد هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای را برای مردم این منطقه از محل سرمایه‌گذاری در صنعت نفت در دست اقدام داریم. او که در آیین بهره‌برداری از طرح‌های توسعه میادین نفتی یادآوران، یاران‌ شمالی و آزادگان ‌شمالی در غرب کارون در خوزستان سخن می‌گفت، از سرمایه‌گذاری هفت‌میلیارد دلار برای میادین نفتی غرب کارون خبر داد و افزود: منطقه غرب کارون در خوزستان که میدان‌های نفتی مشترک در آن واقعند، هم‌عرض عسلویه که بخش مهمی در تولید گاز دارد است و از اهداف مهم ما در این منطقه تولید یک‌میلیون بشکه در روز در این منطقه است. او ادامه داد: ظرفیت میدان آزادگان ‌شمالی، یادآوران و یاران ‌شمالی از ٦٥‌هزار بشکه به ٣٠٠‌هزار بشکه افزایش یافته است و درحال حاضر ٢٠میلیارد دلار برای غرب کارون سرمایه‌گذاری شده اما برای شرق کارون نیاز به اعتبار بیشتری برای میادین نفتی است.  زنگنه در بخش دیگری از سخنان خود گریزی هم به تجهیزات فرسوده صنعت نفت زد و با اشاره به این‌که بسیاری از تجهیزات میدان‌های نفتی ٧٠‌سال عمر دارند، اظهار کرد: برای جلوگیری از این فرسودگی‌ها باید سرمایه‌گذاری کنیم.

جزییات افتتاح ١/٦میلیارد دلار پروژه نفتی
در این میان، علی کاردر، معاون وزیر نفت با اشاره به سرمایه‌گذاری ٦,١ میلیارددلاری برای توسعه سه میدان نفتی در غرب کارون گفت: تا پایان‌ سال تولید نفت از این میادین ۲۳۰‌هزار بشکه افزایش می‌یابد.

او با تشریح جزییات افتتاح طرح جدید افزایش ظرفیت تولید نفت خام ایران گفت: درحال حاضر ظرفیت تولید روزانه نفت خام ایران به مرز ۴‌میلیون بشکه در روز افزایش یافته که براساس اهداف برنامه ششم توسعه این ظرفیت باید به ۴‌میلیون و ۸۰۰‌هزار بشکه در روز برسد. مدیرعامل شرکت ملی نفت با بیان این‌که هم‌اکنون به‌طور متوسط روزانه حدود ۲۶۰‌هزار بشکه نفت از میادین غرب کارون برداشت می‌شود، اظهار داشت: پیش‌بینی می‌شود با بهره‌برداری از دو طرح جدید توسعه‌ای در این منطقه، ظرفیت تولید نفت خام ایران در غرب کارون تا پیش از پایان امسال از مرز ۳۰۰‌هزار بشکه در روز عبور کند.به گفته او، هم‌اکنون از میدان نفتی یادآوران به‌طور متوسط ۱۱۰‌هزار بشکه نفت خام برداشت می‌شود و این درحالی است که ظرفیت اسمی توسعه این میدان مشترک در فاز اول توسعه روزانه حدود ۸۵‌هزار بشکه است. این عضو هیأت‌مدیره شرکت ملی نفت با اعلام این‌که تمامی مراحل توسعه فاز اول میدان نفتی یادآوران با مشارکت شرکت ساینپک چین انجام شده است، افزود: در مجموع برای توسعه فاز اول این میدان مشترک نفتی حدود ۳‌میلیارد دلار سرمایه‌گذاری انجام شده است.  کاردر همچنین با اعلام این‌که توسعه فاز اول میدان آزادگان شمالی هم با ظرفیت تولید روزانه ۷۵‌هزار بشکه نفت خام با مشارکت شرکت چینی ICNPC انجام شده است، بیان کرد: برای توسعه این میدان نفتی هم حدود ۲‌میلیارد و ۵۵۰‌میلیون دلار سرمایه‌گذاری انجام گرفته است.

مدیرکل پیشین امور خزر و آسیای میانه وزارت نفت:  بیشتر از ترامپ، نگران خودی‌های نادان باشیم!
محمود خاقانی مدیرکل امور خزر و آسیای میانه وزارت نفت دولت هشتم و نهم در رابطه با تأثیر پیروزی انتخابات ترامپ بر قراردادها‌ی منعقدشده با توتال  گفت: امضای موافقتنامه اصولی میان توتال و شرکت دولتی چینی و ایران از آن جهت پیش از انتخابات آمریکا انجام شده که مسئولان این شرکت نشان دهند که با طناب این کشور و رئیس‌جمهورش به دام تحریم‌ها نخواهند رفت که فکر می‌کنم ترامپ نیز به خوبی این پیام را دریافت کرده است.  او اصلاح شعارهای انتخاباتی ترامپ نسبت به برجام را مورد اشاره قرار داد و گفت: نباید زیاد نگران این انتخاب در آمریکا بود. به‌طوری که شاهد بودیم مشاور ارشد او در نخستین سخنرانی‌اش مطرح کرد، ترامپ نگفته که برجام را پاره می‌کند بلکه قرار است مفاد آن مورد بازنگری قرار گیرد. ترامپ یک بازرگان است و قصد دارد که وارد معامله با ایران شود. خاقانی با بیان این‌که ترامپ نه‌تنها دیوانه نیست، بلکه یک دشمن عاقل برای ایران به شمار می‌آید، اظهار داشت: آنچه برای ایران خطرناک است، دوستان نادان است. آنها که سنگ منافع ملی را بر سینه می‌زنند، اما خود مانعی بر سر آن هستند.
 
 این کارشناس نفتی می‌افزاید: این‌که سرمایه‌گذاران خارجی آرام‌آرام برای حضور در ایران پا پیش می‌گذارند، دلیلش این است که نمی‌خواهند به عاقبت شرکت پتروپلاس برزیل و   ورشکستگی به دلیل اختلاس دچار شوند. آنها منتظر هستند تا موضع و عملکرد دولت یازدهم نسبت به شفاف‌سازی اقتصاد را ببینند.

 او حضور شرکت‌های شبه‌دولتی و دست‌های پشت پرده در اقتصاد نفتی ایران را مورد انتقاد قرار داد و افزود: بیژن زنگنه وزیر نفت ایران درجلسه‌ای که دوم دی‌ماه ٩٢ با مدیران ارشد نفتی دولت‌های نهم و دهم برگزار شده بود، صراحتا اعلام کرد که مافیایی پرقدرت و گردن کلفتی درصنعت نفت ایران وجود دارند، اما حالا نمی‌دانیم که این دولت توانسته بر این مافیا غلبه کند یا خیر. به گفته خاقانی، هزينه‌ توليد نفت و گاز در ايران به دليل شخمي كه احمدي‌نژاد در دولت‌هاي نهم و دهم بر اين صنايع زد، با افزايش روبه‌رو شده است و دركنار آن نيز افراد باسابقه را دراين حوزه كنار گذاشته‌اند. درچنين شرايطي، آنهايي كه در اقتصاد ايران پشت پرده‌ نشسته‌اند و به آنها اليگارشي (اصحاب زر‌ و زور) گفته مي‌شود و در دولت‌هاي نهم و دهم با خصولتي‌سازي‌ها، ثروت‌هاي هنگفتي را به ‌دست ‌آوردند، بايد به تصميمي قاطع برسند و دركنار دولت قرار گيرند.

مدیرکل امور خزر و آسیای میانه وزارت نفت دولت هشتم و نهم با بيان اين‌كه سرمايه‌گذاران خارجي اكنون درمرحله شناخت شركاي ايراني خود هستند و نه در مرحله انعقاد قرارداد، مي‌افزايد: سرمايه‌گذاري در ايران اكنون سياسي شده و به ‌همين ‌دليل، سرمايه‌گذاران خارجي درحال سنجش اين مسأله هستند كه آيا قانون در ايران قابل ‌اعتماد است و مي‌توان دراين شرايط، به وزارت نفت اعتماد كرد. به گفته خاقاني، درجذب سرمايه‌هاي خارجي ما نيازمند وحدت ديدگاه‌ها درهمه قوا در ايران هستيم، اما در اين بخش از ديد سرمايه‌گذاران خارجي يگانگي و هماهنگي ديده نمي‌شود. به‌ همين ‌دليل سرمايه‌گذاران خارجي تمايلي ندارند که سرمايه‌هاي خود را به خطر بيندازند. سرمايه‌گذاران خارجي نگران تعدد صداهاي مختلف در ايران هستند. اين‌همه صدا از بخش‌هاي مختلف در ايران به اين معناست كه اگر سرمايه‌گذاران با آنها به توافق نرسند، كنار گذاشته خواهند شد.

درآمد نفت خرج واردات انگور و پرتقال نشود
خاقانی در رابطه با تأثیر افزایش درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی کشور به «شهروند» می‌گوید: تأثیرپذیری رشد اقتصادی از درآمدهای نفتی به نحوه سرمایه‌گذاری آن در بخش‌های مولد و هزینه‌کرد آن ایجاد زیرساخت و اشتغال بستگی دارد. اگر این منابع همچون دولت‌های گذشته صرف واردات انگور و پرتقال شود یا تحت عنوان پول امام زمان به جیب مردم ریخته و نقدینگی جامعه را افزایش دهد، نه‌تنها به رشد اقتصادی منجر نمی‌شود، بلکه خود پایه‌های اقتصادی ایران را درهم ریخته و حاصلی جز افزایش بیکاری، تورم، واردات نخواهد داشت.