موضوع مهم دیگر اثر‌گذار بر عرصه سیاسی و اقتصادی کشور از این انتخابات، بحث برجام است. هر‌چند برخی کارشناسان روابط ایران و آمریکا را پس از انتخاب دونالد دشوار‌تر ارزیابی می‌کنند با این همه برخی در این مورد می‌گویند انتخاب ترامپ تاثیر چندانی بر آینده برجام ندارد. برخی از این کارشناسان نیز معتقدند ریسک انتخاب هیلاری برای آینده برجام بسیار بیشتر از دونالد ترامپ بود. تمامی تحلیل‌های عنوان شده در بالا در یک زمینه مشترک است و آن وجود ابهام در وضعیت آینده است. این ابهام تا زمانی که برنامه‌های دونالد ترامپ ارائه نشده است، همچنان پابرجا خواهد بود. در همین راستا نیز پیش‌بینی می‌شود در کوتاه‌مدت عوامل مثبت تعیین‌کننده قیمت سهام در بورس تهران نیز تحت‌تاثیر این ابهامات تا حدودی رو به ضعف بگذارد. در بلندمدت اما ارائه سیاست‌های دونالد ترامپ مسیر بازارهای جهانی و موضع وی درباره برجام را روشن می‌کند. بنابراین انتظار می‌رود در ادامه بازار سهام کشورمان با فروکش هیجانات فعلی مجبور به دنبال‌کردن نشانه‌های واقعی این جابه‌جا‌یی قدرت در ایالات متحده باشد. در ادامه نظرات 6 کارشناس را در مورد اثر انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا بر بازار سهام را می‌خوانیم.
افزایش نرخ تنزیل بازار سهام در کوتاه‌مدت
ولی نادی قمی، مدیرعامل تامین سرمایه نوین: با انتخاب دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا، در کوتاه‌مدت عوامل تعیین‌کننده قیمت سهام تضعیف می‌شود. در شرایطی که به نظر می‌رسد سودآوری شرکت‌های بورسی و فرابورسی در سال 95 به دلایل متعدد نسبت به سنوات قبل رقم پایین‌تری باشد، نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا نیز فشار زیادی به افت قیمت سهام خواهد آورد. از دلایل پیش‌بینی کاهش سودآوری شرکت‌ها در سال 95، حذف سودآوری بانک‌ها به‌عنوان بخش بزرگی از بازار سهام است. عدم اطمینان در عرصه سیاسی و اقتصادی با انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا و همچنین ابهام در چشم‌انداز سودآوری شرکت‌ها موجب افزایش نرخ تنزیل بازار سهام در کوتاه‌مدت می‌شود. امری که منجر به افت قیمت‌ها در بازار سهام خواهد شد. از طرفی روابط ایران با کشور آمریکا با روی کارآمدن ترامپ سخت‌تر می‌شود و از این منظر نیز ریسک دیگری به بازار سهام تحمیل خواهد شد. اثر انتخاب ترامپ بر اقتصاد آمریکا و به تبع آن اقتصاد جهانی با ابهام مواجه است، با این همه به‌طور قطع در فضاهای مبهم، دارایی‌های مالی جذابیت خود را در کوتاه‌مدت از دست می‌دهند. در بلندمدت، اما ریسک حضور ترامپ می‌تواند موجب افزایش نرخ ارز شود. امری که می‌تواند به سودآوری شرکت‌های فعال در بورس تهران کمک کند. البته افزایش نرخ ارز هر چند در بلندمدت اثر مثبتی بر سودآوری شرکت‌ها خواهد داشت با این همه در کوتاه‌مدت فشارهایی نیز بر بخش‌های مختلف اقتصادی از خود برجا گذاشت.
تصمیمات ترامپ اقتصاد‌محور است
حسین ایزدی، مدیرعامل کارگزاری اطمینان سهم: پیش از این نیز به دلیل نگرانی‌هایی که از سیاست‌های رئیس‌جمهوری آینده آمریکا بر اجرایی شدن برجام به گوش می‌رسید، انتظار می‌رفت نتیجه این انتخابات بر بورس و دیگر بازارهای مالی ایران تاثیر بگذارد. تاثیری که روز گذشته به واسطه یک شوک موقتی به افت بیش از 1400 واحدی نماگر این بازار انجامید. بسیاری از کارشناسان سیاسی کشور از تقابل سیاست‌های حزب جمهوری‌خواه با ایران سخن می‌گویند. این در حالی است که به نظر می‌رسد با توجه به چهره اقتصادی دونالد ترامپ شاهد اخذ تصمیمات اقتصادمحوری باشیم. تصمیماتی که هم بر اقتصاد آمریکا و هم اقتصاد جهان تاثیرات مثبتی بر جا خواهد گذاشت. حتی ممکن است تمامی بندهای برجام نیز به مرحله اجرا گذاشته شود. همانگونه که رئیس سازمان بورس نیز تاکید کرد شوک انتخاب ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا یک جریان کوتاه‌مدت بوده و در بلندمدت دوام چندانی نخواهد داشت. در نتیجه به نظر می‌رسد روز شنبه بازار از روند فعلی خارج شده و نگاه معقول‌تری به خو د خواهد گرفت.
بازار متعادل خواهد شد
مهرزاد منتظری، مدیر تحلیل کارگزاری اقتصاد بیدار: ریزش شدید بازار دیروز بیشتر تحت‌تاثیر رفتار هیجانی سرمایه‌گذاران به‌دلیل عدم تحقق پیش‌بینی‌های انتخابات آمریکا رخ داد. این امر سبب شد تا معامله‌گران در ساعات ابتدایی بازار به فروش سهام خود در اکثر صنایع اقدام کنند. البته در پایان معاملات از شدت فروش کاسته شد و حتی برخی نمادها تا مرز تشکیل صف خرید نیز پیشروی کردند. این امر نوید بازاری متعادل در ابتدای هفته آینده را می‌دهد. در مورد اثرات بلندمدت این انتخاب بر بورس تهران باید گفت با توجه به روی کار آمدن گروه جدید سیاسی در آمریکا تا زمان مشخص شدن موضع آنها درخصوص اجرای برجام و دیگر مسائل، باید منتظر ماند. امری که تاثیر آن در میان مدت آشکار خواهد شد و اقتصاد ایران و به‌طور خاص بورس تهران را تحت تاثیر قرار خواهد داد
با این همه این موضوع در کوتاه‌مدت و تا حدود 4 ماه آینده تهدید یا امتیاز خاصی برای بازار نخواهد بود. موج دیروز نیز یک موج کوتاه‌مدت بود که اثر خود را بر جای گذاشت و با توجه به مولفه‌های مثبتی که در بازار وجود دارد، از روز شنبه بورس به حالت تعادلی باز‌خواهد گشت. مولفه‌های مثبت این بازار از دید جهانی را می‌توان در رشد قیمت بازارهای کالایی دانست. بررسی روند بازارهای جهانی در دو هفته گذشته نشان از رشد و صعود قیمت کالاها از قبیل سنگ‌آهن و فولاد دارد. امری که به رشد بنیادی سهام این گروه که حجم بالایی نیز در بورس دارند، منجر شده است. پیش‌بینی می‌شود این روند صعودی همچنان ادامه‌دار باشد و کارشناسان معتقدند که این کالاها و به تبع آن سهام مرتبط به این صنایع از لحاظ بنیادی ارزشمند است. این موضوع تداوم روند صعودی را در پی خواهد داشت. در بررسی مولفه‌های مثبت داخلی نیز پیش‌بینی می‌شود که گزارش‌های 9ماهه مطلوبی در انتظار شرکت‌ها باشد. برآیند این عوامل حفظ شاخص بورس در محدوده 78هزار واحد طی یکی دو ماه آینده را به دنبال خواهد داشت.
بررسی زمانی 3 گانه بازار
ولید هلالات، تحلیلگر بازار سهام: شاخص هم وزن طی 10 روز اخیر نتوانست قله جدیدی را فتح کند و با توجه به یک دوره رشد (از 25مهر تا 8 آبان) تا حدودی مستعد یک اصلاح یا حداقل عدم رشد بیشتر بود. روز سه‌شنبه بازار با فرض پیروزی هیلاری کلینتون اقدام به خرید‌هایی کرد و شاخص هم‌وزن از سقف 8آبان ماه عبور کرد اما شوک انتخاب ترامپ باعث شد تا بازار ایران با فشار فروش بالایی مواجه شود. در 3 بخش زمانی می‌توانیم رویداد اخیر را مورد بحث قرار دهیم: تا روز سه‌شنبه کلیه نظرسنجی‌ها و پیش‌بینی‌ها حکایت از پیروزی هیلاری کلینتون داشت، بنابراین بر همان اساس شاخص دلار تقویت شده بود و قیمت اونس طلا نیز حرکت خاصی در جهت مثبت نداشت، بورس‌های جهانی متعادل بود و شاخص بورس تهران نیز مثبت به کار خود پایان داد. در گام دوم خبر پیشتازی ترامپ باعث شوک به بازارها شد و در واقع نه‌تنها بازار ایران که بازار سهام بسیاری از کشورها و همچنین اونس و بازارهای کالایی دچار نوسانات بسیار شدید شدند. این نوسانات گاه متضاد هم عمل کردند به شکلی که در کنار تضعیف شاخص دلار، بازار کالایی هم شدیدا منفی بود.
گام سوم و نهایی اعلام قطعی پیروزی ترامپ و سخنرانی وی بود. همانطور که از یک سیاست مدار برنده توقع داشتیم، وی سخنانی بسیار متفاوت از آنچه پیشتر گفته بود بر زبان آورد. سخنان وی بسیار صریح بود و پیام صلح و آشتی داشت بنابراین رفتار بازارهای جهانی معکوس شد به شکلی که قیمت فلز مس به‌عنوان نمونه از 5115 دلار به 5440 دلار رشد کرد و یا شاخص دلار در محدوده 5/ 94 واحد به 96واحد رشد و اونس طلا نیز از 1340 دلار به زیر 1300 دلار بازگشت و شاخص بورس کشورهای اروپایی، هند و ... نیز که شدیدا منفی بودند به حالت متعادل بازگشتند. بازار سهام کشور نیز تقریبا رفتار مشابهی داشت؛ ابتدا با صفوف فروش سنگین کار خود را آغاز کرد. در گام دوم سهم‌هایی که نسبت قیمت به درآمد خوبی داشتند، شاهد برچیده شدن صف‌های فروش بودند و در نهایت شرکت‌هایی که ریسک‌های سیاسی بر آنها وزن بیشتری دارد با موج جدیدی از تقاضا همراه شدند و معاملات آنها به تعادل رسید. اگر هیجانات را کنار بگذاریم و از حرف‌های پوپولیستی ترامپ بگذریم و به تفکرات اقتصادی او وزن بیشتر بدهیم خواهیم دید که انتخاب او به‌صورت غیرمستقیم بر شرکت‌های بزرگ ایرانی تاثیر مثبت دارد.
ترامپ برای پیشبرد طرح‌های خود، افزایش بدهی‌های آمریکا را مطرح می‌کند بنابراین به دنبال کاهش یا حداقل ثبات نرخ بهره خواهد بود و همین عوامل منجر به عدم رشد شاخص دلار و یا احتمالا تضعیف آن خواهد شد. تضعیف شاخص دلار به سرعت منجر به رشد بازارهای کالایی و نفت می‌شود. بورس تهران که در آن شرکت‌های فلزی، معدنی و پتروپالایشی وزن با اهمیت دارند از چنین رویدادی استقبال می‌کند. به واقع آنچه دیروز در بازار کالایی اتفاق افتاد آنقدر مثبت بود که اگر در یک روز عادی بسر می‌بردیم قطعا نیمی از بورس را با صف خرید همراه می‌کرد. از اوره کشاورزی تا فولاد و مس همگی افزایش قیمت را شاهد بودند و با توجه به وزن این گروه‌ها، قطعا بازار هم شرایط خوبی را در روزهای بعدی سپری می‌کند.
درخصوص بازار هفته پیش‌رو، انتظار می‌رود
روند معاملات از روز شنبه، 22 آبان ماه بر اساس واقعیات اقتصادی دنبال شود و
سطح هیجانات فروکش کند، بنابراین بازار شنبه کاملا بر‌اساس تحولات قیمت در
سطح جهانی و سودآوری شرکت‌ها تصمیم‌گیری خواهد کرد. بسیاری از شرکت‌هایی
که در بازار چهارشنبه در حداکثر منفی معامله شدند، قطعا فرصت خرید بوده‌اند
و بازار در هفته جاری قیمت‌ها را به سطح قبل از ریزش بازمی‌گرداند. بر
همین اساس با فروکش شدن روند نزولی و هیجان فروش، بورس ایران نیز از روز
معاملاتی بعدی، روند عادی خود را دنبال خواهد کرد.
شوک موقتی ترامپ به بورس
ایمان مقدسیان، تحلیلگر کارگزاری بانک کشاورزی: واکنش بورس تهران به نتایج انتخابات آمریکا و برگزیده شدن ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور این کشور، افت حدود 1500 واحدی شاخص کل بود. تاثیری که به اعتقادی بسیاری از فعالان بازارهای مالی ناشی از یک شوک روانی بود. از آنجا که تا شب پیش از انتخابات عموم فعالان بازار سرمایه بر این باور بودند که به احتمال بسیار بالا نماینده دموکرات‌ها بر کرسی ریاست‌جمهوری آمریکا می‌نشیند و در حالی که در کمتر از 24 ساعت خلاف این امر به وقوع پیوست، این واکنش روانی غیر‌طبیعی به نظر نمی‌رسد. باید توجه داشت تحت تاثیر عوامل بنیادی همچون قیمت نفت، قیمت دلار، نرخ بهره و قیمت کالاهای جهانی، قیمت سهام و سودآوری شرکت‌ها در بازار سهام کشور دستخوش تغییر می‌شود. در نتیجه به نظر می‌رسد نوسانات فعلی تا زمان روشن شدن سیاست‌های رئیس‌جمهوری منتخب مردم آمریکا ادامه داشته باشد. از این رو پیش‌بینی می‌شود که ریزش روز گذشته شاخص بورس یک تاثیر موقتی بوده و طی چند روز بازار باز هم به روال عادی خود برخواهد گشت. در دقایق ابتدایی معاملات دیروز بورس تهران شاهد صف‌های فروش سنگینی در غالب نمادهای بازار بودیم. موضوعی که به نوسان این نمادها در محدوده منفی انجامید، اما در ساعات پایانی بازار، سهام متعادل شدند و در برخی موارد نیز به درصدهای مثبت رسیدند. این موضوع نشان‌دهنده ارزیابی منطقی بازار است. هر چند که پیش بینی‌ها از آینده بازارهای جهانی در صورت انتخاب نماینده دموکرات‌ها روشن‌تر بود، اما باید گفت به دلیل ناشناخته بودن سیاست‌های ترامپ نمی‌توان انتخاب این فرد را بر روند بازارهای جهانی و اقتصاد منفی ارزیابی کرد. در مجموع تا مشخص شدن مواضع دونالد ترامپ نوسانات بازار سهام به شکل ملایم‌تری ادامه خواهد یافت.
در بازار چه گذشت؟
شاخص کل بورس تهران روز گذشته با افت 1460 واحدی (معادل 8/ 1 درصد) در سطح 78 هزار و 412 واحد متوقف شد. شاخص کل هم‌وزن نیز افت 1/ 2 درصدی را به ثبت رساند. این موضوع با تسری فضای منفی حاکم بر بازار سهام از ابتدای معاملات دیروز همزمان با هراس بازار جهانی به پیشتازی ترامپ در انتخابات آمریکا رقم خورد. اختلاف قابل توجه آرای ترامپ با کلینتون در انتخابات آمریکا باعث شد سرانجام بازار جهانی با آنچه از آن می‌ترسید روبه‌رو شود. درماه‌های اخیر، احتمال مقطعی برنده شدن نماینده جمهوری‌خواه در انتخابات آمریکا فضای بازار جهانی را متشنج می‌کرد. در روز قبل از انتخابات اما بازار جهانی به تضعیف احتمال انتخاب ترامپ واکنش مثبتی نشان داد و در این میان طلا که با نگرانی‌ها از اقتصاد جهانی صعود کرده بود در مسیر نزولی قرار گرفت. دیروز انعکاس انتخاب آمریکایی و پیشتازی ترامپ از رقیب دموکرات باعث شد طلای جهانی حتی تا سطح 1338 دلار به ازای هر اونس نیز رشد داشته باشد (رشد بیش از 45 دلاری نسبت به روز گذشته). در این میان قیمت نفت نیز در پی فضای منفی حاکم بر بازارها در مسیر نزولی قرار گرفت.
در نتیجه هر بشکه نفت خام آمریکا با افت نزدیک به 2 دلاری مواجه شد (افت تا سطح 43 دلار). با این حال این پایان کار روز متشنج بازارهای جهانی نبود. در ادامه با نهایی شدن آرا و انتخاب دونالد ترامپ به‌عنوان ریاست جمهوری آمریکا اما بازار جهانی از شوک ایجاد شده تا حدودی خارج شد. در نتیجه شاهد افت قیمت طلا از اوج و از سوی دیگر رشد قیمت نفت از کف بودیم. شوک هیجانی انتخاب ترامپ به بورس تهران نیز رسید. در این میان بخشی از این نگرانی و تشکیل صف‌های طولانی فروش در نمادها را می‌توان ناشی از موج هراس بازار جهانی و ریزش قیمت نفت دانست و اما بخش اعظم آن به هیجان ناشی از تحلیل‌های سطحی برخی از معامله‌گران بازار مرتبط می‌شد. دلایلی مانند تهدید ترامپ برای برجام یا سیاست‌های رئیس‌جمهوری جمهوری‌خواه آمریکا در قبال کشورمان از مواردی بود که سهامداران را به فروش سهام ترغیب می‌کرد. با این حال آرامش نسبی بازار جهانی پس از نهایی شدن نتیجه انتخابات بزرگترین اقتصاد جهان باعث شد که صف‌های فروش سهام برچیده شود. باید به خریدهای پررنگ حقوقی‌های بازار اشاره کرد. روز گذشته شاهد تغییر مالکیت سهام با ارزش بیش از 29میلیارد تومانی از سوی حقیقی‌ها به حقوقی‌ها بودیم.
چیره شدن تقاضا بر عرضه در برخی از نمادهای بازار مانند «فملی» باعث ایجاد اختلاف قابل توجه تا بیش از 7 درصد میان آخرین معاملات و قیمت پایانی شد. قیمت پایانی سهام ملی مس ایران در ابتدای معاملات دیروز با فشار فروش هیجانی تا کمترین بازه نوسان قیمتی روزانه افت داشت (منفی 5 درصد). در ادامه اما تقویت سمت تقاضای سهام باعث شد که این نماد تا مثبت 2 درصد نوسان روزانه رشد کند. به این ترتیب این نماد که در ابتدای معاملات بیشترین اثر منفی را بر شاخص کل داشت در نهایت با افت اندک قیمت پایانی (6/ 0 درصد) مواجه شد. قیمت مس در روزهای اخیر رشدهای قابل توجهی را تجربه کرده است. دیروز نیز گرچه در ابتدای مس افت اندکی را تجربه کرد در ادامه اما به مسیر صعودی بازگشت.
در نهایت بهای هر تن مس در بازار فلزات لندن به بیش از 5300 دلار رسید. سیگنال‌های مثبت از چین را می‌توان مهم‌ترین عامل حمایتی از قیمت مس و سایر فلزات در بازار جهانی دانست. گرچه تقاضای مس ماه گذشته در چین افت داشته است اما سیاست‌های انبساطی چین و احتمال افزایش تقاضا از سوی بزرگترین مصرف‌کننده مس (نیمی از تولیدات مس جهان در این کشور مصرف می‌شود) رشد قیمتی این کالا را به دنبال داشت. در سایر نمادهای بازار نیز صف‌های فروش محو شد. در میان نمادهای با بیشترین اثر منفی بر شاخص کل صف نمادهای «فولاد»، «پارسان»، «شبندر»، «کچاد» و «کگل» جمع آوری شد و تنها نماد «خودرو» همچنان با صف مواجه بود که البته تا پایان معاملات صف این نماد نیز تا حدود زیادی کمرنگ شد.
