اسفندیار رحیم‌مشایی در روزهای آخر فعالیت دولت دهم هنوز سودای تحصیل و اخذ دکترای حقوق بین‌الملل در سر دارد. او پس از تلاش‌هایی برای اخذ بورسیه در دانشگاه تهران، تربیت‌مدرس و دانشگاه بین‌المللی چابهار، یک‌سال‌ونیم پیش به تحصیل در مقطع کارشناسی‌ارشد حقوق بین‌الملل در دانشگاه پیام‌نور قناعت کرد. حالا از دانشگاه پیام‌نور خبر می‌رسد، مقدمات بورس دکترای رییس دفتر رییس‌جمهور از سوی مسوولان دانشگاه پیام‌نور فراهم شده است و او پس از ارایه پایان‌نامه دوره کارشناسی‌ارشد و همزمان با پایان کار دولت دهم، تحصیل در دوره دکترای رشته حقوق بین‌الملل را آغاز می‌کند.
هم‌اکنون دانشگاه پیام‌نور در رشته‌های علوم‌انسانی اقدام به پذیرش دانشجوی دکترا می‌کند که این پذیرش تنها بر اساس شرکت در آزمون عمومی میسر است، مگر آنکه دانشجویان جزو برگزیدگان علمی و استعدادهای درخشان دانشگاه‌ها باشند. تلاش‌های اسفندیار رحیم‌مشایی برای تحصیل در رشته حقوق بین‌الملل تاکنون به‌دور از حواشی خاص خود نبوده است. حتی برخی ناظران، دستور احمدی‌نژاد برای برکناری روسای دانشگاه‌های تهران و تربیت‌مدرس را بی‌ارتباط با ممانعت این دانشگاه‌ها برای پذیرش اسفندیار رحیم‌مشایی نمی‌دانند.
ناکامی اسفندیار برای تحصیل در 2 دانشگاه
اولین حواشی مربوط به ادامه تحصیل اسفندیار رحیم‌مشایی به آبان‌ماه سال 1389 برمی‌گردد. زمانی که ادامه تحصیل ناکام رییس دفتر رییس‌جمهور در دانشگاه بین‌المللی چابهار حواشی خاص خود را داشت و پس از آن مصاحبه یکی از فارغ‌التحصیلان دانشگاه بین‌المللی چابهار درباره مشاهده اسفندیار رحیم‌مشایی در این دانشگاه، رییس دانشگاه چابهار را مجبور به تکذیب تحصیل او در این دانشگاه کرد. در آن زمان مهدی شادنوش، رییس دانشگاه بین‌المللی چابهار ضمن تکذیب مجدد این موضوع گفت: «بنده عرض کردم تحت هیچ شرایطی ایشان دانشجوی ما نیستند و به‌عنوان مدیر خادم و کوچک کشور قول می‌دهم در دانشگاه چابهار فارغ‌التحصیلی به‌نام مشایی نخواهیم داشت.»
دومین بازخورد رسانه‌ای مربوط به ادامه تحصیل اسفندیار رحیم‌مشایی به آبان‌ماه سال 1389 برمی‌گردد. زمانی که خبر تحصیل او در رشته حقوق بین‌الملل دانشگاه تربیت‌مدرس، تیتر رسانه‌های داخلی را به خود اختصاص داد و سه روز بعد در تاریخ 29 فروردین 90 وزارت علوم از رییس‌جمهور درخواست کرد، مشایی را از تحصیل در دانشگاه تربیت‌مدرس منصرف کند. به‌طوری‌که حسن مسلمی‌نایینی، قائم‌مقام معاونت دانشجویی وزارت علوم با انتشار نامه‌ای الکترونیکی از رییس‌جمهور خواست تا اسفندیار رحیم‌مشایی را از ادامه تحصیل در دانشگاه تربیت‌مدرس منصرف کند. مسلمی‌نایینی در غیاب محمود ملاباشی، معاون آموزشی وزارت علوم در متن این نامه تاکید کرد: «به عنوان یک عضو کوچک در دانشگاه تربیت‌مدرس و خادم در وزارت علوم از رییس‌جمهورخادم، فهیم، محبوب و دوست‌داشتنی درخواست می‌کنم در حال حاضر با این‌همه مشغله و کارهای متفاوت به جناب آقای مهندس مشایی توصیه کنید از ادامه تحصیل خودداری کنند.»
مشایی چگونه می‌تواند، به‌طور قانونی دانشجوی دکترا شود؟
بر اساس آیین‌نامه جدید پذیرش بدون آزمون دوره دکترای دانشگاه‌ها و موسسات آموزش‌عالی از سوی وزارت علوم، دانش‌آموختگان دوره کارشناسی ارشد بدون شرکت در آزمون نیمه‌متمرکز دوره دکترای تخصصی از طریق ذیل می‌توانند به دانشگاه‌ها معرفی شوند: دانش‌آموختگانی که به‌لحاظ رتبه میانگین کل دوره با احتساب نمره پایان‌نامه (دفاع از پایان‌نامه با درجه عالی) جزو رتبه‌های اول تا سوم دانشجویان هم‌رشته و هم‌ورودی خود باشند. درصورت داشتن یکی از شرایط زیر بدون شرکت در آزمون کتبی نیمه‌متمرکز دوره دکترای تخصصی از سوی سازمان سنجش در قالب چندبرابر ظرفیت به دانشگاه‌ها معرفی می‌شوند و دارای یکی از شرایط حداقل دو مقاله مستخرج از پایان‌نامه، رتبه اول المپیاد‌های علمی - دانشجویی یا آزمون سراسری کارشناسی‌ارشد و دارندگان نشان طلای کشوری المپیاد‌های دانش‌آموزی باشند. با این تفاصیل مشخص نیست اسفندیار رحیم‌مشایی با چه ویژگی‌هایی می‌تواند به‌عنوان دانشجوی دکترا در دانشگاه پیام‌نور حضور پیدا کند.
