به هر حال، به گفته عراقچی، گامهای کاهش تعهدات به آخر رسیده و گام دیگری باقی نمانده است. از این رو، چنانچه اروپاییها و ایران در روزها و ماههای آینده به توافقی بر سر اجرای کامل برجام نرسند، احتمال فروپاشی کامل این توافق وجود دارد. خصوصا که ماجرای ترور سردار سلیمانی، در کنار به حاشیه راندن پرونده هستهای، راهکارهای دیپلماتیک در حل مناقشات را نیز کمرنگ کرده است.
گام پنجم ایران، طوری طراحی شده که به مرگ برجام منجر نشود. از همین رو، دولت روحانی اعلام کرد که همکاری کامل ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی ادامه خواهد داشت. طبیعتا این همکاری شامل فعالیتهای نظارتی آژانس میشود. چنان که معروف است، برجام دو رکن اساسی دارد. ایران فعلا فقط از برخی محدودیتهای رکن نخست عبور کرده، ولی هیچ تغییری در رکن دوم ایجاد نکرده است. لذا، تماسهای اروپا و ایران پیرامون برجام ادامه خواهد داشت. هر چند که بعد از ترور سردار سلیمانی، حداقل در کوتاه مدت، احتمال موفقیت این تماسها در رفع تحریمها بسیار بعید است.
اما آنچه چشم اندازه تنشزدایی میان ایران و آمریکا را بیش از پیش تیره و تار میکند، کمرنگ شدن تحرکات واسطهها است. دولت ژاپن بعد از سفر حسن روحانی به توکیو، سکوت اختیار کرده و سخنی درباره تنشزدایی میان تهران و واشنگتن به میان نمیآورد. فرانسه نیز که همزمان با ژاپن برای وساطت میان ایران و آمریکا تلاش میکرد، شکست وساطت خود را پذیرفته و دیگر امید چندانی به تنشزدایی میان ایران و آمریکا از طریق مذاکره ندارد. ظاهرا مدتی است که مناسبات میان ایران و آمریکا دچار رکود شده است.
واضح است که با نزدیک شدن گام پنجم کاهش تعهدات هستهای، معادله جدید و کم سابقهای شکل گرفته که در آن، طبق خواست غربیها، ایران باید برجام را کاملا اجرا کند و در عین حال، توقع آن چنانی در زمینه جبران خسارت تحریمهای آمریکا نداشته باشد. حال که ایران تلاش میکند این معادله را تغییر دهد، اروپاییها چماق مکانیسم ماشه را بالا بردهاند. چماقی که با فرود آمدن آن، شمارش معکوس مرگ برجام آغاز خواهد شد.