بختگان و جازموریان سال گذشته هیچ آبی دریافت نکردند

مدیر کل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت از محیط زیست گفت: وزارت نیرو بر اساس قانون وظیفه دارد نیاز آب محیط زیستی تالاب‌ها را تامین کند.

به گزارش ایلنا، «آرزو اشرفی‌زاده» مدیر کل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت از محیط زیست تصریح کرد: آنچه در مورد خشک شدن ۴۳ یا ۷۰ درصد تالاب‌ها یا خشک شدن ۹ تالاب بیان می‌شود، دقت علمی ندارد. خشکی یا آب‌دار بودن هر کدام از تالاب‌ها بر اساس فصول مختلف، شرایط بارش، دمای هوا و همچنین میزان تأمین نیاز آبی توسط دستگاه متولی متفاوت است.

وی افزود: بر اساس آخرین مطالعات انجام شده، از حدود ۳.۵ میلیون هکتار اراضی تالابی کشور، ۱.۴ میلیون هکتار با شدت‌های مختلف در اثر خشکسالی و خشکی مستعد این هستند که به کانون‌های برداشت گردوغبار تبدیل شوند؛ جازموریان، تالاب هامون و صالحیه در زمره اهم این تالاب‌ها هستند.

اشرفی‌زاده در ادامه به قانون حفاظت و احیای تالاب‌ها اشاره کرد که بر اساس آن، سازمان حفاظت محیط زیست مکلف به تعیین نیاز آبی تالاب‌ها است و وزارت نیرو نیز مکلف است نیاز آب محیط زیستی تالاب‌ها را تامین کند. به گفته وی تخصیص حقابه تالاب پس از تأمین آب شرب، در اولویت است.

او ادامه داد: وضعیت تالاب‌ها متأثر از عملکردی است که در حوضه آبخیز آنها اتفاق می‌افتد؛ بنابراین مدیریت صحیح منابع و مصارف آب در حوضه آبخیز بالاترین اهمیت را دارد، اما متأسفانه با این چالش مواجهیم که مدیریت مصارف آب به‌طور کلی (و به‌ویژه در بخش کشاورزی) به‌صورت پایداری صورت نگرفته است. در حوضه آبخیز بسیاری از تالاب‌ها با کشاورزی ناپایدار روبه‌رو هستیم و برداشت آب غیرمجاز نیز متاسفانه به وفور انجام می‌شود.

مدیر کل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها اضافه کرد: تغییرات اقلیمی نیز تا حدی در بروز وضعیت خشک شدن تالاب‌ها مؤثرند که البته درصد تأثیر آن پایین‌تر است. تمام این عوامل موجب شده که حقابه‌های تالاب‌ها به صورت کامل تامین نشوند. البته در خصوص برخی از تالاب‌ها، تعاملات خوبی با وزارت نیرو داشته‌ایم. وی تالاب‌های اقماری دریاچه ارومیه و تالاب‌های استان چهارمحال و بختیاری را به‌عنوان مثال‌هایی از همکاری مؤثر سازمان محیط زیست با وزارت نیرو ذکر کرد و افزود:، اما در خصوص بعضی از تالاب‌ها مثل گاوخونی و همچنین در مورد دریاچه ارومیه حقابه به صورت کامل پرداخت نشده است و بعضی از تالاب‌ها مانند بختگان و جازموریان سال گذشته متأسفانه هیچ‌گونه آبی دریافت نکرده‌اند.

اشرفی‌زاده پیامد‌های خشک شدن تالاب‌ها را تشدید گردوغبار، فرونشست در دشت‌های اطراف تالاب‌ها، ایجاد مشکل برای معیشت مردم و مشکلات اکولوژیکی برشمرد و افزود: برای پایداری سرزمینمان چاره‌ای جز تأمین حقابه‌های محیط زیستی نداریم. در برنامه هفتم توسعه نیز به این موضوع توجه شده است. امیدواریم با پیگیری‌هایی که انجام می‌دهیم و همکاری وزارت نیرو، وزارت کشاورزی و همه ذی‌نفعان، حقابه تالاب‌ها به طور کامل تأمین شود و آرزو می‌کنیم بارش‌های مناسبی را هم دریافت کنیم تا وضعیت بهتری را شاهد باشیم.

وی در ادامه فرونشست زمین را در تالاب و دشت مهارلو شدید دانست و علت آن را عدم تامین حقابه کامل عنوان کرد. به گفته اشرفی‌زاده، فرونشست دشت و تالاب مهارلو به‌خاطر کشاورزی ناپایدار و حفر چاه‌های غیرمجاز در اطراف تالاب و در دشت مهارلو بروز پیدا کرده است.

اشرفی‌زاده در تشریح وضعیت تالاب هامون بیان کرد: تالاب هامون، به منابع آبی بالادست از کشور افغانستان وابستگی کامل دارد. آبگیری این تالاب، به‌صورت تاریخی و طبیعی از سیلاب‌های رود هیرمند و رودخانه فراه و چند رود دیگر از افغانستان انجام می‌گرفته است.

وی افزود: متأسفانه کشور افغانستان، از سه سال گذشته، مسیر رودخانه هیرمند را به سمت تالاب گود زره منحرف کرده و مانع از این شده که سیلاب‌ها در مسیر طبیعی خود به تالاب هامون برسند. در مسیر رود فراه نیز، در حال ساخت سد بخش‌آباد هستند که این هم تیر خلاصی به تالاب هامون خواهد بود. به گفته او، دولت افغانستان طرح‌های کوچک و بزرگ کنترل منابع آب را بر روی این رودخانه‌ها اجرا کرده است.

وی افزرود: بر اساس حقوق و عرف بین‌المللی مربوط به تالاب هامون، باید نیاز آبی این اکوسیستم تأمین شود و مسیر طبیعی و تاریخی آب‌رسانی به آن برقرار باشد. هم مردم ایران و هم مردم افغانستان از خدمات و کارکرد‌های این تالاب منتفع می‌شدند و پیامد‌های خشک شدن آن نیز، هردو کشور را در دو سوی مرز درگیر کرده است و گردوغبار حاصل از بستر خشک تالاب، مزاحم ساکنان و زیر ساخت‌های افغانستان خواهد شد.

اشرفی‌زاده اعلام کرد: در این خصوص مسئولان ایرانی، پیگیری‌های زیادی از کشور افغانستان کرده‌اند. هامون، تالابی بین‌المللی و ذخیره‌گاه زیست‌کره یونسکو است و سازمان‌های بین‌المللی نیز توجه ویژه‌ای به حفظ آن دارند. ما خواستار این شده‌ایم که این تالاب را با کمک کشور افغانستان و مجامع بین‌المللی احیا کنیم و این را از طریق وزارت امور خارجه و مراجع ذی‌ربط در دست پیگیری داریم.

وی در پایان هشدار داد: هیچ کدام از حوضه‌های آبخیز کشور ظرفیت بارگذاری مصرف بیش از این را ندارند و ما باتوجه به مشکلات آبی که داریم باید به سمت مدیریت پایدار منابع آب در حوضه‌های آبخیز حرکت کنیم. وضعیت تالاب‌ها، به‌علت قرارگیری آنها در انتهای حوضه، می‌توانند شاخص خوبی برای پایداری سرزمین و مدیریت صحیح منابع و مصارف آب در حوضه باشند. باتوجه به منافع تالاب‌ها به‌عنوان مهم‌ترین اکوسیستم‌های آبی و ارزش‌های اقتصادی فراوانی که دارند می‌توان آنها را شاخص مناسبی برای مدیریت پایدار اقتصادی نیز دانست.

او اعلام کرد: در ابتدای سال آبی جاری هستیم و باید در جدول منابع و مصارف آب برای تمام حوضه‌ها عدد نیاز آب محیط زیستی لحاظ شود و این حقابه‌ها بر اساس قانون و شرایط اقلیمی پرداخت گردد.

مدیر کل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت از محیط زیست تأکید کرد: ما در موضوع تأمین حقابه تالاب‌ها مُصر هستیم و مطالبه‌گری خود را ادامه می‌دهیم. امیدواریم با بالا بردن بهره‌وری مصرف آب در حوزه کشاورزی و کاهش مصرف در حوضه‌های آبخیز، بتوانیم این هدف را محقق کنیم.