سرنوشت سه دبیر کل پیشین حزب‌الله چه شد؟ 

فرارو- حزب‌الله لبنان از سال ۱۹۸۹ که جایگاه دبیرکل در آن ایجاد شد تا روز جمعه ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۴ (۶مهر) که بمباران ضاحیه جنوبی بیروت رخ داد، سه دبیرکل داشت. سه روحانی شناخته شده شیعه لبنانی که هر کدام دوران متفاوتی از لحاظ طول رهبری این تشکیلات، وقایعی که با آن روبرو شدند و سرنوشتی که داشتند را تجربه کردند. 

به گزارش فرارو، حزب‌الله لبنان یکی از نخستین گروه‌هایی بود که با الهام گرفتن از اندیشه انقلاب اسلامی و در دل جنگ داخلی و بحران‌های لبنان در دهه هشتاد میلادی شکل گرفت. در نخستین مانیفست این گروه با عنوان «نامه‌ای سرگشاده از حزب‌الله به مستضعفین لبنان و جهان» که سال ۱۹۸۵ منتشر شد آمده است: «تعهد خود را نسبت به رهبری یگانه، حکیمانه و عادلانه ولی‌فقیه جامع‌الشرایط که در حال حاضر در شخص حضرت آیت الله‌العظمی امام روح‌الله‌الموسوی الخمینی (دام ظله) تجسم یافته است، اعلام می‌داریم او برانگیزاننده انقلاب اسلامی و نهضت باعظمت آنان است.» حزب‌الله در آن زمان و بحبوحه جنگ داخلی لبنان، یک گروه مبارز و اپوزیسیون ساختار حکومتی لبنان بود. اما به مرور زمان تغییر روش داد و در نهایت به یک گروه همراه با حاکمیت لبنان تبدیل شد. 

دبیرکل اول؛ شیخ صبحی طفیلی

جایگاه دبیرکل به عنوان رهبر حزب‌الله، از سال ۱۹۸۹ و پس از اصلاح و تغییراتی در چارت تشکیلاتی حزب‌الله لبنان به وجود آمد. پیش از آن، این جنبش به صورت شورایی اداره می‌شد. اما منابع نوشته‌اند که وقتی گستره فعالیت‌های حزب‌الله در این سال‌ها بیشتر شد، تصمیم گرفتند که یک ساختار رهبری سازمان‌یافته‌تری برای آن ایجاد کنند. بحث تاریخچه تشکیلات و سازماندهی حزب‌الله خارج از این موضوع است. صرفاً ذکر این نکته کفایت می‌کند که پس از این تغییر و تحولات، در سال ۱۹۸۹ صبحی طفیلی اولین دبیرکل حزب‌الله لبنان شد. 

طفیلی حدود سه سال دبیرکل حزب‌الله بود و دوران مدیریتش در ۱۹۹۱ به پایان رسید. دو روایت درباره علت کنار گذاشتن او وجود دارد. اول اینکه «نخستین دبیرکل حزب‌الله صبحی طفیلی، بعد از اختلاف در نحوه رابطه با ایران از سوی شورای اجرایی این مجموعه کنار گذاشته شد.» (برنا، ۱۴۰۳) دومین روایت این است که بر اساس گفته‌های منابعی، طفیلی مخالف ورود حزب‌الله به امور داخلی لبنان بوده که این مساله در آن زمان با مخالفت اعضا و بدنه حزب‌الله روبرو شده است.

صبحی طفیلی امروز زنده است و مواضع بسیار تندی ضدحزب‌الله، جمهوری اسلامی دارد و مواضعش به عنوان اولین دبیر کل حزب‌الله که در میانه دهه ۹۰ (۷۰ خورشیدی) از این تشکیلات به طور کامل جدا شد، بسیار مورد استقبال رسانه‌های ضدمقاومت قرار می‌گیرد.

دبیرکل دوم؛ سیدعباس موسوی 

سیدعباس موسوی، دومین دبیرکل حزب‌الله بود که کمتر از یک سال در این سمت قرار داشت. موسوی از اعضای جنبش امل لبنان بود که در ابتدای دهه ۶۰ از این تشکیلات جدا شدند و حزب‌الله را پایه‌گذاری کردند. «با تشکیل نظام جمهوری اسلامی در ایران توسط آیت الله خمینی، او با همفکری جمعی از روحانیون شیعه و تعدادی از شاگردان خود، در سال ۱۹۸۲ اقدام به تشکیل گروهی شبه نظامی به نام حزب‏ الله لبنان کرد.» (تسنیم، ۱۳۹۲)

سیدعباس موسوی در ۲۷ بهمن ۱۳۷۰ یا ۱۶ فوریه ۱۹۹۲ توسط اسرائیل در جنوب لبنان ترور شد. دبیرکل حزب‌الله لبنان برای سخنرانی در مراسم هشتمین سالگرد شهادت شیخ راغب حرب به جبشیت در حوالی نبطیه رفته بود. راغب حرب نیز از چهره‌های تاثیرگذار حزب‌الله بود که ۲۸ بهمن ۱۳۶۲ در جبشیت توسط نیرو‌های اسرائیلی ترور شد. سیدعباس موسوی در مسیر بازگشت از این مراسم بود که خودروی او هدف اصابت موشک شلیک شده از هلی‌کوپتر ارتش اسرائیل قرار گرفت و همراه همسر و فرزندش به شهادت رسید. 

دبیرکل سوم؛ سید حسن نصرالله

طولانی‌ترین دوران رهبری حزب‌الله به سیدحسن نصرالله اختصاص دارد. دبیرکل پیشین حزب‌الله لبنان که جمعه ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۴ یا ۶ مهر ۱۴۰۳ توسط اسرائیل به شهادت رسید، تقریباً ۳۲ سال پیش و پس از شهادت دبیرکل پیشین برای این پست انتخاب شد و این انتخاب چند دوره تکرار شد.

اتفاقات زیادی در دوران سید حسن نصرالله رخ داد؛ خروج اسرائیل از جنوب لبنان، تبدیل شدن حزب‌الله به یک حزب سیاسی در عین حفظ سلاح و شاخه نظامی، جنگ با داعش و درگیری‌های پراکنده و مستقیم با اسرائیل که شاخص‌ترین آن جنگ ۳۳ روزه و آخرینش حملات راکتی به مواضع اسرائیلی در جریان طوفان الاقصی است.

یکی از فرزندان سیدحسن با نام محمدهادی نصرالله، در جریان عملیاتی محرمانه در خاک اسرائیل به شهادت رسید و پیکرش یکسال بعد در جریان تبادل به لبنان بازگشت.