دنیای اقتصاد در یادداشتی نوشت: سخن گفتن درباره اهمیت روابط دوجانبه ایران و عراق صرفا مکررگویی است و بهتر است اینجا به مرزهای طولانی و پیوستگی‌های قومی، مذهبی و تاریخی آن‌ها اشاره کنیم. اگر بخواهیم مهم‌ترین دستاورد سفر رئیس‌جمهور پزشکیان به عراق را برشمریم، بی‌گمان روحیه گرم و صلح‌طلبی‌اش در جریان این سفر کاملا جلب توجه می‌کرد. اما گذشته از این نکته، مجموعه موضوعات دیگری در جریان سفر رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به عراق و منطقه کردستان عراق مورد بحث و توجه قرار گرفت که به آن‌ها اشاره می‌شود.
این سفر یک سفر رسمی و ویژه بود ولی رویکرد آقای مسعود پزشکیان و نوع تعاملش با طرف عراقی در این سفر و امضای چند توافق‌نامه نشان داد که روابط میان دو کشور جمهوری اسلامی ایران و عراق بر اساس حسن همجواری و احترام به حاکمیت کامل طرفین است. این سفر، برای ایران امتیازاتی دارد ولی این امتیازات و دستاوردها برای عراق بیشتر است؛ به‌ویژه اینکه عراق را به عنوان کشوری با حاکمیت و استقلال بالا، برای جهان عرب به تصویر کشید.
- دکتر پزشکیان در این سفر نشان داد که از جنس همین مردم است و بنابراین دیدیم که او همزمان که در قامت یک شخصیت دیپلماتیک در عراق حضور داشت ولی در مراسم‌های مردمی و دینی، که طیف‌های مختلفی از جامعه عراق نیز در آنجا شرکت داشتند، حضور یافت؛ حضوری که بیشتر برای بیان و ابراز احساسات به ملت عراق انجام می‌گرفت و صرفا با هدف تامین منافع سیاسی نبود. البته ناگفته نماند که تمام روسای جمهوری ایران، از جمله محمد خاتمی، درصدد برقراری روابطی با این شکل و ماهیت با کشورهای همسایه بودند؛ روابطی دوستانه که مبتنی بر احترام دوجانبه و منافع طرفین باشد.
- تواضع رئیس‌جمهور پزشکیان و لحنی که او در گفت‌وگو با اقشار مختلف عراقی دنبال می‌کرد قطعا در روابط دوجانبه جمهوری اسلامی ایران و عراق بازتاب دارد. پزشکیان در رفتار و رویکردهایش، که جنبه انسانی را بر جنبه خشک سیاسی ترجیح می‌دهد بیشتر شبیه جلال طالبانی، رئیس‌جمهور فقید عراق است که ریشه چنین شخصیتی چه‌بسا به محیطی برمی‌گردد که این دو شخصیت در آنجا بزرگ و تربیت شده‌اند.
- مسعود پزشکیان نخستین رئیس دولت جمهوری اسلامی ایران است که به اقلیم کردستان عراق سفر کرد و در آنجا به زبان کُردی صحبت می‌کرد. او با تکلم به زبان کردی، پل دوستی با تمام مردم کُرد و نه فقط با سیاسیون را ایجاد کرد. رئیس‌جمهوری ایران همچنین در اربیل با مسعود بارزانی رهبر حزب دموکرات کردستان عراق دیدار کرد. در این دیدار، مسعود بارزانی نسخه‌ای از منظومه عاشقانه «مم و زین» را به مسعود پزشکیان هدیه داد که شاید بیش از جنبه‌های دیگر این دیدار توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد. رئیس‌جمهور پزشکیان از شهر تاریخی سلیمانیه هم دیدار و هم به مقام «مام جلال» ادای احترام کرد و هم اینکه با مسوولان کُرد سلیمانیه درباره چشم‌انداز مناسبات ایران و منطقه کردستان عراق گفت‌وگو کرد.
- گفت‌وگوهای چندباره رئیس‌جمهوری ایران به زبان کردی از آن روی برای افکار عمومی جذاب بود که در نوع خود اقدامی بدیع محسوب شد و یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد رئیس‌جمهور جدید ایران را به نمایش گذاشت. این در حالی است که در کشور ترکیه، کُردها برای به رسمیت شناخته شدن زبان‌شان هنوز مبارزه می‌کنند و وزیران کُرد نیز در آنجا باید به زبان ترکی با رسانه‌ها صحبت کنند.
- گفت‌وگوی رئیس‌جمهور پزشکیان با همتای عراقی‌اش، لطیف رشید در پشت درهای بسته و به زبان کُردی، دل‌های ملت عراق را مجذوب خود کرد و به طرفین این آرامش خیال را داد که می‌توانند بدون در نظر گرفتن عرف دیپلماتیک، با یکدیگر وارد گفت‌وگو شوند. البته سفر رئیس‌جمهوری ایران به عراق ابعاد مهم دیگری چون مذاکرات برای دستیابی به سند جامع راهبردی همکاری‌های دو کشور را نیز به همراه داشت و در این میان دیدار از بصره بر اهمیت جنبه‌های اقتصادی این سفر صحه گذاشت.
نویسنده: آشیروان شمیرانی، پژوهشگر ارشد سیاسی از اقلیم کردستان عراق
