تغییر منوی بورسی؛ بازار سهام خود را با کدام سناریو تطبیق می‌دهد؟

بورس، آخرین روز معاملاتی هفته گذشته را با توجه به برنامه‌های حمایتی سیاستگذار متمرکز‌تر پشت سر گذاشت.

به گزارش دنیای اقتصاد، تا قبل از اعلام خبر حمایتی و با فرض تداوم شرایط نامطلوب، سه سناریو برای شاخص بورس پیش‌بینی شده بود. سناریوی نخست این بود که نماگر مذکور به روند نزولی ادامه دهد و در برخورد با سد محکم کانال ۱.۹ میلیون واحدی در مسیر نزولی گام بردارد.

در سناریوی دوم که براساس تداوم محدودیت دامنه نوسان در هفته‌های آینده به تصویر کشیده شده بود، به نظر می‌رسید بازار وارد یک روند «رنج گونه» شود. به بیانی دیگر، افت و خیز‌های قیمتی سهام در یک‌دامنه یا محدوده خاصی خواهد بود. اما وضعیت بازار سرمایه در سناریوی سوم به فضای سیاسی و اقتصادی کشور و کاهش ریسک‌ها گره خورده است، به طوری که احتمالا با سوخت دلار نیما شاخص بازار حداقل تا سقف قبلی شاخص کل هدایت شود.

دست به دست شدن سناریو‌های بورسی

اما آیا با تحولات حمایتی اخیر در بازار سرمایه این سناریو‌ها همچنان به قوت خود باقی خواهند ماند؟ براساس اظهارات کارشناسان بورسی، با محقق شدن وعده‌های حمایتی تا حدودی از وزن سناریو‌های منفی در کوتاه‌مدت کاسته خواهد شد یا به عبارتی در ترتیب سناریو‌های مذکور تغییراتی اعمال خواهد شد. کارشناسان می‌گویند تا روز سه شنبه محتمل‌ترین وضعیت بازار، نزول دماسنج اصلی بورس به کف کانال یک‌میلیون و ۹۰۰‌هزار واحد بود، اما اکنون این گزینه قعرنشین سناریو‌های کنونی است. در چنین شرایطی اگر محدودیت دامنه نوسان تداوم یابد، احتمال «رنج زدن قیمت» افزایش می‌یابد.

با حمایت‌های کنونی احتمال روند «سایدگونه» افزایش یافته و احتمال کاهش شدیدتر قیمت‌ها نیز منتفی است. ازسوی دیگر با توجه به اینکه بر اثر تشدید تنش‌های سیاسی، وضعیت بازار سهام می‌تواند مجددا مورد رصد سهامداران قرار بگیرد، مسیریابی روند دادوستد‌ها در این بازار سخت خواهد شد. مولفه‌های اثرگذار بر وضعیت بازار معمولا بر رفتار معامله گران اثرات بسزایی دارند.

تجربه ادوار گوناگون حاکی از آن است که سهامداران همواره به دنبال استفاده از فضای هیجانی پس از انتشار اخبار هستند، از این‌رو پرتفوی بورسی به‌شدت متاثر از روند متغیر‌های اثرگذار است و مورد هدف قرار می‌گیرد. به‌ویژه آنکه کاهش تنش‌ها در منطقه و محفوظ ماندن ایران در این درگیری‌ها خود از نکات مبهم و مساله‌ساز این روز‌های بازار‌های مالی است.

در ماه‌های گذشته به دلیل وضعیت نابسامان بازار سهام، تحرکات چشمگیری در رفتار معامله گران کوتاه‌مدت یا همان «نوسان‌گیر‌های سهامی» مشاهده نشده است. اما به گفته بورس بازان همزمان با بهبود فضای معاملات سهامی ممکن است این گروه از سهامداران نقش پررنگ تری در این وضعیت ایفا کنند. در دوره‌های مختلفی که بورس تهران شاهد تحرکات سفته بازانه در برخی نماد‌ها بوده، معمولا انتشار برخی اخبار مثبت در تحرکات به‌وجودآمده نقش تاثیرگذاری ایفا کرده است.

همچنین در مواقعی که سفته بازان کم رمق و کمرنگ ظاهر شدند، بازار عاری از هرگونه اخبار مثبت بوده است. به همین دلیل به نظر می‌رسد در روز‌های آینده معامله‌گران کوتاه‌مدت دست به تغییر استراتژی معاملاتی خود بزنند. با این اوصاف یک پرسش مهم مطرح می‌شود؛ کدام نماد‌ها می‌توانند رضایت سهامداران را در کوتاه‌مدت جلب کنند.

با استناد به اظهارات کارشناسان می‌توان این‌طور استنباط کرد که احتمالا گروه‌های بزرگ با میزان ورود نقدینگی بیشتری روبه‌رو شوند. اگر چه بعید است نقدینگی مربوطه بتواند در بازار به شکل گیری موج‌های هیجانی جدید منجر شود، اما از وضعیت صد درصد منفی حاکم بر تالارشیشه‌ای کاسته خواهد شد. در آخرین روز معاملاتی هفته قبل نیز که بازار بعد از سیزده روز متوالی توانست ورود پول را ثبت کند، بزرگان بازار از جمله پتروشیمی‌ها، مس و فولادی‌ها بیشترین تاثیر را بر روند صعودی شاخص کل گذاشتند.

علاوه بر این از آنجا که یکی از محرک‌های اصلی بازار، رشد قیمت دلار نیماست، صنعت پتروشیمی بیشترین تاثیر را از این محرک خواهد گرفت. به طور تاریخی نیز تجربه نشان می‌دهد با حمایت‌های پولی و مالی سیاستگذار در برهه‌های حساس بازار همواره شاخص سازان، نمایش قابل قبولی در کوتاه‌مدت ارائه کرده‌اند.

چرا بازار سهام متعادل نمی‌شود؟

در کنار انتشار برخی خبرها، تحلیل‌های تکنیکال نیز نشان دهنده آن است که زمینه برای رشد قیمتی یک‌سهم فراهم می‌شود. حضور نماگر اصلی بازار در کانال یک‌میلیون و ۹۰۰‌ هزار واحد می‌تواند یک جنبه حمایتی برای بورس تهران باشد. ضمن آنکه کاهش P/E بازار به محدوده‌ای که پاییز ۱۴۰۱ در آن قرار داشت، می‌تواند احتمال تکرار تحولات آبان ۱۴۰۱ را افزایش دهد. همان‌طور که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد، نسبت P/E بورس تهران اکنون به ۵.۸ واحد رسیده که از آبان۱۴۰۱ بی‌سابقه است.

اینکه اتفاقات آبان ۱۴۰۱ و رشد احتمالی بورس قابل تکرار باشد، به عوامل متعددی بستگی دارد. کاهش نرخ بهره، رشد دلار نیما و کاهش تنش‌های منطقه‌ای سه‌ضرورت مهم برای رونق نسبی بازار سهام هستند که در پاییز۱۴۰۱ نیز بازار را تحت‌تاثیر قرار دادند. این درحالی است که صنایع کامودیتی‌محور بورس نیز به سبب تعمیق رکود در جهان در پی انتشار آمار‌های ضعیف اقتصادی از غول‌های دنیا، با ریسک کاهش قیمت‌های جهانی همراه شده اند. البته این مهم در بلندمدت بر بورس تهران اثرگذار خواهد بود.

بورس تهران در سال‌های اخیر در محاصره ریسک‌های گوناگون اقتصادی بوده است. برخی از سیاستگذاری‌ها در این حیطه با افزایش هزینه‌های شرکت‌ها در پی جبران کسری بودجه همراه بوده که ضربه شدیدی بر پیکره بازار سرمایه وارد کرده است. افزون بر آن همچنین با سرکوب و ثبات مصنوعی نرخ ارز موثر بر شرکت‌ها، صادرات شرکت‌ها تضعیف شده است.

این موارد در حالی است که به دلیل مشکلات نقدینگی و سرمایه درگردش شرکت‌ها، به‌خصوص صنایع کوچک‌تر، هزینه مالی سنگینی بر شرکت‌ها تحمیل شده است. هزینه بالای انرژی در کنار کمبود آن برای مصرف صنایع نیز ریسک‌هایی را به بازار تحمیل کرده است.

همه این مشکلات در کنار پیشروی ریسک‌های سیاسی و بالاگرفتن تنش‌ها در خاورمیانه سبب شده است تا بازار سهام نتواند وضعیت متعادلی را پشت سر بگذارد؛ بنابراین با وجود چنین شرایط نامشخصی، سرمایه‌گذاران ترس زیادی از وارد کردن دارایی خود به تالارشیشه‌ای دارند. این موضوعات از چرایی سقوط نسبت قیمت به سود بازار به زیر ۶ واحد پرده‌برداری می‌کند. با این حال بورس تهران به این موضوعات واکنشی نشان نداده است.