فرارو– ورزش و سیاست شاید در ظاهر امر، دو پدیده جدا از یکدیگر باشند. اما در عمل، سیاست معمولاً بر رقابت‌های ورزشی بین‌المللی سایه می‌اندازد. این چیرگی می‌تواند خودش را در تحریم کردن بازی‌های بین‌المللی از سوی کشور‌ها، محرومیت‌هایی که نهاد‌هایی مثل کمیته بین‌المللی المپیک برای آن کشور‌ها به دلایل مختلف در نظر می‌گیرند یا خودداری کشور‌ها از رویارویی با یکدیگر نشان دهد. مثلا اسرائیل در خاورمیانه قرار دارد، اما یکی از ۱۹۹۴ عضو کنفدراسیون فوتبال اروپا (یوفا) است. چرا که تیم‌های ملی و باشگاهی کشور‌های عربی از رویارویی با این تیم خودداری می‌کردند. ورزشکاران ایرانی نیز با ورزشکاران اسرائیلی در میدان‌های جهانی مسابقه نمی‌دهند.
به گزارش فرارو، با توجه به همزمانی المپیک تابستانی ۲۰۲۴ پاریس با دو جنگ غزه و اوکراین، موجی مبنی بر درخواست محرومیت اسرائیل از شرکت در بازی‌های المپیک به طور رسمی ایجاد شد. چرا که در ادوار مختلف این بازی‌ها (زمستانی و تابستانی) کشور‌هایی طعم محرومیت از حضور در این بازی‌ها را چشیده‌اند. روسیه و بلاروس به خاطر مساله جنگ اوکراین در المپیک ۲۰۲۴ پاریس حضور ندارند. قواعدی که روسیه به خاطر حمله به خاک اوکراین بر اساس آن محروم شده، شامل حال اسرائیل نیز می‌شود.
شاخص‌ترین تاثیر سیاست بر المپیک به عنوان بزرگ‌ترین رویداد ورزشی جهان را می‌توانیم در بازی‌های المپیک ۱۹۸۰ و ۱۹۸۴ ببینیم. در این سال‌ها، جنگ سرد همچنان در اوج بود و ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی از هیچ عرصه‌ای برای رقابت با یکدیگر چشم‌پوشی نمی‌کردند. المپیک ۱۹۸۰ در مسکو و تحت تاثیر اشغال افغانستان برگزار شد. آمریکا پرچم‌دار تحریم این مسابقات شد و برخی کشور‌ها به طور کامل و برخی دیگر به صورت ناقص این مسابقات را بایکوت کردند.
المپیک ۱۹۸۰ - مسکو
مشعل المپیک در ۱۹۸۴ از مسکو به لس‌آنجلس در آمریکا رفت و شوروی، رفتار غرب در قبال المپیک قبلی را جبران کرد. این بار برخی کشور‌های بلوک شرق و متحد شوروی مسابقات لس‌آنجلس را تحریم کردند. جمهوری اسلامی ایران المپیک ۱۹۸۰ را به دلیل اشغال افغانستان توسط شوروی و المپیک ۱۹۸۴ را نیز به خاطر تجاوز‌های آمریکا در نقاط مختلف جهان تحریم کرد: «هیئت دولت جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفت به خاطر تجاوز‌های آمریکا در بعضی از نقاط جهان، ورزشکاران خود را در این دوره از بازی‌ها شرکت ندهد؛ لذا در این دوره از بازی‌ها نه تنها ورزشکاران، مربیان و سرپرستان، بلکه داوران دعوت شده نیز حضور نیافتند. مهندس میرحسین موسوی، نخست وزیر جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد: «عدم شرکت ایران در بازی‌های المپیک ۱۹۸۴ لس آنجلس، مورد تصویب قاطع هئیت وزیران قرار گرفت.» به این ترتیب، کشورمان در دو دورۀ متوالی از بازی‌های المپیک شرکت نکرد.» (سایت کمیته ملی المپیک)
محروم کردن کشور‌ها از حضور در رقابت‌های المپیک، انواع و دلایل مختلفی داشته است. گاهی یک کشور به طور کامل حق شرکت در المپیک را نداشته و گاهی ورزشکاران آن کشور به صورت انفرادی و مستقل با تائید کمیته بین‌المللی المپیک (IOC) مجاز به حضور در رقابت‌ها شدند.
هفتمین دوره بازی‌های المپیک، در بلژیک و یکسال پس از پایان جنگ جهانی اول (۱۹۱۴- ۱۹۱۹) برگزار شد. قرار بود دوره ششم المپیک (۱۹۱۶) در برلین، پایتخت امپراتوری آلمان برگزار شود که به خاطر جنگ جهانی لغو شد. المپیک ۱۹۲۰ اولین باری بود که ممنوعیت حضور کشور‌ها در آن لحاظ می‌شد. آلمان، اتریش، مجارستان، بلغارستان و ترکیه به خاطر نقشی که در جنگ جهانی اول داشتند و همچنین مغلوب شدن‌شان، اجازه شرکت در این رقابت‌ها را پیدا نکردند.
محرومیت آلمان از حضور در این رقابت‌ها، در المپیک ۱۹۲۴ فرانسه نیز تمدید شد. المپیک ۱۹۳۶ (سه سال قبل از شروع جنگ جهانی دوم) در برلین و آلمان نازی برگزار شد.
برافروختن مشعل بازی‌های المپیک ۱۹۳۶ - برلین
بازی‌های المپیک ۱۹۴۸ بعد از دو دوره عدم برگزاری این مسابقات در سال‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۴۴ به خاطر جنگ جهانی دوم، در لندن برگزار شد. ژاپن و آلمان به خاطر نقش داشتن در جنگ جهانی دوم و شکست در آن، از حضور در این مسابقات محروم شدند.
آفریقای جنوبی طولانی‌ترین محرومیت از حضور در بازی‌های المپیک را تجربه کرده است. این کشور از دور هجدهم (توکیو) تا بیست و پنجم (بارسلون) به خاطر رژیم آپارتاید و تبعیض نژادی، اجازه حضور در این رقابت‌ها را نداشت. این ممنوعیت پس از سقوط رژیم آپارتاید برطرف شد.
نام المپیک مونیخ بیشتر با کشتار ورزشکاران اسرائیلی در دهکده المپیک گره خورده است. اما در آن دور از المپیک تابستانی، زیمبابوه که در آن زمان با نام رودزیا شناخته می‌شود به خاطر فشار‌های بین‌المللی و اعتراضات به تفکیک نژادی اجازه حضور در المپیک مونیخ را پیدا نکرد.
مساله حضور افغانستان در المپیک پیچیده و چندوجهی است. چرا که حکومت همواره در این کشور دست به دست می‌شود. افغانستان تحت اشغال شوروی المپیک ۱۹۸۴ را بایکوت کرد، در المپیک ۱۹۹۲ تیمی نفرستاد و سال ۲۰۰۰ هم اجازه حضور پیدا نکرد. دلیل ممنوعیت حضور امارات اسلامی افغانستان در المپیک سیدنی، سیاست‌های این حکومت در قبال زنان عنوان شد. اما ورزشکاران این کشور به صورت انفرادی و مستقل بدون پرچم طالبان در این مسابقات شرکت کردند.
کویت تنها محروم المپیک ۲۰۱۶ بود که در برزیل برگزار شد. سال ۲۰۱۵، کمیته بین‌المللی المپیک، کمیته ملی المپیک کویت را به خاطر دخالت‌های دولت این کشور تعلیق کرد.
کره شمالی تنها کشوری بود که از شرکت در این دور رقابت‌های المپیک زمستانی محروم شد. کره شمالی، به خاطر مسائل ناشی از همه گیری کرونا، تیمی به این بازی‌ها اعزام نکرد. کمیته بین‌المللی المپیک نیز کمیته ملی این کشور را تعلیق کرد.
اولین محرومیت روسیه مربوط به عدم اجازه حضور بسیاری از ورزشکاران این کشور به دلیل دوپینگ سازمان‌یافته بود. این محرومیت در المپیک زمستانی ۲۰۱۸، و ۲۰۲۰ توکیو نیز ادامه پیدا کرد. روسیه و بلاروس به دلیل درگیری در جنگ اوکراین، به طور کامل از حضور در المپیک محروم شدند. ورزشکاران این کشور‌ها در المپیک به صورت انفرادی شرکت کردند و در صورت اخذ مدال، پرچم روسیه برافراشته نخواهد شد. روسیه از جام‌جهانی ۲۰۲۰ قطر نیز حذف شد.
بخش دیگری از محرومیت روسیه، به نقض آتش‌بس المپیک برمی‌گردد. مهر در این‌باره نوشته است: «طبق منشور المپیک، در جریان برگزاری رقابت‌های المپیک، پارالمپیک و المپیک زمستانی، کشور‌های عضو این سازمان حق آغاز یا حضور در منازعات نظامی و جنگ را ندارند.»
تنیسورهای روس مدال نقره مسابقات را دریافت کردند اما اثری از پرچم روسیه روی لباس‌هایشان نیست
در بیانیه‌ای که کمیته بین‌المللی المپیک چند ساعت پس از قطعی شدن حمله نظامی روسیه به اوکراین منتشر کرد، به توافق دوم دسامبر سال ۲۰۲۱ میلادی میان سازمان ملل متحد و کمیته بین‌المللی المپیک اشاره شد؛ قطعنامه‌ای که می‌گوید هرگونه نزاع نظامی باید از هفت روز قبل از رویداد‌های المپیک تا هفت روز پس از آن متوقف شود که به «آتش‌بس المپیک» معروف شد.
روسیه تنها چهار روز پس از مراسم اختتامیه بازی‌های زمستانی پکن با حمله به اوکراین، «آتش‌بس المپیک» را نقض کرده‌بود. کمیته بین‌المللی المپیک، اما تنها روسیه را مسبب این نقض بین‌المللی نمی‌داند و از فدراسیون‌های عضو خود خواسته است «شدیدترین فشارها» را در قبال ورزش دو کشور روسیه و بلاروس اعمال کنند. دلیل این تصمیم، مشارکت نظامی بلاروس در نبرد با اوکراین اعلام شد.»
