همه چیز درباره‌ی انواع انسولین و کاربرد‌های آن

اکثر افراد انسولین را با تزریق آن به پوست مصرف می‌کنند، اگرچه نسخه‌ی استنشاقی آن نیز موجود است. اگر دیابت نوع ۱ دارید، به انسولین نیاز دارید، زیرا پانکراس شما دیگر این هورمون را تولید نمی‌کند.

به گزارش خبرآنلاین، انسولین هورمونی است که در بدن توسط پانکراس تولید می‌شود تا به سلول‌ها اجازه استفاده از گلوکز را بدهد. انسولین با تنظیم سطح قند خون نقش مهمی در کنترل دیابت دارد. هنگامی که بدن شما به مقدار کافی انسولین تولید نمی‌کند یا از آن استفاده نمی‌کند، می‌توانید از انسولین مصنوعی برای کمک به کنترل قند خون خود استفاده کنید.

اکثر افراد انسولین را با تزریق آن به پوست مصرف می‌کنند، اگرچه نسخه‌ی استنشاقی آن نیز موجود است. اگر دیابت نوع ۱ دارید، به انسولین نیاز دارید، زیرا پانکراس شما دیگر این هورمون را تولید نمی‌کند.

ولی اگر دیابت نوع ۲ دارید، نیاز به انسولین فقط با مشورت با پزشک تعیین می‌شود، اگرچه بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ می‌توانند قند خون خود را بدون تزریق انسولین کنترل کنند. همچنین در زمانی که بافت‌ها مقاومت به انسولین پیدا می‌کنند، نیاز به سطوح بالاتر انسولین برای تأمین گلوکز سلول‌ها اهمیت پیدا می‌کند.

اگرچه از مکمل‌ها نیز نباید غافل شد که بهترین مکمل برای افراد دیابتی آلفا لیپوئیک اسید (ALA) است. در این مقاله با انواع انسولین بیشتر آشنا می‌شوید.

انواع انسولین

بسیاری از اشکال انسولین دیابت را درمان می‌کنند. انواع انسولین بر اساس سرعت شروع به کار و مدت زمان ماندگاری اثر، تقسیم‌بندی می‌شوند.

بر این اساس انواع انسولین عبارت‌اند از:

- زود اثر: این نوع انسولین در حدود ۱۵ دقیقه شروع به کار می‌کند و بسته به نوع استفاده شما بین ۱ تا ۵ ساعت دوام می‌آورد. انسولین زود اثر را قبل از غذا مصرف می‌کنند و معمولا با یک نوع انسولین با اثر طولانی‌تر ترکیب می‌کنند.

- کوتاه اثر: انسولین معمولی نیز نامیده می‌شود. حدود ۳۰ دقیقه طول می‌کشد تا این فرم انسولین به طور کامل عمل کند و اثر آن ۳ تا ۸ ساعت طول می‌کشد. انسولین کوتاه اثر را ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از غذا مصرف می‌کنند.

- متوسط اثر: اغلب با انسولین زود اثر یا کوتاه اثر ترکیب می‌شود. انسولین متوسط اثر نیاز شما به انسولین را برای حدود نیمی از روز برطرف می‌کند. برخی افراد بنا به توصیه پزشک در شب از آن استفاده می‌کنند. انسولین متوسط اثر پس از یک یا دو ساعت شروع به کار می‌کند و ۲ تا ۴ ساعت طول می‌کشد تا به اوج اثرگذاری خود برسد.

- طولانی اثر: این فرم، یک روز کامل نیاز بدن به انسولین را فراهم می‌کند. در برخی موارد از یک نوع انسولین کوتاه اثرتر همراه آن استفاده می‌شود.

- مخلوط یا ترکیبی: گاهی اوقات مخلوط چند انسولین زود اثر، کوتاه اثر یا متوسط اثر را می‌توان در یک سرنگ ترکیب کرد. البته همه انسولین‌ها با یکدیگر ترکیب‌پذیر نیستند. انواع مختلفی از انسولین مخلوط وجود دارد، از جمله نوولوگ، هومولین و غیره. این گونه‌ها انسولین‌های کوتاه اثر و متوسط اثر را در یک بطری یا قلم انسولین ترکیب می‌کنند که برای برخی افراد تجویز آن آسان‌تر است.

جدول انواع انسولین

- نوع انسولین مثال شکل ظاهری زمان شروع اثر زمان ماندگاری

- زود اثر نوورپید شفاف ۴ تا ۲۰ دقیقه ۳ تا ۵ ساعت

- کوتاه اثر Entuzity شفاف ۱۵ تا ۳۰ دقیقه ۶ تا ۲۴ ساعت

- متوسط اثر NPH کدر ۱ تا ۳ ساعت بیش از ۱۸ ساعت

- طولانی اثر Levemir شفاف ۹۰ دقیقه ۱۶ تا ۲۴ ساعت

آشنایی با اسم و کاربرد انواع انسولین‌ها

انسولین‌ها بر اساس زمان شروع، اوج اثر و مدت اثرشان دسته بندی می‌شوند که کاربرد‌های خاص آن‌ها را در کنترل دیابت تعیین می‌کند. در ادامه نام و کاربرد انواع اصلی انسولین‌ها را توضیح می‌دهیم.

زود اثر

انواع انسولین زود اثر در زمان کمی شروع به اثرگذاری می‌کنند. (معمولا در عرض ۱۵ دقیقه)، در حدود ۱ تا ۲ ساعت به اوج اثرگذاری خود می‌رسند و اثر آن‌ها ۳ تا ۴ ساعت باقی می‌ماند. این دسته از انسولین‌ها برای کنترل افزایش قند خون بعد از غذا (هیپرگلیسمی پس از غذا) استفاده می‌شوند. انسولین‌های زود اثر معمولا قبل یا بلافاصله بعد از غذا برای کنترل افزایش سطح قند خون ناشی از خوردن غذا مصرف می‌شوند.

مثال: از انواع انسولین زود اثر می‌توان به انسولین لیسپرو (Humalog)، انسولین آسپارت یا نوورپید (NovoLog) و انسولین گلولیزین (Apidra) اشاره کرد. از انواع انسولین نوورپید نیز می‌توان به برند Fiasp اشاره کرد.

کوتاه اثر

این نوع انسولین در عرض ۳۰ دقیقه شروع به کار می‌کند، در عرض ۲ تا ۳ ساعت به اوج خود می‌رسد و اثرات آن می‌تواند ۶ تا ۸ ساعت باقی بماند. معمولا برای کنترل سطح قند خون در طول روز استفاده می‌شود و قبل از غذا برای کنترل قند خون مصرف می‌شود. این انسولین در ترکیب با انسولین‌های با اثر طولانی‌تر در رژیم‌های ترکیبی بازال (دوام زیاد) و بولوس (دوام کم) استفاده می‌شود.

مثال: انسولین معمولی Humulin R، Novolin R

متوسط اثر

این انسولین‌ها برای اثرگذاری، شروع کندتر دارند (در عرض ۱ تا ۲ ساعت)، در ۴ تا ۱۲ ساعت به اوج خود می‌رسند و می‌توانند حدود ۱۲ تا ۱۸ ساعت باقی بمانند. آن‌ها برای پوشش انسولین بازال (پس زمینه‌ای با دوام زیاد) بین وعده‌های غذایی و شبانه استفاده می‌شوند. انسولین‌های متوسط‌اثر اغلب با انسولین‌های زود اثر یا انسولین‌های کوتاه اثر ترکیب می‌شوند تا اثر انسولین بازال و بولوس را داشته باشند.

مثال: انسولین NPH (Neutral Protamine Hagedorn)، سوسپانسیون انسولین روی (Lente insulin)

طولانی اثر

انسولین‌های طولانی اثر به دلیل آزاد شدن و ترشح شدن آهسته و ثابتی که دارند، پوشش بازال انسولین را در یک دوره طولانی (معمولا ۱۸ تا ۲۴ ساعت یا بیشتر) فراهم می‌کنند. این انسولین‌ها اوج اثر مشخصی ندارند و برای حفظ سطح ثبات قند خون بین وعده‌های غذایی و قبل از خواب استفاده می‌شوند. انسولین‌های طولانی اثر اغلب یک بار در روز مصرف می‌شوند، اگرچه برخی از فرمول‌ها ممکن است دو بار در روز بسته به نیاز فرد به انسولین کارآیی داشته باشند.

مثال: انسولین گلارژین و انسولین دِتِمیر (Levemir)

انواع انسولین گلارژین هم Lantus، Toujeo و Basaglar هستند.

فوق طولانی اثر

این دسته جدیدتر از انسولین، دوام بیش‌تری از انسولین‌های با اثر طولانی‌مدت سنتی دارند، بیش از ۲۴ ساعت دوام می‌آورند و دارای اثر پایدارند. انسولین‌های فوق طولانی اثر، از نظر زمان استفاده، انعطاف‌پذیر هستند و پوشش انسولین بازال را به طور مستمر و در مدت طولانی فراهم می‌کنند و خطر هیپوگلیسمی را کاهش می‌دهند.

مثال: انسولین دِگلودک (Tresiba)

معرفی انواع انسولین موجود در ایران

در ایران چندین برند انسولین برای کنترل دیابت وجود دارد. این برند‌ها ممکن است شامل انواع مختلفی از آنالوگ‌های انسولین و فرمولاسیون انسولین انسانی باشند.

چند نمونه از مارک‌های انسولین موجود در ایران عبارت‌اند از:

- نوومیکس (NovoMix ۳۰): NovoMix ۳۰ یک آنالوگ انسولین دو فازی است که انسولین‌های زود اثر و متوسط اثر را در یک فرمول ترکیب می‌کند. این ماده برای پوشش انسولین بازال و بولوس استفاده می‌شود.

- انسولاتارد (NPH insulin): یک انسولین انسانی با اثر متوسط Neutral Protamine Hagedorn، یا انسولین NPH است که پوشش انسولین بازال را برای تقریبا ۱۲ تا ۱۸ ساعت فراهم می‌کند. انسولاتارد به اسم انسولین ایزوفان نیز نامیده می‌شود.

- انسومن (انسولین انسانی): انسومن نام تجاری انسولین انسانی است که در دو فرمول کوتاه اثر (انسولین معمولی) و متوسط اثر انسولین NPH موجود است. این انسولین، عمل انسولین طبیعی تولید شده توسط پانکراس انسان را تقلید می‌کند.

- انسولین رگولار (Actrapid):Actrapid یک انسولین کوتاه اثر است که در عرض ۳۰ دقیقه پس از تزریق شروع به کار می‌کند، در ۲ تا ۴ ساعت به اوج اثر خود می‌رسد و اثر آن حدود ۵ تا ۸ ساعت باقی می‌ماند.

- لانتوس (انسولین گلارژین):Lantus نوعی برند از انسولین گلارژین است. یک آنالوگ انسولین بازال با اثر طولانی که سطح نسبتا ثابتی از انسولین را در یک دوره ۲۴ ساعته و بدون اوج مشخصی ارائه می‌دهد. برای پوشش انسولین بازال استفاده می‌شود.

- انسولین لیسپرو (Humalog): Humalog یک آنالوگ انسولین زود اثر است که در عرض ۱۰ تا ۲۰ دقیقه پس از تزریق، شروع به کار می‌کند، در حدود ۱ تا ۳ ساعت به اوج اثر می‌رسد و ۳ تا ۵ ساعت دوام دارد. برای تامین نیاز‌های انسولین بولوس استفاده می‌شود.

روش‌های استفاده از انسولین

چند روش برای مصرف انسولین وجود دارد و هر روش تکنیک خاص خود را دارد. پزشک به شما کمک می‌کند تا بهترین گزینه را انتخاب کنید.

روش‌های اصلی برای مصرف انسولین عبارت‌اند از:

- سرنگ: بیشتر افراد برای استفاده از انسولین، از سرنگ استفاده می‌کنند. برای این کار، سوزن سرنگ را در بطری انسولین قرار دهید و دوز مناسب را بردارید. سپس سوزن را وارد بدن خود کرده و انسولین را تزریق کنید. از انواع انسولین تزریقی می‌توان به Aspart، Lispro و NPH اشاره کرد.

- قلم: قلم انسولین مانند سرنگ از یک سوزن برای تزریق دارو به بدن استفاده می‌کند، اما قلم از قبل با انسولین پر شده است؛ بنابراین نیازی به پر کردن آن‌ها از بطری نیست. برخی از قلم‌های انسولین یکبار مصرف هستند، در حالی که برخی دیگر را می‌توان با قرار دادن یک کارتریج جدید انسولین دوباره استفاده کرد. استفاده از قلم‌ها راحت‌تر از سرنگ‌ها است، اما قلم‌ها گران‌ترند.

انواع انسولین قلمی

انواع قلم انسولین به دو دسته اصلی یکبار مصرف و قابل استفاده مجدد تقسیم می‌شوند. تفاوت انواع انسولین قلمی در قابلیت استفاده آن‌ها است. قلم‌های یکبار مصرف از قبل با انسولین پر شده و پس از خالی شدن کارتریج انسولین یا استفاده از قلم به مدت ۲۸ یا ۳۲ روز (بسته به نوع انسولین) دور انداخته می‌شوند.

در مقابل، قلم‌های قابل استفاده مجدد با کارتریج‌های انسولین کار می‌کنند که می‌توان آن‌ها را درون قلم قرار داد و پس از استفاده از انسولین دور انداخت و قلم را برای کارتریج بعدی آماده کرد. هر قلم فقط با انواع خاصی از انسولین کار می‌کند، بنابراین هنگام خرید قلم‌ها این را در نظر داشته باشید.

پمپ انسولین

پمپ انسولین یک کامپیوتر کوچک است که روی بدن خود قرار می‌دهید. این وسیله یک ظرف پر از انسولین و یک شلنگ با سوزن در انتهای آن دارد که آن را وارد بدن خود می‌کنید. می‌توانید از رایانه بخواهید تا جریان کم و ثابتی از انسولین بدنتان را در طول روز به شما نشان دهد یا پس از خوردن غذا یک انسولین بولوس برای کنترل قند خونتان ارائه کند.

محل تزریق انسولین

بعد از آشنایی با انواع انسولین تزریقی و قلمی باید بدانید که محل ورود انسولین، بهتر است کجای بدن باشد. هنگامی که انسولین را به شکم خود تزریق می‌کنید، انسولین را به طور یکنواخت جذب خواهید کرد.

بهترین مکان‌های دیگر برای تزریق، بازوها، ران‌ها و باسن شما هستند. بهتر است عادت کنید که انسولین را در همان ناحیه عمومی بدن خود تزریق کنید، اما محل دقیق تزریق را تغییر دهید. برخی از پزشکان توصیه می‌کنند در صورت استفاده از پمپ انسولین، محل‌های تزریق را حداقل به اندازه عرض یک انگشت یا کمی بیشتر از یکدیگر فاصله دهید.

این کار به کاهش جای زخم زیر پوست کمک می‌کند. اگر توده‌های سفت در محل تزریق خود ایجاد کنید، ممکن است جای زخم ایجاد شود و نیاز به استفاده از محل تزریق دیگری داشته باشید.

نظارت و غربالگری دیابت

بسیاری از عوامل مانند غذا، دارو‌ها و فعالیت بدنی باعث می‌شوند قند خون شما در طول روز تغییر کند. برخی تغییرات، طبیعی است، اما زمانی که قند خون شما خیلی بالا یا خیلی پایین باشد، می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند.

غربالگری به شما کمک می‌کند تا بفهمید چه چیزی بر میزان قند خون شما تأثیر می‌گذارد، الگو‌ها و عادات سالم را پیدا کنید و در زندگی پیاده کنید. همچنین با بررسی منظم، احتمال بیشتری برای دستیابی به محدوده هدف قند خون خود خواهید داشت.

نظارت بر قند خون، به پزشک شما کمک می‌کند تا در مورد برنامه مراقبت از دیابت شما تصمیم بگیرد. پزشک به شما خواهد گفت که چه زمانی و چند بار سطح قند خون خود را چک کنید. با خرید یک دستگاه قند خون (که به عنوان گلوکومتر نیز شناخته می‌شوند) نتایج خود را بررسی و یادداشت می‌کنید. البته نیاز به خرید دستگاه قند خون یا خرید سوزن تست قند خون مناسب دارید که استاندارد باشد و به بدن آسیب نرساند.

کلام آخر

اگر چه چیزی تحت عنوان درمان سریع دیابت وجود ندارد، اما مطالعات نشان می‌دهد که برخی افراد می‌توانند روند آن را معکوس کنند. از طریق تغییر رژیم غذایی و کاهش وزن، ممکن است بتوانید بدون دارو قند خون را به سطح طبیعی برسانید و آن را حفظ کنید. این به این معنا نیست که شما کاملا درمان شده‌اید.

دیابت نوع ۲ یک بیماری مداوم است. حتی اگر در حال بهبودی هستید، یعنی حتی دارو مصرف نمی‌کنید و سطح قند خون شما در محدوده‌ی سالم قرار دارد، همیشه این احتمال وجود دارد که علائم عود کنند. البته ممکن است برخی از افراد سال‌ها بدون مشکل در کنترل قند خون و نگرانی‌های سلامتی ناشی از دیابت زندگی کنند.

مهم‌ترین کار برای معکوس کردن روند افزایشی دیابت کاهش وزن است. کاهش وزن نه تنها می‌تواند به شما در کنترل دیابت کمک کند، بلکه گاهی اوقات زندگی بدون دیابت را برای شما به ارمغان می‌آورد، به خصوص اگر فقط چند سال است که به این بیماری مبتلا بوده‌اید و به انسولین نیاز ندارید.

کدام یک از انواع انسولین بهتر است؟

هیچ شکلی از انسولین بهترین نیست. هر دسته از انسولین دارای خواص منحصر به فردی است که تعیین می‌کند چقدر طول می‌کشد تا اثر کند، به اوج اثربخشی خود برسد و بیماری را متوقف کند. استفاده از ترکیبی از انواع مختلف انسولین می‌تواند به شما در کنترل قند خون کمک کند.