پاسخ محور مقاومت به اقدام تنش زای اسرائیل چگونه خواهد بود؟

ایران و گروه‌های مسلح تحت حمایتش در منطقه در تدارک پاسخ به اقدام هفته گذشته اسرائیل در ترور رهبر شاخه سیاسی حماس، اسماعیل هنیه در تهران و فرمانده ارشد حزب الله لبنان، فواد شکر در بیروت هستند.

به گزارش انتخاب، به گفته تحلیلگران، ایران و متحدانش به دنبال برقراری مجدد بازدارندگی در برابر اسرائیل بدون تحریک یک جنگ منطقه‌ای تمام عیار اند. تحلیلگران همچنین هشدار می‌دهند که فضا برای ارتکاب یک اشتباه محاسباتی بسیار محدود است.

حمیدرضا عزیزی کارشناس مسائل ایران و تحلیلگر اندیشکده شورای خاورمیانه در مسائل جهانی در دوحه قطر گفت: «یکی از استدلال‌های مطرح در نزد مقامات ایرانی در حال حاضر این است که آن‌ها به پاسخی قاطع نیاز دارند تا آمادگی خود را برای ورود به جنگ نشان دهند و از این طریق تنش را کاهش دهند.»

وی افزود: «رهبران ایران فکر می‌کنند که اگر این کار را نکنند، اسرائیل در این نقطه متوقف نخواهد شد و پس از مدتی ممکن است مقام‌های ایرانی علنا از سوی اسرائیل در داخل کشور هدف قرار بگیرند.»

چند ساعت پس از ترور هنیه، اسرائیل مسئولیت شلیک یک موشک به ساختمانی مسکونی در منطقه ضاحیه بیروت را بر عهده گرفت که بر اثر این حمله فواد شکر، یکی از فرماندهان ارشد حزب الله لبنان کشته شد. دبیرکل حزب الله لبنان گفته که پاسخ به حمله بیروت موضوعی "اجتناب ناپذیر" است.

نیکولاس بلانفورد، کارشناس مسائل حزب الله در اندیشکده آمریکایی شورای آتلانتیک در این باره گفت، حزب الله نمی‌خواهد تنش فعلی منجر به یک جنگ بزرگ شود. وی افزود: «این می‌تواند یک عملیات شوکه کننده به رهبری ایران باشد و سپس با حملات سایر گروه‌های نیابتی تداوم یابد... من فکر می‌کنم آن‌ها به سراغ یک هدف نظامی مهم خواهند رفت.»

جنگ روایت‌ها

تحقیق اخیر انجام شده توسط نیویورک تایمز ادعا می‌کند که هنیه با استفاده از بمبی که از سوی عوامل نفوذی اسرائیل حدود دو ماه قبل در ساختمان محل اقامت وی کار گذاشته شده بود کشته شده است.

نگار مرتضوی، کارشناس مسائل ایران و تحلیلگر ارشد مرکز سیاست‌های بین المللی معتقد است که متحدان اسرائیل ممکن است این روایت را ترویج کنند که این اقدام یک ترور مخفیانه از جنس اقداماتی بوده که اسرائیل در گذشته نیز علیه مقام‌های ایرانی مسئول برنامه هسته‌ای این کشور مرتکب شده است.

مرتضوی در ادامه گفت: «هر دو طرف می‌خواهند روایت خود را ترویج کنند... ایرانی‌ها می‌خواهند این ترور را حمله‌ای به حاکمیت خود توصیف کنند و اسرائیل می‌خواهد بگوید که این تنها بخشی از جنگ در سایه بین دو کشور بوده است.»

به علاوه، مرتضوی معتقد است اسرائیل در تلاش است تا ایران را تحریک به انجام یک حمله بزرگ کند و آمریکا را تحریک به مداخله مستقیم به نفع اسرائیل نماید؛ هرچند که آمریکا این سیگنال را ارسال کرده که خواهان کشیده شدن پایش به یک جنگ منطقه‌ای نیست.

مقام‌های آمریکایی مدعی شده اند که اسرائیل با حمله به سفارت ایران در سوریه دچار "اشتباه محاسباتی" شده و آن‌ها انتظار نداشتند ایران چنین پاسخ قوی‌ای به این حمله بدهد.

مرتضوی در توضیح اینکه چرا پس از حمله موشکی و پهپادی ایران در واکنش به حمله ماه آوریل اسرائیل، تل آویو بار دیگر اقدام به افزایش تنش کرده است گفت: «ایالات متحده (در ماه آوریل) اساسا برای اسرائیل روشن ساخت که برای دفاع از این کشور آماده است، اما در حمله (به ایران) با آن‌ها همراهی نخواهد نمود.»

عزیزی در ادامه گفت، ایران حمله به سفارت خود را یک "اشتباه محاسباتی اسرائیل" می‌دید، اما ترور هنیه را یک اقدام تحریک آمیز مستقیم تلقی می‌کند. وی افزود: «بر اساس تحلیل من، ممکن است ایران این بار هشدار قبلی‌ای به آمریکا و متحدانش در منطقه (درباره حمله بعدی خود به اسرائیل) ندهد... ایران فکر می‌کند که شکل حمله قبلی نتوانسته موجب بازداشتن اسرائیل از حمله مجدد شود.»

برخی تحلیلگران هشدار می‌دهند که یک حمله قابل توجه توسط محور مقاومت ریسک به بار آمدن تلفاتی در میان نظامیان و شهروندان اسرائیلی را به دنبال خواهد داشت و احتمال بروز یک جنگ منطقه‌ای بزرگ را افزایش خواهد داد.

مهند حقه علی، کارشناس مسائل لبنان و تحلیلگر ارشد مرکز خاورمیانه بنیاد کارنگی در بیروت خاطر نشان کرد که حزب الله اعلام کرده که ترور شکر را تلافی خواهد کرد و احتمال دارد در عملیات مشترک با ایران مشارکت نماید. وی افزود: «قطعا وقتی حزب الله می‌خواهد فراتر از اقداماتی که در ده ماه گذشته انجام داده پاسخ دهد، این اقدام حاشیه‌های گسترده تری خواهد داشت، زیرا اگر حزب الله تصمیم به حمله به عمق خاک اسرائیل بگیرد این اقدام ریسک به بار آمدن تلفات را افزایش می‌دهد.»

حقه علی همچنین معتقد است که پاسخ نامتناسب اسرائیل به حملات قبلی حزب الله سبب شده تا منطقه در آستانه جنگ قرار بگیرد.

برای مثال در ۸ اکتبر حزب الله راکت‌هایی را به سمت مواضع اسرائیل در مزارع شبعا که سرزمین‌های لبنانی تحت اشغال اسرائیل است شلیک کرد. به گفته حقه علی، اسرائیل این حمله را با شلیک موشک به عمق خاک لبنان تلافی کرد و موجب شکل گیری چرخه فعلی افزایش خشونت در منطقه شد.

عزیزی اذعان کرد در حال حاضر دامنه احتمالی درگیری بسیار بالاتر است. وی افزود، از زمان ترور هنیه، ایران دارد علنا از هماهنگی با متحدان منطقه‌ای اش برای اقدام تلافی جویانه صحبت می‌کند و این امکان عدم پذیرش مسئولیت حملات در صورت کشته شدن نظامیان یا شهروندان اسرائیلی توسط حزب الله یا دیگر اعضای محور مقاومت را از بین می‌برد.

حقه علی گفت: «این منجر به پاسخی قوی‌تر از سوی اسرائیل خواهد شد و سپس اقدامات متقابل بیشتری را به دنبال خواهد داشت و منجر به بروز جنگ خواهد شد.»