قند دئوکسی ریبوز (Deoxyribose) یک نوع قند پنج کربنه (پنتوز) است که به‌عنوان یک جزء کلیدی در ساختار DNA (دی‌ان‌ای) عمل می‌کند. این قند به‌طور خاص در دئوکسی‌ریبونوکلئیک اسید (DNA) وجود دارد و از ریبوز (قند موجود در RNA) متفاوت است به این دلیل که یک گروه هیدروکسیل (OH) در کربن شماره ۲ خود ندارد. این گروه در دئوکسی‌ریبوز به‌جای گروه هیدروکسیل، یک اتم هیدروژن (H) دارد که این تفاوت اساسی منجر به نامگذاری آن به “دئوکسی” (بدون اکسیژن) شده است.
به گزارش مجله ۶۰، قند دئوکسی ریبوز به‌عنوان یک مولکول طبیعی در بدن انسان، به‌ویژه در ساختار DNA، نقش حیاتی ایفا می‌کند. اما از نظر مصرف مستقیم و فواید سلامتی، دئوکسی ریبوز به عنوان یک مکمل غذایی نیز مورد بررسی قرار گرفته است. برخی از فواید احتمالی آن عبارتند از:
درمان کچلی و طاسی: نتایج تحقیقات اخیر محققان دانشگاه شفیلد، انگلستان و دانشگاه کامست پاکستان ممکن است برای میلیون‌ها مرد در سراسر جهان که با الگوی طاسی مردانه مواجه هستند، امیدوارکننده باشد. مدیکال گزارش کرد، طاسی با الگوی مردانه، علت اصلی ریزش مو در مردان است که تا ۵۰ درصد از جمعیت مردان جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این عارضه معمولا با عقب رفتن خط مو یا طاسی در بالای سر شروع می‌شود و به تدریج بر اساس الگوی مشخصی پیشرفت می‌کند. گروه تحقیقاتی به کشف جالبی دست یافتند؛ قند طبیعی در بدن انسان، معروف به ۲-دی اوکسی-دی-ریبوز (۲-deoxy-D-ribose) می‌تواند رشد مو را تحریک کند.
نتایج نشان می‌دهد قند دئوکسی ریبوز ممکن است به اندازه ماینوکسیدیل، درمان رایج ریزش مو، در تحریک رشد مجدد مو موثر باشد. این کشف، رویکرد جایگزین بالقوه برای رشد مو با استفاده از قند طبیعی ارائه می‌دهد.
افزایش انرژی سلولی: دئوکسی ریبوز می‌تواند به افزایش تولید ATP (آدنوزین تری‌فسفات) در سلول‌ها کمک کند. ATP منبع اصلی انرژی برای فعالیت‌های سلولی است و افزایش تولید آن می‌تواند به بهبود عملکرد فیزیکی و کاهش خستگی کمک کند.
بهبود عملکرد ورزشی: برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف دئوکسی ریبوز به‌عنوان مکمل می‌تواند به بهبود عملکرد ورزشی کمک کند، به‌ویژه در ورزشکارانی که نیاز به انرژی زیادی دارند. این مکمل می‌تواند به کاهش زمان بازیابی پس از فعالیت‌های ورزشی شدید کمک کند.
کاهش استرس اکسیداتیو: دئوکسی ریبوز ممکن است نقش محافظتی در برابر استرس اکسیداتیو داشته باشد. استرس اکسیداتیو ناشی از تولید بیش از حد رادیکال‌های آزاد است که می‌تواند به سلول‌ها آسیب برساند و باعث بیماری‌های مختلف شود.
حمایت از قلب: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که دئوکسی ریبوز ممکن است برای سلامت قلب مفید باشد. با افزایش تولید ATP در سلول‌های قلب، این مکمل می‌تواند به بهبود عملکرد قلب کمک کند و از آسیب‌های ناشی از بیماری‌های قلبی جلوگیری کند.
تسریع بازیابی بعد از آسیب‌های بافتی: دئوکسی ریبوز می‌تواند به تسریع فرآیند بازیابی بعد از آسیب‌های بافتی یا جراحی کمک کند. این خاصیت به‌ویژه در بافت‌هایی که نیاز به تولید سریع انرژی دارند، مفید است.
هرچند که دئوکسی ریبوز می‌تواند این فواید را داشته باشد، اما مانند هر مکمل غذایی دیگری، مصرف آن باید با احتیاط و تحت نظارت پزشک یا متخصص تغذیه صورت گیرد. همچنین، تحقیقات بیشتری برای تأیید کامل اثرات و ایمنی مصرف طولانی مدت دئوکسی ریبوز نیاز است.
