راهکار ترکیه برای عبور از جنگ جهانی سوم!

محمود فاضلی کارشناس مسائل بین الملل در روزنامه اعتماد نوشت: در روزهای اخیر سخنان «هاکان فیدان» وزیر خارجه ترکیه در اشاره به اوضاع اوکراین و غزه و خطر بروز جنگ جهانی سوم جلب‌توجه کرده است. او مدعی شده «ممکن است درگیری‌ها به جنگ منطقه‌ای و حتی جهانی تبدیل شود. جهان باید این سناریو را جدی بگیرد؛ چنین خطری وجود دارد. این هشدار را نمی‎توان نوعی تئوری توطئه ارزیابی کرد. جنگ اوکراین در زیر سایه تهدیدهای هسته‌ای ادامه دارد. وحدت قوای نظامی روسیه ابتدا با ایران و سپس با کره‌شمالی، همچنین تبدیل نزدیکی چین -روسیه به شراکت ساختاری، غرب را به محاسبات جدید مجبور می‌کند.»

فیدان هم سناریوی جنگ جهانی سوم را باتوجه به این تهدید مطرح کرد و ضمن تایید دیدگاه اخیر حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان اعتقاد دارد: «بعد از اولین عملیاتی که اسراییل آغاز کرد، ما همواره در گزارش‌های اطلاعاتی می‌بینیم که قبرس جنوبی مخصوصا در عملیات علیه غزه، از سوی بعضی کشورها به عنوان پایگاه استفاده می‌شود.» این درحالی است که دولت بخش یونانی‌نشین قبرس با گفتن «ما در جنگ دخیل نیستیم»، اتهامات نصرالله را نمی‎پذیرد.

فیدان توضیح داد که پروازهای اطلاعاتی و نظامی علیه غزه از قبرس جنوبی انجام می‌شود و در این زمینه به بازیگران اروپایی و منطقه‌ای هشدار داده شد. بعدا نیز برای پنهان کردن ویژگی پایگاه نظامی، آنجا را به عنوان پایگاه لجستیکی اعلام کرده‌اند. اسکله‌ای که امریکایی‌ها در ساحل غزه ساخته‌اند، به قبرس متصل است. از این اسکله در عملیات نجات گروگان‌ها استفاده شد.

ما به یونانی‌ها هم گفتیم در صورتی که در جنگ‌های خاورمیانه به این شکل دخالت کنید، آتش دامن شما را هم فرامی‌گیرد. ما هم در این جغرافیا هستیم و به ما هم سرایت می‌کند. دخالت بخش یونانی‌نشین قبرس به منزله دخالت اتحادیه اروپا است. دخالت اتحادیه اروپا هم به منزله دخالت ناتو است. ترکیه هم با ده‌ها تاسیسات (نظامی) از جمله پایگاه اینجیرلیک و پایگاه راداری کوره‌جیک در خدمت ناتو است.

وزیر امور خارجه ترکیه طی یک تماس تلفنی با وزیر امور خارجه مصر علاوه بر روابط دوجانبه، در باب مسائل منطقه‌ای و جهانی نیز رایزنی داشته و بر ضرورت توقف هر چه سریع‌تر جنگ غزه، برقراری آتش‌بس دایمی و ارسال بدون وقفه کمک‌های بشردوستانه به منطقه تاکید کرد.

فیدان همچنین در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با وزرای خارجه لهستان و رومانی در ورشو به کشورهای حامی اسراییل چنین واکنش نشان داد: «کشورهایی که بدون قید و شرط از اسراییل حمایت می‌کنند، قبل از اینکه خیلی دیر شود، باید در نگرش خود تجدیدنظر کنند. ناتو همبستگی حداکثری همه اعضای این ائتلاف در موضوع بسیار حساسی مانند مبارزه با تروریسم را ضروری می‌کند.»

حال که آنکارا خطر جنگ جهانی سوم را پیش‌بینی کرده باید هر چه سریع‌تر خطوط قرمز خود را تعیین کرده و بازدارندگی خود را نشان دهد. اردوغان با گفتن «ترکیه در کنار کشور برادر لبنان است و سایر کشورها را به همبستگی با لبنان دعوت می‌کنم» یک خط جدید ترسیم کرد. درحالی‌که اردوغان هنگام ادامه نسل‌کشی در غزه، ماه‌ها تجارت با اسراییل را قطع نکرد و تدبیری در مورد استفاده از پایگاه اینجرلیک اتخاذ نکرد، این خط ممکن است مانند سودای او نسبت به فلسطین، غیرواقعی باشد حداقل باید دید آیا به عنوان ماموریت فوری، می‌تواند جلوی منطقه‌ای شدن جنگ را بگیرد یا نه؟

شاید تنها چیزی که احتمال بروز جنگ جهانی از لبنان را کاهش می‌دهد، تاکید فعلی امریکایی‌ها به «اولویت دیپلماسی» است. منظور آن‌ها از راه‌حل دیپلماتیک مذاکره با حزب‌الله در صورت توقف عملیات‌های اصلی در غزه، عقب راندن نیروهای متخاصم حداقل تا ۷ کیلومتری شمال، مستقر کردن ارتش لبنان در محور آبی و بازگرداندن شهرک‌نشینان اسراییلی به مناطق شمالی است. اسراییل اما می‌خواهد حزب‌الله تا ۳۰ کیلومتری مرز یعنی شمال رودخانه لیتانی عقب رانده شود.

نماینده ویژه بایدن در جریان تماس‌های خود در بیروت به‌طور تلویحی هشدار داده «انتظار می‌رود درگیری‌های شدید در غزه حدودا ۵ هفته دیگر ادامه یابد. بعدا اسراییل حملات اصلی را برای مدتی متوقف خواهد کرد، ولی هدف قرار دادن مقامات ارشد حماس و حملات برای نجات گروگان‌ها را ادامه خواهد داد. وقتی که درگیری‌ها در غزه متوقف شوند، اسراییل تمامی دقت خود را به شمال متمرکز کرده، حزب‌الله را از منطقه دور خواهد کرد، شهرک‌نشینان هم قبل از باز شدن مدارس در پاییز، به خانه‌های‌شان بازخواهند گشت.

منابع وزارت دفاع ملی ترکیه درخصوص اظهارات اخیر وزیر امور خارجه این کشور مبنی بر احتمال وقوع جنگ جهانی سوم مدعی هستند: «البته این‌یک احتمال است. ما به عنوان وزارت دفاع ملی ترکیه، ارزیابی‌های لازم درمورد دفاع و امنیت خود را انجام داده و همه برنامه‌های خود که نیاز به به‌روزرسانی دارد را نیز در پرتو ارزیابی‌های جدید انجام می‌دهیم.

به‌راحتی می‌توان گفت یکی از آماده‌ترین کشورها هستیم. ارتش ترکیه در حال حاضر یک ارتش پویا است. ارتشی است که در بسیاری از مناطق جغرافیایی فعالیت‌های مستمری انجام می‌دهد. هیچ کس و به‌ویژه کشور ما خواهان تصویری سیاه مانند جنگ جهانی سوم نیست، اما لازم است که ارتش برای هر سناریویی آماده باشد.

البته در ترکیه گروهی معتقدند، ترکیه باید بسیار دقت کند. امریکا به جای جنگ با روسیه، فقط نمی‌خواهد این کشور قوی شود. نظام جهانی چندقطبی شکل گرفته است و همه درصدد یافتن جایگاه خود در این نظام هستند. به ‎باور آن‌ها تا سال ۲۰۲۳ جنگ وسیعی رخ خواهد داد. هیچ کس عقب‌نشینی نمی‌کند. همه آماده می‌شوند، مهمات بیشتر تولید می‌شود، بودجه دفاعی افزایش داده می‌شود. ترکیه هم باید آماده شود. چون ترکیه عضو ناتو است، امریکا می‌تواند از طریق روسیه بر این کشور اعمال فشار کند.