قرارداد ۱۰ ساله با هندی‌ها برای توسعه بندر چابهار

سرانجام روز گذشته (دوشنبه) قرارداد ۱۰ساله سرمایه‌گذاری هندی‌ها در بندر چابهار به امضا رسید. مطابق این قرارداد تجهیز و بهره‌برداری از پایانه‌های کانتینری و کالای عمومی بندر شهید بهشتی چابهار توسط شرکت هندی India Ports Global Ltd انجام خواهد شد.

به گزارش اعتماد، همزمان با امضای این توافق در تهران، اس. جایشانکار، وزیر امور خارجه هند در بمبئی به خبرنگاران محلی گفت که کشورش می‌خواهد با ایران در مورد مدیریت بندر چابهار به «توافق طولانی‌مدت» دست یابد.

او افزوده که «همین که یک توافق بلندمدت منعقد شود، راه برای سرمایه‌گذاری‌های بزرگ‌تر در بندر چابهار باز خواهد شد.»

هند در حال توسعه دادن بخشی از بندر چابهار در سواحل جنوب شرقی ایران است تا بندر کراچی و گوادر کشور رقیب خود پاکستان را دور بزند و از طریق چابهار کالا‌های تجاری خود را به ایران، کشور‌های آسیای میانه و افغانستان صادر کند. حالا رودرا گاوراو شرست سفیر هند در دیدار با مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی ایران گفته است که «فصل جدید همکاری‌های دهلی نو و تهران» با استقرار «تجهیزات پیشرفته» در چابهار به زودی آغاز خواهد شد.

اولین گام‌ها برای اجرای این قرارداد در سال ۱۳۹۵ و در دوره امضای موافقتنامه برجام برداشته شد. در آن زمان، ایران، هند و افغانستان موافقتنامه سه‌جانبه چابهار را امضا کردند که بر مبنای آن افغانستان و هند می‌توانستند مبادلات تجاری‌شان را از این بندر انجام دهند.

دو سال بعد و با روی کار آمدن ترامپ در امریکا شدیدترین تحریم‌ها علیه ایران اجرا شد. اما در کمال تعجب، بندر چابهار از این تحریم‌ها مصون ماند. نانکه در سال ۱۳۹۷ مایک پومپئو، وزیر خارجه وقت امریکا گفت که «برای کمک به توسعه افغانستان و حفظ مسیر ارتباطی برای ارسال کالا‌های بشردوستانه به ایران، این تصمیم گرفته شده است.»، اما برخی تحلیلگران اعتقاد داشتند که معافیت تحریمی بندر چابهار از سوی امریکا، در راستای سیاست‌های این کشور برای مقابله با نفوذ چینی‌ها به عنوان رقیب هند در ژئوپلیتیک منطقه انجام شده است.

ساراباناندا سونوال، وزیر بنادر، کشتیرانی و آب‌راه‌های هند در مراسم امضای قرارداد تجهیز و بهره‌برداری از پایانه‌های کانتینری و کالای عمومی بندر شهید بهشتی چابهار با جمهوری هند به توافقنامه اولیه در سال ٢٠١۶ اشاره کرد و قرارداد دیروز را نشان‌دهنده اعتماد دو کشور به یکدیگر توصیف کرد.

سونوال با بیان اینکه بندر چابهار برای اتصال به آسیای مرکزی بسیار مهم است، گفت: این بندر به کشور‌های محصور در خشکی می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. همچنین هند در این مدت ٨۵ هزار تن گندم را از مسیر چابهار به افغانستان ارسال کرد و همچنین کالا‌های بشر دوستانه و ۴٠٠٠ لیتر سم را از مسیر چابهار به افغانستان ارسال کردیم.

وی با بیان اینکه امیدواریم این بندر به عنوان بندر اصلی ترانزیت در منطقه عمل کند، اظهار داشت: نهایت همکاری برای توسعه بندر چابهار و این مسیر ترانزیتی را انجام دادیم و تلاش کردیم این مسیر به عنوان مسیر ترانزیتی در منطقه باشد و در کنار این اقدامات بمبئی یک روز را به عنوان چابهار نامگذاری کرده و این روز را جشن می‌گیریم.

وزیر بنادر، کشتیرانی و آبراه‌های هند افزود: در سال ٢٠٢٢ در هند نشستی با حضور کشور‌های آسیای مرکزی با هدف پیشبرد بیانیه دهلی برگزار شد. در این نشست سران رهبران کشور‌های آسیای مرکزی به پیشبرد پروژه‌های اقتصادی در منطقه تاکید کردند و رهبران این کشور‌ها بر نقش مهم بندر چابهار و توسعه ترانزیت تاکید داشتند. اخیرا هم در سال ٢٠٢٣ یک میزگرد با موضوع چابهار برگزار کردیم که موضوعات مرتبط را در این میزگرد را بررسی کردیم.

ارزش قرارداد با هندی‌ها به ۳۷۰ میلیون دلار می‌رسد

مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی نیز در حاشیه این مراسم در جلسه پرسش و پاسخ با خبرنگاران از افزایش رقم قرارداد با هندی‌ها برای اپراتوری بندر شهید بهشتی خبر داد و گفت: پیش از این مبلغ قرارداد سرمایه‌گذاری هند ۸۶ میلیون دلار بود که به ۱۲۰ میلیون دلار افزایش پیدا کرد و با خط اعتباری به مبلغ ۲۵۰ میلیون دلار، مجموعا به ۳۷۰ میلیون دلار تامین منابع مالی افزایش پیدا کرده است و امیدواریم این عدد افزایش پیدا کند. این یک شروع است برای روابط بیش از پیش بین دو کشور و امیدواریم با این قرارداد شاهد توسعه روابط ایران و هند باشیم.

وزیر راه و شهرسازی گفت: پیش از این در نشست سه‌جانبه بین ایران - هند - روسیه، نقشه کلان‌پروژه ایران‌راه ارایه شده بود. توافقی که به‌دنبال این نقشه انجام شده بود و امروز به امضا خواهد رسید، گواه تلاش برای توسعه روابط ترانزیتی است.

به هند اعتماد کامل داریم

وی با بیان اینکه ما از این توافق راضی هستیم و به هند اعتماد کامل داریم، گفت: ما هند را یکی از اقتصاد‌های بزرگ دنیا می‌دانیم. توافق با کشور هند از برنامه‌های ایران است. همانطور که جناب وزیر هند اشاره کردند، این قرارداد شروعی برای ادامه‌دار بودن توسعه تجارت و ارتباط بین دو کشور است.

وی همچنین از راه‌اندازی کشتیرانی مشترک ایران و هند خبر داد و گفت: در کنار توسعه زیرساخت‌های کریدوری در بخش‌های ریلی، جاده‌ای و بندری، توسعه ناوگان را هم برای تسهیل تردد کالا در دستور کار قرار دادیم؛ از این رو خط کشتیرانی خط کانتینری بین دو کشور برقرار است و پیشنهاد ایجاد کشتیرانی مشترک ایران و هند را مطرح کرده‌ایم که به زودی رسمی می‌شود.

وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه بخش اعظم ترانزیت جنوب کشور در حال حاضر از بندر شهید رجایی بندرعباس اتفاق می‌افتد، گفت: البته قبل از این قرارداد هم خط کانتینری بین ایران، چین و هند در جریان بوده و در سال ۱۴۰۲ میزان ترانزیت این خط بیش از ۱۵۴ درصد رشد داشته است. اما با توسعه بندر چابهار، این بندر هم به قطب ترانزیتی تبدیل می‌شود.

وزیر راه و شهرسازی همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا با وجود تاکید طرف هندی بر رونق کریدور شمال جنوب، اما تنها یک درصد کالای بین روسیه و هند از مسیر ایران و بندر چابهار عبور کرده است، گفت: بخش اعظم جابه‌جایی کالا در بندر شهید رجایی از بندر عباس انجام می‌شود و با تکمیل مسیر ریلی چابهار این مسیر به قطب ترانزیتی تبدیل خواهد شد. آمار‌های رسمی حاکی از آن است که جابه‌جایی کانتینری در بندر چابهار ١۵۴ درصد رشد داشته و با این قرارداد بلندمدت با اپراتور هندی طرفین قرارداد انگیزه بیشتری برای جابه‌جایی کالا از مسیر ایران خواهند داشت.

وی همچنین در پاسخ به اینکه آیا موضوع توسعه گردشگری نیز در بندر چابهار در دستور کار قرار دارد، گفت: تبدیل شدن به منطقه گردشگری نیز یکی از اهداف تعریف شده در بندر چابهار بود و تعریف شهر‌های ساحلی که می‌توانند ظرفیت‌های مختلفی را در حوزه گردشگری ایجاد کند، در این منطقه در دستور کار قرار دارد.