عربستان و اسرائیل یک گام تا عادی‌سازی؛ بایدن چه خوابی برای ریاض دید؟

در میانه تنش‌های حاکم بر خاورمیانه، دولت بایدن تلاش دارد تا از آب گل آلود ماهی گرفته و با ارائه امتیازهایی، ریاض را برای عادی سازی روابطش با تل آویو متقاعد کند.

به گزارش اقتصادنیوز، مقامات آمریکایی و سعودی گفتند که دولت بایدن برای تحقق توافق دیپلماتیک طولانی مدت به تقلا افتاده و همزمان بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر (رژیم) اسرائیل را برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین تحت فشار قرار داده است؛ این همان پیش شرط ریاض برای عادی سازی است. همزمان کاخ سفید برای انگیزه دادن به ریاض در صدد است تا رابطه دفاعی رسمی تری را تنظیم کرده و بدین بازیگر جهت دسترسی به انرژی هسته‌ای غیرنظامی کمک کند، این گزاره‌های تعریف شده در بسته پیشنهادی دولت بایدن است که رایزنی درباره آن در مراحل نهایی قرار دارد.

ریاض چه در سر دارد؟

تلاش‌ها با میانجیگری ایالات متحده به اسرائیل امتیازی را ارائه می‌دهد که مدت هاست به دنبال آن بوده است: مراد عادی سازی روابط تل آویو با ریاض، قدرتمندترین همسایه عرب این بازیگراست. به ادعای وال استریت ژورنال، دولت بایدن تلاش دارد تا با استناد به پاسخ ایران به حمله تروریستی (رژیم) اسرائیل، عربستان را متقاعد کند تا به عادی سازی در این شرایط تن دهد. این گزاره در صورتی که اجرایی شود برای بایدن، از منظر دیپلماتیک شانس بزرگی محسوب می‌شود.

با این حال مقامات آمریکایی و اسرائیلی می‌گویند، متقاعد کردن نتانیاهو جهت پذیرش مذاکرات برای ایجاد یک کشور فلسطینی همچنان یک مانع دشوار است، زیرا اعضای کابینه راست افراطی با تشکیل دولت فلسطین مخالف هستند. رهبران عربستان سعودی برای دهه‌ها گفته‌اند که تشکیل کشور فلسطین اولویت است و دیپلمات‌های ارشد این کشور نیز تاکید کرده اند که ایجاد راهی برای راه‌حل دو کشوری بخشی از بهای عادی‌سازی است.

به ادعای وال استریت ژورنال، مقامات سعودی به طور خصوصی به ایالات متحده اعلام کرده اند که ممکن است تضمین‌های شفاهی اسرائیل جهت به رسمیت شناختن کشور فلسطینی را بپذیرند بالاخص اگر بخشی از خواسته هایشان محقق شود. به ادعای این نشریه مقامات سعودی مدعی اند که توافق با میانجیگری ایالات متحده ممکن است به اسرائیل در راهبرد خروج احتمالی از غزه جهت پایان دادن به این درگیری کمک کند.

ایالات متحده طرحی را برای پس از جنگ ترسیم کرده که از نیرو‌های کشور‌های عربی برای تامین امنیت غزه استفاده می‌کند. اما تعدادی از مشارکت کنندگان بالقوه عرب می‌گویند، در صورتی که خواست شان جهت تشکیل کشور فلسطین محقق نشود، در طرح آمریکایی مشارکتی نخواهند داشت.

باج آمریکایی!

رایزنی‌های ایالات متحده با عربستان سعودی بر سر عادی سازی حول محور حل و فصل چندین موضوع از جمله ترتیبات امنیتی بین واشنگتن و ریاض، کمک ایالات متحده به دستیابی به انرژی هسته‌ای غیرنظامی و حرکت به سمت ایجاد کشور فلسطینی تعریف شده، گزاره‌هایی است که مقامات آمریکایی گفته اند که باید درباب آن‌ها اصلاحاتی انجام شود.

مقامات آمریکایی می‌گویند که هدف دیگر در این گفتگو‌ها محدود کردن نفوذ چین در منطقه و منزوی کردن (ادعایی) ایران از طریق نزدیک کردن ریاض به نزدیکترین متحد واشنگتن در منطقه است. ار منظر سعودی‌ها، اخذ تعهدات دفاعی ملموس‌تر از سوی ایالات متحده در اولویت قرار دارد.

به ادعای یک مقام آمریکایی، کمک پنتاگون به ریاض برای تقویت مواضع دفاعی اش در برابر موشک‌ها و پهپاد‌های ایران، زمینه‌ای برای توافق بالقوه است، اما جزئیات مذاکرات درباره کمک‌های دفاعی و هسته‌ای علنی نشده است. بلینکن در جریان سفر ۲۰ مارس به جده با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، دراین باره رایزنی داشت و پس از آن مدعی شد، توافق نزدیک است.

وزیر خارجه آمریکا در این باره گفت «پیشرفت خوبی حاصل شده است. نمی‌توانم چارچوب زمانی برای آن تعیین کنم، اما فکر می‌کنم به نقطه‌ای نزدیک می‌شویم که توافق حاصل خواهد شد». جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده، اوایل ماه جاری سفری به عربستان سعودی برنامه ریزی کرده بود، اما پس از شکستگی دنده اش در یک تصادف جزئی، این سفر لغو شد. تلاش‌های پیشین کاخ سفید برای دستیابی به توافق دیپلماتیک با حمله (رژیم) اسرائیل به غزه از مسیر اصلی اش خارج شد.

به گفته مقامات عربی برقراری آتش‌بس موقت در غزه، دستیابی سعودی‌ها به خواسته شان در این زمینه را آسان‌تر می‌کند. اما گفتگو‌های جداگانه در مورد توقف جنگ و آزادی گروگان‌های حماس و زندانیان بازداشت شده توسط (رژیم) اسرائیل با مشکل مواجه شده است. اسرائیل همچنین مصمم است در ماه‌های آینده عملیات نظامی در رفح، شهر غزه در نزدیکی مرز مصر، که بیش از یک میلیون فلسطینی را در خود جای داده، کلید بزند. به گفته جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی، مقامات آمریکایی و اسرائیلی قرار است روز پنجشنبه برای گفتگو در مورد رفح دیدار کنند.

دولت بایدن علناً از اسرائیل خواسته که از عملیات زمینی بزرگ در رفح خودداری کند، واشنگتن هراس دارد که این عملیات به غیرنظامیان آسیب برساند و اسرائیل را در افکار بین‌المللی منزوی‌تر کند، بالاخص در پایتخت‌های عربی آن هم در شرایطی که رایزنی‌های حساس بر سر عادی‌سازی و ترتیبات پس از جنگ برای غزه در حال انجام است. نتانیاهو مدعی است که هیچ طرحی برای غزه پس از جنگ بدون کنار زدن حماس وجود ندارد. نتانیاهو با این استدلال (ادعایی) به شدت با تشکیل کشور فلسطینی مخالف بوده است.

او ژانویه گفت که اسرائیل باید کنترل امنیتی غزه و کرانه باختری را برای آینده قابل پیش بینی حفظ کند. اما نتانیاهو همچنین چندین بار در دوران نخست وزیری، تحت فشار واشنگتن، از مخالفت خوانی‌های خود با تشکیل کشور فلسطینی عقب نشینی کرده است. با این حال، موافقت با چنین شرطی احتمالاً مستلزم سازماندهی مجدد ائتلاف فعلی «بی بی»، از جمله احزاب راست افراطی است.

بنی گانتز، به عنوان یکی از اعضای کابینه جنگی از سرسخت‌ترین حامیان توافق عادی سازی است. اکثر نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که گانتز محبوب‌ترین رهبر امروز اسرائیل هست و می‌تواند به راحتی جانشین «بی بی» شود. گانتز ابتدای این ماه در بیانیه‌ای مدعی شد که توافق عادی‌سازی روابط اسرائیل با عربستان سعودی و همچنین تلاش‌های بین‌المللی با هم صدایی کشور‌های عربی میانه‌رو جهت تأمین امنیت و کمک در غزه «در دسترس است».