برگ برنده ایران در خاورمیانه

حمله اسرائیل به غزه، زمینه را برای افزایش نفوذ ایران در خاورمیانه هموار کرده؛ گزاره‌ای که موجب شده تا ایالات متحده و اسرائیل به دنبال تعریف استراتژی جهت خنثی کردن این وضعیت باشند.

به گزارش اقتصادنیوز، جنگ اسراییل و حماس و احتمال اینکه این درگیری به یک آتش گسترده‌تر تبدیل شود، تلاش رئیس جمهور ایالات متحده را برای جدا کردن منابع آمریکایی و تمرکز بر خاورمیانه را از میان برد. بلافاصله پس از حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر، جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده به سرعت برای حمایت از اسرائیل، متحد مهم آمریکا، و جلوگیری از گسترش خصومت‌ها وارد عمل شد.

اما از آن زمان تا به امروز این درگیری به بن بست جهنمی تبدیل شده است. الزامات امنیتی که فرماندهی جنگ را هدایت می‌کند، زمینه ساز کشته شدن ده‌ها هزار غیرنظامی فلسطینی، و ایجاد یک فاجعه انسانی در نوار غزه شد. با گسترش بحران، تعاملات ایالات متحده در خاورمیانه نیز افزایش یافته است. در همین راستا نشریه فارن افرز یادداشتی را منتشر کرده است. اقتصاد نیوز این یادداشت را در سه بخش ترجمه کرده که بخش نخست در ادامه آمده است.

بازگشتی پر هزینه

در ماه‌های پس از ۷ اکتبر، واشنگتن محموله‌های کمکی را به غزه‌ه‌ی محاصره شده ارسال، عملیات‌های نظامی را برای حفاظت از ترانزیت دریایی کلید زد، برای مهار اعضای حزب‌الله لبنان خیز برداشت، تلاش داشت تا توانایی‌های محور مقاومت مستقر در عراق به یمن را کاهش دهد، و سیاست‌های بلندپروازانه دیپلماتیک مانند تقویت عادی سازی روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی را در اولویت هایش قرار دهد.

تعامل مجدد با خاورمیانه خطراتی را برای بایدن به همراه دارد، به ویژه زمانی که او برای انتخاب مجدد علیه سلف خود، دونالد ترامپ، مبارزه می‌کند. پیشتر انتقادات بایدن از هزینه‌های انسانی و اقتصادی جنگ‌های آمریکا در عراق و افغانستان در میان رای دهندگان طنین انداز بود و کمپین ریاست جمهوری ۲۰۱۶ او را تقویت کرد. در نظرسنجی Quinnipiac که سه هفته پس از حمله حماس انجام شد، ۸۴ درصد از آمریکایی‌ها ابراز نگرانی کردند که ایالات متحده ممکن است به سمت دخالت مستقیم نظامی در درگیری‌های خاورمیانه کشیده شود و تنها یک نفر از هر پنج پاسخ‌دهنده به نظرسنجی پیو در فوریه ۲۰۲۴ موافق بود که ایالات متحده باید برای پایان دادن به جنگ اسرائیل و حماس به فشار‌های دیپلماتیک متوسل شود.

اما خطرات حاکم بیشتر از این ارزیابی شده است. به ادعای ناظران، ایران بیش از سایر بازیگران منطقه از تردید یا عدم تعامل واشنگتن سود می‌برد. در واقع، وضعیت خاورمیانه از یک منظر برای تقویت استراتژی چهار دهه‌ای تهران جهت تضعیف یکی از اصلی‌ترین دشمنان منطقه‌ای خود، اسرائیل - و تحقیر ایالات متحده و کاهش شدید نفوذ این بازیگر در منطقه فرصت ساز شده است. برخلاف ادعای گروهی از ناظران، ایران نه تنها در خاورمیانه تضعیف و منزوی نشده، بلکه دامنه قدرت و نفوذش گسترده‌تر هم شده است. در واقع، این ادعا در واشنگتن و جا‌های دیگر مطرح است که ایران مهار شده و حتی منزوی شده است. اما این ادعا هرگز درست نبود. در عوض، تهران استراتژی حساب شده‌ای را برای توانمندسازی محور مقاومت و تأثیرگذاری بر عملیات در همسایگی خود تعریف کرده است.

دست برتر ایران

چشم‌انداز استراتژیک خاورمیانه پس از ۷ اکتبر تا حد زیادی توسط ایران و نقاط قوت این کشور قابل تبیین است. جنگ غزه اسرائیل را در موقعیتی متزلزل قرار داده و این فرصتی برای ایران است بالاخص آن که منافع ایالات متحده به خطر افتاده و نظم منطقه بیشتر به نفع ایران تغییر شکل داده است. حقیقت این است که جمهوری اسلامی ایران اکنون در موقعیتی بهتر از هر زمان دیگری برای تسلط بر خاورمیانه قرار دارد. به ادعای ناظران در صورت عدم تعامل با تهران، گسترش چشمگیر نفوذ ایران تأثیر منفی بر اسرائیل خواهد داشت. برای کاهش (ادعایی) قدرت ایران، بایدن نیاز به بیان و سپس اجرای یک استراتژی روشن برای محافظت از غیرنظامیان فلسطینی در برابر تحمل بار عملیات نظامی اسرائیل، مقابله با استراتژی مخرب جنگ، و کاهش توانایی‌های حامیان تهران دارد. دستیابی به این اهداف مستلزم مجموعه‌ای از اقدامات پیچیده از سوی واشنگتن است آن هم در شرایطی که آمریکایی‌ها از آسیب‌های نظامی، اقتصادی و انسانی تعهدات کشورشان در خاورمیانه خسته شده‌اند. اما هیچ قدرت جهانی به جز ایالات متحده، ظرفیت نظامی و دیپلماتیک برای خنثی کردن مخرب‌ترین قدرت ایران را با مدیریت درگیری مارپیچ بین اسرائیل و حماس و مهار مخرب‌ترین پیامد‌های بلندمدت آن ندارد.

پس از ۷ اکتبر، محور مقاومت نیز به سرعت نیرو‌های اسرائیلی و آمریکایی را هدف حملاتشان قرار دادند. این حملات باعث تلفات بیش از صد نفر در میان نظامیان آمریکایی شده است. انصار الله که بر اکثر مردم یمن حکومت می‌کند، به کشتی‌های در حال حرکت در دریای سرخ حمله کرده که باعث شده عبور و مرور از طریق کانال سوئز در دو ماه اول سال ۲۰۲۴ تا ۵۰ درصد کاهش یابد.

بر اساس شهادت مایکل کوریلا، رئیس فرماندهی مرکزی ایالات متحده، به کنگره در ماه مارس تشدید حملات توسط متحدان ایران و متعاقب آن پاسخ‌های نظامی ایالات متحده، سازمان‌های تروریستی، چون داعش ممکن است جسورتر شوند. ایران همچنین در پی ۷ اکتبر اقداماتی صریح برای افزایش وجهه دیپلماتیک خود انجام داد. چند روز پس از حمله حماس، ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران برای اولین بار مستقیماً با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، تلفنی صحبت کرد و در ماه نوامبر نیز در اجلاس سران اسلامی شرکت داشت. در نشست منطقه‌ای ریاض سایر مقامات ایرانی، مانند حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، در منطقه و فراتر از آن حضور داشتند و به دنبال این هستند که کشورشان را به عنوان یک میانجی مورد اعتماد تعریف کنند.