جایزه نوبل ۲۰۲۳ شیمی به نقاط کوانتومی اعطا شد، ماده‌ای که می‌تواند در حوزه‌های مختلف از الکترونیک گرفته تا فناوری ضدجعل قابل استفاده است. از نقاط کوانتومی غیرسمی می‌توان برای حوزه‌هایی نظیر پزشکی و محیط‌زیست استفاده نمود.
به گزارش ایسنا، یک گروه از محققان در حال کار بر روی نقاط کوانتومی مبتنی بر کربن و گوگرد هستند که برای تولید جوهر‌های نامرئی ایمن قابل استفاده هستند. این جوهر‌ها را می‌توان برای تصفیه آب به کار برد. یافته‌های این گروه در نشریه انجمن شیمی آمریکا (ACS) به چاپ رسیده است.
نقاط کوانتومی کریستال‌های مصنوعی نیمه هادی در مقیاس نانومتر هستند که نور تولید می‌کنند. آن‌ها در کاربرد‌های مختلف از جمله سلول‌های خورشیدی و نمایشگر‌های الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
پالاشودین استادیار گروه شیمی در دانشگاه مسلمان الیگار می‌گوید: «بسیاری از نقاط کوانتومی معمولی سمی هستند، زیرا از فلزات سنگین گرفته می‌شوند. ما در حال کار بر روی نقاط کوانتومی غیر فلزی هستیم، زیرا آن‌ها سازگار با محیط زیست بوده و می‌توانند در کاربرد‌های بیولوژیکی مورد استفاده قرار گیرند.»
نقاط کوانتومی بسیار کوچک بوده و قطری در حد چند ده اتم دارند. به دلیل ابعاد بسیار کوچکی که دارند خصوصیات کوانتومی در آن‌ها بروز می‌کند که در اجسام بزرگتر دیده نمی‌شود.
کربن و گوگرد بسیار فراوان و مقرون به صرفه هستند و به راحتی می‌توان آن‌ها را در قالب نقاط کوانتومی سنتز کرد. می‌توان نقاط کوانتومی کربنی را از مواد پسماند تولید کرد و سپس از آن‌ها برای از بین بردن آلاینده‌ها استفاده نمود.
نقاط کوانتومی کربنی هم در بخش شناسایی و هم تجزیه آلاینده‌هایی نظیر سموم دفع آفات و رنگ‌ها قابل استفاده هستند. این گروه تحقیقاتی از پوست سیب‌زمینی برای تولید نقاط کوانتومی کربنی استفاده کردند. در ادامه این نقاط کوانتومی کربنی برای از بین بردن رنگ‌های سمی در آب‌های آلوده به کار گرفته شد.
این گروه قصد دارد تا این کار آزمایشگاهی را روی رودخانه یامونا در هند استفاده کنند. شناسایی و تفکیک آلاینده‌های مختلف از سموم تا یون‌های فلزی و آنتی‌بیوتیک‌ها از جمله اهداف این گروه است.
