در مراسم اسکار امسال، کریستوفر نولان سرانجام در هشتمین نامزدی جایزه اسکارش توانست این جایزه را برای بهترین کارگردانی فیلم «اوپنهایمر» از دستان استیون اسپیلبرگ دریافت کند. انتخاب اسپیلبرگ از سوی آکادمی بسیار معنادار بود. اسپیلبرگ ۳۰ سال پیش در چنین شبی با فیلم درخشان خود یعنی «فهرست شیندلر»، هفت جایزه اسکار (همان عدد جوایز فیلم «اوپنهایمر») را دریافت کرده و به ناکامی هایش در اسکار خاتمه داده بود.
به گزارش هم میهن، البته شباهت «اوپنهایمر» و «فهرست شیندلر» به همین‌جا ختم نمی‌شود. می‌دانیم هر دوی این فیلم‌ها محصول یونیورسال هستند و هر دو به دو مسئله هولناک جنگ جهانی دوم می‌پردازند مسائلی که بعد از ۸ دهه هنوز بر بسیاری از اتفاقات جهان سایه انداخته‌اند. ضمناً نولان از لحاظ شهرت و موفقیت تجاری هم بسیار به اسپیلبرگ سال ۱۹۹۴ شبیه بود، هر دو بعد از سال‌ها موفقیت تجاری و انتقادی سرانجام با یک درام مربوط به جنگ جهانی دوم توانستند به بالاترین جایزه سینمایی سال آمریکا دست پیدا کنند.
خالق فیلم‌های «ممنتو»، «تلقین» و «شوالیه تاریکی» بعد از دریافت جایزه و بعد از تشکر از عوامل فیلمِ خود گفت: «نمی‌دانم این سفر شگفت‌انگیز بعداً ما را به کجا می‌برد، اما دانستن همین نکته که شما من را بخشی هدفمند و دارای معنا در این دنیا پنداشتید برای من بسیار بااهمیت و معنادار است.» کریستوفر نولان زمان کوتاهی بعد از این جایزه توانست به‌عنوان تهیه‌کننده فیلم «اوپنهایمر» نیز جایزه اسکار بهترین فیلم را دریافت کند. شاید ذکر این نکته خالی از لطف نباشد که بدانیم نولان از قِبَل موفقیت فیلم «اوپنهایمر» توانسته تا به امروز نزدیک به ۸۵ میلیون دلار دستمزد دریافت کند و از این لحاظ بالاتر از تمام ستاره‌های سینمایی جای بگیرد.
طبق قرارداد نولان با کمپانی پخش‌کننده فیلم، این فیلمساز صاحب‌نام ۱۵ درصد از فروش فیلم از ابتدای حضور در گیشه را دریافت کرده است و همچنان این عدد در حال افزایش است. بالاترین دستمزد و دریافتی یک بازیگر در سال ۲۰۲۳ مربوط به آدام سندلر است که به ۸۰ میلیون دلار نمی‌رسد. برای آگاهی از بالا بودن این رقم همین نکته کافی است که بدانیم متوسط دستمزد یک آمریکایی در یک‌سال حدود ۶۰ تا ۱۰۰ هزار دلار است که با این حساب نولان در «اوپنهایمر» توانسته معادل نزدیک به ۱۴۰۰ سال کار یک شهروند طبقه متوسط آمریکایی را دریافت کند. (این رقم دریافتی نولان معادل حدود ۲۸ هزار سال کار یک ایرانی طبقه متوسط است.)
جایزه بهترین فیلم اسکار دوره نودوششم توسط آل پاچینو بازیگر کهنه‌کار سینما و به‌نوعی اولین ستاره بزرگ فیلم‌های نولان به «اوپنهایمر» و عوامل فیلم اهدا شد. با این حال اعطای جایزه توسط پاچینو خیلی غیرعادی و بدقواره صورت گرفت؛ به‌طوری‌که بسیاری در شبکه‌های اجتماعی از آن انتقاد کردند و نوشتند که این شیوه اعلام جایزه از سوی پاچینو آن‌ها را ناامید کرده است. آل‌پاچینو بدون اینکه نامزد‌های باارزش‌ترین جایزه مراسم را اعلام کند یا منتظر کلیپ آماده‌شده از سوی آکادمی برای معرفی فیلم‌ها شود بلافاصله روی سن آمد و گفت که از گوشه پاکت، نام فیلم «اوپنهایمر» را دیده و خیلی زود هیجان جایزه بهترین فیلم اسکار را از بین برد.
این اتفاق البته احتمالاً تا مدت‌ها در ذهن علاقه‌مندان سینما بماند؛ اینکه مدت زمان اعلام اسکار بهترین فیلم سال ۲۰۲۴ یکی از کوتاه‌ترین لحظات تاریخ مراسم اسکار بود. آخرین نطق مراسم اسکار را هم، اما توماس، تهیه‌کننده «اوپنهایمر» و همسر نولان انجام داد، او گفت: «دلیل اینکه این فیلم همان فیلمی است که باید ساخته می‌شد، کریس نولان بود. او منحصربه‌فرد و درخشان است.»
«قاتلان ماه گل» مارتین اسکورسیزی، برخلاف پیش‌بینی‌ها نتوانست حتی یک جایزه اسکار به خانه ببرد و از این لحاظ باعث شد فیلمساز اسطوره‌ای سینما رکورددار شود. مارتین اسکورسیزی تا به امروز صاحب سه فیلم است که با وجود تعداد نامزدی اسکار دورقمی، در شب مراسم اهدای جوایز، هیچ جایزه‌ای دریافت نکرده است. «مرد ایرلندی» و «دارودسته‌های نیویورکی»، دو فیلم دیگر این کارگردان بودند که شب جوایز اسکار را دست خالی ترک کردند. بااین‌حال حضور تعدادی از بومیان آمریکا در مراسم و اجرای زنده موسیقی سنتی قوم اوسیج روی سن یکی از لحظات به‌یادماندنی اسکار امسال را رقم زد. «قاتلان ماه گل» انتظار می‌رفت یک جایزه اسکار، آن هم در بخش بهترین بازیگر نقش اول زن (لی‌لی گلدستون) دریافت کند؛ جایزه‌ای که می‌گفتند همکلاسی‌های لی‌لی ۲۰ سال پیش آن را پیش‌بینی کرده بودند و البته این اتفاق رخ نداد. خیلی از طرفداران فیلم اسکورسیزی، اهدای جایزه اسکار بهترین بازیگر زن به، اما استون را یک دزدی بزرگ خواندند، دزدی‌ای که نه‌تن‌ها از گلدستون بلکه از جامعه بومیان آمریکا بود. لی‌لی گلدستون و، اما استون، تا پیش از برگزاری مراسم اسکار در فصل جوایز سینمایی پابه‌پای هم پیش می‌رفتند. گلدستون توانسته بود جایزه مهم‌تر انجمن بازیگران آمریکا را هم دریافت کند و همین دلیلی برای طرفداران این بازیگر بود که اهدای جایزه به، اما استون را یک سرقت بدانند.
«اما استون»، ستاره فیلم «بیچارگان»، توانست با دریافت جایزه اسکار بهترین بازیگر زن نقش اول دوره نودوششم اسکار، به یک رکورد تاریخی دست پیدا کند. «اما استون» که هفت سال پیش برای فیلم «لالالند»، برنده این جایزه شده بود، به فهرست انگشت‌شمار بازیگران تاریخ پیوست که تا سن ۳۵ سالگی توانسته‌اند دو جایزه اسکار دریافت کنند. این فهرست شامل ۷ زن دیگر یعنی مریل استریپ، الیزابت تیلور، جودی فاستر، لوییز راینر، بت دیویس، الیویا دی هاویلند و هیلاری سوانک است. از حاشیه این جایزه می‌توان به شوخی جیمی کیمل، مجری مراسم اسکار امسال با «اما استون» اشاره کرد. کیمل بعد از اهدای این جایزه به استون و پیش از اعلام جایزه بهترین فیلم به گاف معروف اسکار مراسم سال ۲۰۱۷ ارجاع داد. در مراسم آن‌سال وارن بیتی و فی داناوی، پاکت جایزه اسکار بهترین بازیگر زن را به‌جای بهترین فیلم اعلام کردند که با حاشیه‌های عجیب و غریبی همراه بود، برای لحظاتی عوامل «لالالند» به بالای سن آمدند، اما به آن‌ها گفته شد پایین بیایند تا عوامل فیلم «مهتاب» به‌جای آن‌ها جایزه را دریافت کنند.
کیلین مورفی، بازیگر مشهور ایرلندی سریال «پیکی بلایندرز»، امسال توانست در اولین نامزدی جایزه اسکارش برای فیلم «اوپنهایمر»، برنده این جایزه شود. مورفی که برای ایفای نقش رابرت جی. «اوپنهایمر» به‌عنوان اولین ایرلندی تاریخ سینما برنده جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد شد، در هنگام دریافت جایزه گفت: «کمی سراسیمه شده‌ام. از آکادمی متشکرم. کریس نولان و، اما توماس، این سرکش‌ترین، هیجان‌انگیزترین و خلاقانه‌ترین سفری بود که در ۲۰ سال گذشته من را به درون آن کشاندید، بیش از آنچه بتوانم بگویم به شما مدیونم. از شما بسیار متشکرم.» مورفی جایزه خود را به همه «صلح‌خواهان» در سراسر جهان تقدیم کرد.
جوایز بهترین بازیگری توسط پنج تا از برنده‌های پیشین جوایز اسکار اهدا می‌شد، کاری که یادآور مراسم اسکار سال ۲۰۰۹ بود. برای مثال برای اعلام نامزد‌ها و اهدای جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد، پنج بازیگر سابق دریافت‌کننده این جایزه ازجمله نیکلاس کیج، متیو مک کانهی، برندن فریز، بن کینگزلی و فارست ویتیکر بالای سن آمدند و نامزد‌ها را معرفی و جایزه را اهدا کردند.
در بخش یادبود مراسم اسکار که همواره به درگذشته‌های یک‌سال گذشته سینما ادای احترام می‌شود با جملاتی تاریخی از الکسی ناوالنی، مهم‌ترین مخالف پوتین که چندی پیش در زندان روسیه کشته شد، آغاز شد: «تنها چیزی که باعث پیروزی نیروی شر می‌شود این است که آدم‌های خوب کاری نکنند، پس منفعل نباشیم.» این جملات از مستند برنده جایزه اسکار «ناوالنی» در ابتدای کلیپ درگذشته‌ها منتشر شد تا آکادمی به این شیوه یاد و خاطره رهبر مخالفان حکومت پوتین را گرامی بدارد. در این کلیپ چهاردقیقه‌ای تصویری از هنگامه پناهی، تهیه‌کننده ایرانی و بنیانگذار کمپانی «سلولوئد دریمز» که اواخر سال گذشته میلادی در ۶۷ سالگی درگذشت نیز دیده شد. البته انتظار می‌رفت در این میان یادی از داریوش مهرجویی، سینماگر نامدار کشورمان نیز شود که این اتفاق رخ نداد. نورمن جویسون، آلن آرکین، ویلیام فریدکین، پایپر لوری، رایان اونیل، متیو پری، هری بلافونته، گلندا جکسون، ریوئیچی ساکاموتو و بو گلدمن از شناخته‌شده‌ترین چهره‌هایی بودند که آکادمی، یاد آن‌ها را در این مراسم زنده نگه داشت.
درحالی‌که برای بیشتر آدم‌ها در اغلب جا‌های دنیا ازجمله ایران، ۲۲ سالگی آغاز جاده زندگی هم نیست و هنوز تا پیدا کردن مسیر زندگی زمان زیادی باید وقت سپری کرد، برای بیلی آیلیش آمریکایی، ۲۲ سالگی حوالی انتهای جاده موفقیت است. آیلیش که تاکنون چندین جایزه گرمی را دریافت کرده است، حالا در این سن دومین جایزه اسکارش را هم به خانه برد تا تبدیل به جوان‌ترین شخصی شود که توانسته بیش از یک جایزه اسکار ببرد. او همینطور تنها انسان متولد قرن بیست‌ویکم است که تاکنون توانسته دو بار نامزد و همینطور برنده این جایزه شود. بیلی آیلیش در هنگام دریافت جایزه گفت که شب گذشته کابوسی دیده بود و انتظار نداشت، برنده این جایزه شود. بیلی از گرتا گرویگ، سازنده فیلم «باربی» نیز بابت اعتمادش تشکر کرد.
هویته ون هویتما، یکی از جوایز مهم این دوره مراسم اسکار را که جایزه بهترین فیلمبرداری بود، برای فیلم «اوپنهایمر» دریافت کرد. هویته ون هویتما در هنگام پذیرفتن جایزه به شوخی گفت، فیلمسازان باید از سلولوئید جدید و مد روز استفاده کنند این درحالی‌است که سلولوئید دهه ۱۹۵۰ محبوبیت داشت و چیز جدید و تازه‌ای نیست. یکی دیگر از جوایز مهم «اوپنهایمر»، جایزه بهترین موسیقی متن بود که به لودویگ گورانسون سوئدی رسید، گورانسون پیش‌ازاین یک‌بار برای «پلنگ سیاه» این جایزه را دریافت کرده بود. گورانسون در هنگام دریافت جایزه از نولان تشکر کرد که به او اجازه داد تا نقش ویولن را در موسیقی متن فیلم «اوپنهایمر» بیشتر کند؛ کاری که باعث شد گورانسون با همسرش، سرنا مک‌کینی که یک نوازنده ویولن است، همکاری کند.
جایزه بهترین تدوین نیز به فیلم «اوپنهایمر» و تدوینگر آن، جنیفر لیم رسید. لیم نیز مانند دیگر عوامل فیلم به تمجید از نولان پرداخت و از او بابت انتخاب‌شدنش تشکر کرد. جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد نیز دیگر جایزه مهم فیلم «اوپنهایمر» بود. این جایزه به رابرت داونی جونیور، برای ایفای نقش لوئیس استراوز رسید. داونی جونیور هم مانند کیلین مورفی، برای اولین‌بار این جایزه را کسب کرد. او هنگام دریافت جایزه، از کودکی وحشتناکش و همینطور آکادمی اسکار تشکر کرد. در این بخش رابرت دنیرو (قاتلان ماه گل)، رایان گاسلینگ (باربی)، استرلینگ کی. براون (داستان آمریکایی) و مارک رافلو (بیچارگان) نامزد بودند.
کورد جفرسون، کارگردان و فیلمنامه‌نویس فیلم «داستان آمریکایی»، برنده جایزه اسکار بهترین فیلمنامه اقتباسی شد. این فیلمنامه اقتباسی از رمان «پاک کردن»، نوشته پرسیوال اورت است و روایت داستان‌نویس و پروفسور سرخورده‌ای است که در اقدامی هجوآمیز، کتابی براساس کلیشه‌های عجیب و رایج در مورد «سیاه‌ها» می‌نویسد تا بلکه شانسی برای انتشار و کسب شهرت و تحسین داشته باشد. کورد جفرسون هنگام دریافت جایزه از صنعت سرگرمی خواست به‌دنبال ساخت فیلم‌هایی در ابعاد کوچک باشند. فیلم «داستان آمریکایی»، ساخته جفرسون، تنها با ۱۰ میلیون دلار بودجه ساخته شده است.
جایزه بهترین فیلمنامه اصلی این دوره نیز به فیلمنامه «آناتومی یک سقوط»، نوشته ژوستین تریه، فیلمساز زن برنده جایزه نخل طلای کن اهل کشور فرانسه و همسرش آرتور هراری رسید. درام دادگاهی «آناتومی یک سقوط»، داستان تحقیق درباره مرگ یک نویسنده است، مرگی که به قتل یا خودکشی شبیه است و تنها مظنون آن نیز همسر آن نویسنده است. این فیلم یک سفر روان‌شناختی به اعماق رابطه پرکشمکش دو شخصیت اصلی داستان؛ ساندرا و ساموئل است. ژوستین تریه ۴۵ ساله هنگام دریافت جایزه به شوخی گفت، شاید این جایزه به او کمک کند تا از بحران میانسالی عبور کند.
جایزه اسکار بهترین مستند، همانگونه که انتظار می‌رفت به فیلم اوکراینی «۲۰ روز در ماریوپل» رسید. مستیسلاو چرنوف، کارگردان این مستند هنگام دریافت جایزه گفت: «احتمالاً من اولین کارگردان روی این سن هستم که می‌گویم ای‌کاش هرگز این فیلم را نمی‌ساختم.» مستند «۲۰ روز در ماریوپل»، درباره گروهی از خبرنگاران اوکراینی است که در شهری تحت محاصره روسیه حضور دارند. این مستند، اولین جایزه اسکار برای کشور اوکراین بود. کارگردان این فیلم آرزو کرد که کاش به‌جای گرفتن این جایزه، روسیه هرگز به اوکراین حمله نمی‌کرد و شهر‌های این کشور را اشغال نمی‌کرد.
یکی از جالب‌ترین لحظات اسکار امسال؛ حضور «مسی»، سگ باهوش فیلم «آناتومی یک سقوط» در سالن مراسم بود. نکته بامزه حضور «مسی» در سالن، در لحظاتی مانند هنگام اهدای جایزه بهترین بازیگر مکمل مرد به رابرت داونی جونیور بود، جایی که تصویر روی چهره «مسی» رفت و او را در حال دست‌زدن برای داونی جونیور نشان داد. به‌شخصه برای من در طول این دو دهه، تماشای مراسم اسکار این لحظه یکی از زیباترین، بامزه‌ترین و ماناترین لحظات اسکار بود. از حاشیه‌های عجیب این دوره حضور کاملاً برهنه جان سینا در مراسم بود. علاقه‌مندان جدی سینما و مراسم اسکار حتماً لحظه عجیبی را که در مراسم اسکار سال ۱۹۷۴ رخ داد، به‌یاد دارند یا اینکه درباره‌اش شنیده‌اند؛ لحظه‌ای که یک‌نفر کاملاً برهنه روی سن، پشت سر دیوید نیون ـ ستاره بزرگ انگلیسی ـ دیده شد و نیون هم با حالتی گیج و سردرگم، به این وضعیت واکنش نشان داد. حالا بعد از ۵۰ سال، جیمی کیمل با اشاره به آن‌مراسم رو به حضار کرد و گفت، اگر این اتفاق امسال بیفتد چه واکنشی در پی خواهد داشت که بلافاصله بعد از این حرف، جان سینا ـ بازیگر مشهور سینما ـ به‌صورت کاملاً برهنه روی سن آمد و جایزه بهترین طراحی لباس را اعلام کرد.
یکی از بخش‌هایی که خیلی از تحلیلگران در پیش‌بینی آن دچار اشتباه شدند، بخش اسکار بهترین انیمیشن بلند سینمایی بود؛ جایی که بسیاری شانس «مرد عنکبوتی: در میان دنیای عنکبوتی» را بسیار بالا می‌دانستند. بااین‌حال رقیب جدی آن یعنی انیمه «پسر و ماهی خوار»، جدیدترین ساخته هایائو میازاکی، توانست برنده جایزه اسکار شود. البته میازاکی و توشیو سوزوکی، تهیه‌کننده این انیمه، در این مراسم حضور نداشتند بااین‌حال بیانیه‌ای از طرف سوزوکی در سالن مراسم قرائت شد: «من و هایائو میازاکی به‌صورت قابل ملاحظه‌ای پیر شده‌ایم. من قدردان هستم که چنین جایزه‌ای را در این سن‌وسال دریافت می‌کنم، با در نظر گرفتن این پیامِ شما برای ادامه کارم، تلاش بیشتری در آینده خواهم کرد و خودم را وقف این حرفه می‌کنم.»
جیمی کیمل، مجری سرشناس آمریکایی، در ابتدای مراسم به سنت همیشه با فیلم‌ها و فیلمسازان سر شوخی را باز کرد بااین‌حال امسال وقتی درباره زمان طولانی فیلم «قاتلان ماه گل» اسکورسیزی چند شوخی (بی‌مزه از نظر تماشاگران) مطرح کرد، با سکوت تماشاگران مواجه شد که کمی فضای سالن را سنگین کرد. کیمل گفت، اینقدر فیلم طولانی بود که می‌توانید در همان زمان با اتومبیل به اوکلاهاما بروید و خودتان مشکل را حل کنید. این شوخی، اما تماشاگران را به وجد نیاورد.
تعدادی از شرکت‌کنندگان در مراسم اسکار امسال یک سنجاق قرمز کوچک روی یقه خود بسته بودند. یک نشان دایره‌ای که در مرکز آن یک دست قرمز و یک قلب سیاه وجود داشت. افرادی مانند بیلی آیلیش، ایوا دوورنی، مارک رافلو، ماهرشالا علی و رامی یوسف با این سنجاق که روی یقه‌شان زده بودند، دیده شدند؛ سنجاقی که نشان‌دهنده حمایت از آتش‌بس در غزه بود. رامی یوسف، کمدین آمریکایی، در حاشیه فرش قرمز این مراسم این کنش را چنین توضیح داد: «ما همه خواهان آتش‌بس فوری و دائمی در غزه هستیم. ما خواهان این هستیم که همه افراد درگیر، در امنیت قرار گیرند. ما واقعاً خواهان عدالت و صلح پایدار برای مردم فلسطین هستیم.» این سنجاق‌ها توسط گروه موسوم به «Artists۴Ceasefire»، در بین بازیگر‌ها پخش شده بود.
جاناتان گلیزر، کارگردان فیلم «منطقه مورد علاقه» با موضوع آشویتس مطابق پیش‌بینی‌ها، توانست برنده جایزه اسکار بهترین فیلم بین‌الملل شود. سخنرانی گلیزر در این مراسم قطعاً سیاسی‌ترین بخش مراسم اسکار امسال بود که با تشویق تماشاگران همراه شد. گلیزر در این سخنرانی به درگیری‌های کنونی در خاورمیانه اشاره و آن را محکوم کرد. کارگردان انگلیسی هنگامی که روی سن رفت تا اسکار بهترین فیلم بین‌الملل را که برای اولین‌بار به بریتانیا رسید دریافت کند، گفت: «تمام انتخاب‌های ما در این فیلم برای انعکاس آن اتفاقات در زمان حال انجام گرفت. نه اینکه بگوییم، «ببیند آن‌ها چه کار کردند»، بلکه می‌خواستیم بگوییم «نگاه کنید ما الان چه می‌کنیم.»
این فیلم به ما نشان می‌دهد که ازدست‌دادن صفات انسانی، در بدترین حالتش به کجا ختم می‌شود.» گلیزر که مانند جیمز ویلسون، تهیه‌کننده فیلم یهودی است، در ادامه سخنان خود گفت: «درحال‌حاضر ما اینجا ایستاده‌ایم به‌عنوان افرادی که یهودی‌بودن‌شان و هولوکاست‌شان توسط اشغالگری ربوده شده است، ما آن‌ها را محکوم می‌کنیم کسانی که باعث درگیری برای بسیاری از مردم بیگناه شده‌اند؛ چه قربانیان روز ۷ اکتبر و چه قربانیان حمله مداوم به غزه.» گلیزر سخنرانی خود را با گرامیداشت یاد یک‌زن مسن لهستانی به نام الکساندریا که در ۱۲ سالگی برای مقاومت لهستان کار کرده بود، پایان داد. همان دختری که در فیلم نشان داده می‌شود که با دوچرخه به کنار اردوگاه می‌رود و آنجا سیب می‌گذارد. به گفته گلیزر، این زن چندهفته پیش از دنیا رفت.
فیلم «منطقه مورد علاقه»، درباره خانواده رودولف هُس، رئیس اردوگاه آشویتس است که در منزل باصفایی نزدیک به اردوگاه کار اجباری نازی‌ها زندگی می‌کند. فیلم بدون آنکه به درون این اردوگاه مرگبار برود، به این واقعه تاریخی هولناک نگاه انداخته است. صداگذاری این فیلم، یکی از بخش‌های مهم و کلیدی کار است. ما به‌صورت ممتد صدا‌های جیغ زندانیان و شلیک گلوله را در پس‌زمینه تصاویر خوش رنگ و لعاب می‌شنویم. این فیلم توانست یک جایزه دیگر، یعنی جایزه بهترین صدا را دریافت کند.
