چه کسی می‌خواهد والیبال ایران معمولی شود؟

تیم ملی والیبال ایران در حال تجربه‌کردن دوره عجیبی است. این تیم که روزگاری به واسطه پشتوانه‌سازی مدیران قبلی، به یکی از قدرت‌های جهان در سال‌های نه چندان دور تبدیل شده بود، حالا در معمولی‌ترین حالت ممکن است؛ دوباره در آسیا قافیه را به تیمی مثل ژاپن واگذار کرده و در دنیا هم چندان هراسی به دل تیمی نمی‌اندازد.

شرایط برای والیبال ایران به مرور وخیم‌تر شد، ولی مدیریت سال‌های پایانی محمدرضا داورزنی و از آن بدتر، تصمیم به سپردن هدایت این تیم جهانی به دستان مربی نه چندان سطح بالایی همچون بهروز عطایی، برنامه‌ها را به هم ریخت. بهروز عطایی شایستگی‌اش در لیگ ایران و رده‌های پایه را ثابت کرده بود، ولی دانشش آن‌قدر به‌روز نبود که بتواند از پس اندیشه‌های برتر مربیگری در دنیا برآید. چنین شد که او قبل از آنکه مهر اخراج از تیم ملی ایران در کارنامه‌اش درج شود، رفتن را به ماندن ترجیح داد و تقریبا اوایل مهرماه با نوشتن نامه‌ای به فدراسیون والیبال، از کار استعفا کرد. آن‌هم پس از آنکه نتایج ناامیدکننده‌ای گرفت. ماجرا مربوط به ۱۲ مهرماه همین سال است.

بهروز عطایی پس از کسب نتایج ضعیف تیم ملی در مسابقات انتخابی المپیک از سرمربیگری تیم ملی کنار رفت. همان روز فدراسیون والیبال با انتشار خبر استعفای عطایی نوشت: «بهروز عطایی سرمربی تیم ملی والیبال ایران از تابستان سال ۱۴۰۰ کار خود را با قهرمانی در مسابقات مردان آسیا آغاز کرد و در لیگ ملت‌های والیبال ۲۰۲۲ تیم ایران با هدایت او به مرحله نهایی صعود کرد. تیم ملی والیبال ایران در ادامه حضور او بر روی نیمکت، در رقابت‌های قهرمانی جهان سیزدهم شد، در لیگ ملت‌های ۲۰۲۳ به عنوان دوازدهم رسید و در مسابقات قهرمانی مردان آسیا به میزبانی ارومیه به مقام نایب‌قهرمانی دست یافت. تیم ملی والیبال ایران با هدایت عطایی در بازی‌های آسیایی هانگژو به مدال طلا و مقام قهرمانی رسید و سپس راهی برزیل شد تا در رقابت‌های گروه نخست انتخابی المپیک پاریس شرکت کند».

با این حال، واقعیت‌ها درباره موفقیت بهروز عطایی در بازی‌های آسیایی هم به قدر کافی بازتاب داده نشد؛ او در شرایطی قهرمان شد که ژاپنی‌ها تیم دوم را به رقابت‌ها فرستاده بودند وگرنه چه بسا مثل زمانی که در ارومیه جام قهرمانی آسیا را از چنگ تیم ملی ایران به سادگی هرچه تمام‌تر درآوردند، اجازه نمی‌دادند همین مدال هم در کارنامه عطایی ثبت شود. اتفاق اصلی، ولی در همان بازی‌های انتخابی المپیک رقم خورد جایی که مردان والیبال ایران پس از دو ناکامی مقابل آلمان و اوکراین و برد مقابل قطر، در میان بهت همگان به تیم جمهوری چک هم باختند تا عطایی دیگر اندک پشتوانه‌اش در تیم ملی را هم از دست بدهد و با نوشتن استعفایش، کار هدایت تیم را به دستیاراتش بسپارد. ایران یکی پس از دیگری بازی‌ها را واگذار کرد تا ضمن ازدست‌رفتن سهمیه المپیک از آن رقابت‌ها، میراث وحشتناکی هم برای بقیه به جا بگذارد.

حالا به طور صددرصدی، شانس کسب سهمیه از دست نرفته، ولی مسئله اینجاست که هر کسی جای بهروز از راه برسد، نیاز به معجزه دارد تا والیبال ایران را به المپیک ببرد. ایران تنها یک فرصت دارد که آن‌هم خردادماه آینده از راه می‌رسد. این تیم باید خودش را در بین برترین‌های دنیا جا کند، ولی مسئله اینجاست که با مدیریت محمدرضا داورزنی و هدایت بهروز عطایی، آن‌قدر در رنکینگ افت کرده که برگشتش به جمع برترین‌ها سخت و غیرقابل تصور است. این سختی، ولی هنوز به معنای بعید نیست. ماهیت ورزش غیرقابل پیش‌بینی‌بودن است، ولی مشکل همچنان باقی است؛ چه کسی باید والیبال ایران را نجات دهد؟

داورزنی در روز‌های پایانی مدیریتش، تلاش زیادی کرد تا هرطور شده یک مربی دیگر را به والیبال ایران تحمیل کند. او که گوش شنوایی برای نسپردن زمام امور به مربیان ایرانی نداشت، بعد از استعفای بهروز عطایی، در شتابی باورنکردنی تلاش کرد پای مذاکره با چند مربی خارجی بنشیند. هرگز کسی متوجه چنین عجله‌ای از سوی رئیس فدراسیون والیبال نشد چراکه او فقط چند روز دیگر از دوران ریاستش باقی مانده بود و باید صندلی را واگذار می‌کرد. داورزنی اعتقاد داشت فرصت زیادی پیش‌روی والیبال ایران باقی نمانده و در سریع‌ترین زمان ممکن باید سرمربی بعدی معرفی شود. مخالفانش، ولی می‌گفتند بهتر است رئیس بعدی برای نیمکت تیم ملی تصمیم بگیرد و اجازه ندهند داورزنی دوباره با تصمیمی عجولانه، اوضاع والیبال را آشفته‌تر از چیزی کند که هست. نهایتا همین شد؛ داورزنی تا پایان دوران ریاستش موفق به اعلام سرمربی جدید نشد تا عصر وحید مرادی به عنوان سرپرست ریاست فدراسیون والیبال از راه برسد.

مرادی برخلاف داورزنی از همان روز نخست به طور شفاف بیان کرد که قرار است یک مربی صاحب‌نام خارجی روی نیمکت بنشیند. او می‌گفت عجله‌ای نیست و با توجه به اینکه هشت ماه تا زمان شروع بازی‌های ایران در مسابقات مهم بعدی فرصت باقی مانده، بهتر است کارنامه مربیان موردنظرش بررسی شود و با دقت از بین آن‌ها یکی انتخاب شود. روی کاغذ چنین شرایطی معقول بود، ولی زنگ خطر وقتی به صدا درآمد که زمان معرفی سرمربی جدید تیم ملی مدام از امروز به فردا کشیده شد. بعد‌ها حتی ماجرا وارد فاز خطرناک‌تری شد، چراکه سرپرست فدراسیون والیبال به طور رسمی عنوان کرد، عده‌ای از داخل ایران، به گزینه‌های مدنظر فدراسیون پیام داده و آن‌ها را از حضور در ایران دلسرد کرده‌اند.

چنین شده که حالا در فاصله تقریبی سه ماه مانده به بازی‌های حساس تیم ملی والیبال، هنوز تکلیف سرمربی مشخص نیست و تازه، آن‌هم برای چندمین بار، سرپرست فدراسیون دوباره گفته که قرار است در پنج، شش روز آینده، سرمربی جدید معرفی شود. وحید مرادی می‌گوید «پروسه انتخاب سرمربی تیم ملی، طولانی شد و ما با بیش از ۱۵ مربی وارد مذاکره شدیم. متأسفانه گزینه‌های اصلی ما به دلیل شیطنت برخی افراد از داخل ایران، انصراف دادند در حالی که کار تقریبا تمام شده بود. جالب اینکه یکی از متهمان به‌هم‌خوردن مذاکرات با آنجلو لورنزتی در جمعی تأکید کرده بود که در این جریان، نقشی نداشته و اسباب خنده اهالی والیبال را فراهم کرده بود. کمیته فنی، تصمیم‌ساز است و من اهمیت زیادی به نظرات آن‌ها می‌دهم. ما از بین پنج گزینه به دو گزینه نهایی رسیده‌ایم. تأکید اعضا بر انتخاب سرمربی خارجی بود و نظری بر انتخاب مربی ایرانی وجود نداشت. آلبرتو جولیانی یکی از دو گزینه نهایی ماست. قرارداد نهایی با گزینه نهایی، ظرف چند روز آینده معرفی و نهایی می‌شود. قرار نبود نامی از کمیته فنی بیرون بیاید، ولی دوستان کم‌لطفی کردند. اگر ما در مذاکرات بی‌سر و صدا پیش می‌رویم به خاطر تکرارنشدن اتفاقات گذشته است. متأسفانه برخی افراد تنها به منافع خودشان فکر می‌کنند و مصالح ملی را در نظر نمی‌گیرند. سرمربی تیم ملی ظرف پنج شش روز آینده به همراه دستیارانش معرفی خواهد شد». او که با برنامه ورزش و مردم مصاحبه می‌کرد، گفت: «ما برای رسیدن به المپیک باید در ۹ بازی از ۱۲ بازی لیگ ملت‌های ۲۰۲۴ پیروز شویم که از نظر دوستان والیبالی نشدنی است، ولی ما باید بجنگیم تا بدهکار وجدان خود و طرفداران والیبال نباشیم. قرارداد سرمربی جدید تا پایان المپیک ۲۰۲۴ پاریس و سپس قابل تمدید تا پایان المپیک ۲۰۲۸ در دو مقطع دوساله خواهد بود».

با وجود این، چنین فعل و انفعالاتی در شرایطی رخ داده که زمان زیادی برای والیبال ایران باقی نمانده است؛ مرحله مقدماتی لیگ ملت‌های والیبال سال ۲۰۲۴، خردادماه در ۹ کشور و چهار قاره برگزار خواهد شد و ۳۲ تیم ملی در دو بخش مردان و زنان در آسیا، اروپا، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی برای صعود به مرحله فینال این رقابت‌ها با هم پیکار خواهند کرد. تیم ملی والیبال ایران در هفته نخست به مصاف ایتالیا، آرژانتین، صربستان و کوبا می‌رود، در هفته دوم مقابل ژاپن، برزیل، ترکیه و بلغارستان صف‌آرایی خواهد کرد و در هفته سوم در فیلیپین با تیم‌های هلند، آلمان، فرانسه و آمریکا روبه‌رو خواهد شد. به این ترتیب تیم ملی والیبال ایران در مرحله مقدماتی ۱۲ مسابقه خواهد داشت و با تیم‌های کانادا، لهستان و اسلوونی بازی نخواهد کرد.

لازم به ذکر است مسابقات لیگ ملت‌های والیبال ۲۰۲۴ آخرین سکوی کسب سهمیه بازی‌های المپیک پاریس برای تیم ملی والیبال ایران و دیگر کشور‌های بازمانده از این رقابت‌ها خواهد بود که در پایان مرحله مقدماتی این مسابقات براساس رنکینگ تیم‌های برتر در رده‌بندی، پنج تیم جواز حضور در بازی‌های المپیک سال ۲۰۲۴ را کسب خواهند کرد.