آمریکا در عراق ماندنی است یا رفتنی؟

کارشناس مسائل خاورمیانه درباره احتمال خروج نیرو‌های آمریکایی از عراق گفت: آمریکا متکی به نیروی دریایی است و عملا حضورشان در منطقه خیلی شکل نظامی ندارد؛ بنابراین خروج کامل از عراق هم تاثیری در حضور امریکا در منطقه نخواهد داشت.

به گزارش خبرآنلاین، دولت عراق در هفته‌های اخیر پافشاری خود را برای خروج نیرو‌های آمریکایی از عراق افزایش داده است. با این حال پنتاگون می‌گوید نشست اخیر کمیسیون عالی نظامی ایالات متحده و عراق به خروج نیرو‌های آمریکایی ربطی ندارد و بیشتر بر چگونگی آینده روابط دو کشور، مقابله پایدار با داعش و سطح حضور نیرو‌ها در عراق متمرکز است. در عراق محمد شیاع سودانی، نخست وزیر عراق گفته بود که بغداد خواهان خروج سریع و منظم نیرو‌های نظامی تحت رهبری آمریکا از خاک این کشور است، اما او درباره ضرب‌الاجل خروج نیرو‌ها حرفی نزده بود.

تابستان گذشته، او اعلام کرده بود که در دولت خود مساله پایان حضور آمریکایی‌ها در عراق را با جدیت دنبال خواهد کرد. اما به‌نظر می‌رسد همه گروه‌های عراقی با این مساله موافق نیستند و همین مساله باعث می‌شود تا حتی اگر خروجی در کار باشد، زمان زیادی طول بکشد.

گفتگوی قاسم محبعلی دیپلمات و مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه در مورد خروج نیرو‌های آمریکایی از عراق به شرح زیر است.

عراقی‌ها در هفته‌های اخیر صحبت‌هایی در مورد امکان خروج آمریکایی‌ها از این کشور داشته‌اند. البته این مساله از سوی واشینگتن تصحیح شد و بحث ظاهرا بر سر کاهش سطح حضور نظامیان آمریکایی در عراق است. اما آیا چنین اتفاقی در آینده نزدیک رخ خواهد داد؟

مساله خروج آمریکا از عراق بحث مهمی است. عراق گفته کمیسیون مشترکی تشکیل شود تا عراق و سوریه با هم صحبت کرده و بر سر نحوه خروج تصمیم بگیرند. اما طبیعی است که اگر این مذاکرات هم رخ دهد، خروج و حتی کاهش سطح حضور نیرو‌های آمریکایی در عراق زمانبر است.

اقلیم کردستان کاملا مخالف خروج آمریکا است و آنجا نیرو‌های آمریکایی می‌مانند. این نیرو‌ها در سوریه و مرز اردن و عراق و سوریه هم، چون با اردن قرارداد دارند باقی می‌مانند. این بحث طولانی است و بعید است به این دوره از ریاست جمهوری امریکا قد بدهد. در واقع خروج نیرو‌های امریکایی از عراق مساله‌ای نیست که فوریت داشته باشد.

در صورتی که دولت بعدی آمریکا به دست جمهوری‌خواهان بیفتد، آیا می‌شود جمهوری‌خواهان سرعت بیشتری به کاهش سطح حضور نیرو‌ها یا به‌طور کلی خروج از عراق بدهند؟ ما شاهد این بودیم که جمهوری‌خواهان با دست زدن به مذاکراتی با طالبان، خروج امریکا از افغانستان را تسهیل کرده بودند.

بستگی به شرایط دارد. عراق با افغانستان متفاوت است. آنجا هم جمهوری‌خواهان با وجود اینکه در دولت ترامپ مذاکرات با طالبان آغاز شد، اما در نهایت جمهوری‌خواهان طلبکار شدند و گفتند بایدن اشتباه کرد که یک باره از آمریکا خارج شد. امریکا در عراق منافع جدی دارد و در خیلی از مسائل عراق شریک است و پیمان استراتژیک و پیمان همپیمانی با عراقی‌ها دارد و من بعید می‌دانم که جمهوری‌خواهان مایل به خروج کامل از عراق شوند. البته باز هم بستگی به شرایط دارد.

اگر ایالات متحده احساس کند با کم کردن نیروهایش در عراق امنیت و منافعش تهدید نمی‌شود ممکن است چنین تصمیمی بگیرد. البته اگر حتی آن‌ها کاملا از عراق خارج شوند، به معنای این نیست که حضورشان در منطقه تغییر می‌کند. بیشتر حضور آمریکایی‌ها در پایگاه‌های مهمی است که در قطر، عمان، اردن، عربستان و امارات و بحرین و مصر و ترکیه دارند.

آمریکا متکی به نیروی دریایی است و عملا حضورشان در منطقه خیلی شکل نظامی ندارد؛ بنابراین خروج کامل از عراق هم تاثیری در حضور امریکا در منطقه نخواهد داشت.

اقدامات اخیر گروه‌های عراقی علیه نیرو‌های امریکایی، آیا باعث نمی‌شود که حضور نظامی آمریکا در این کشور حتی پررنگ‌تر از قبل شود؟

اقداماتی از این دست هرچند به آمریکایی‌ها آسیب می‌زند، اما در نهایت به نفع تلاویو تمام می‌شود. چون نتانیاهو می‌خواهد بایدن را در خاورمیانه درگیر کند. همینطور راست‌گرا‌ها و جریانات راست داخل آمریکا و نیرو‌های افراطی در منطقه از این وضعیت استفاده می‌کنند. در شرایطی که اسراییل در غزه درگیر است، اقدامات علیه نیرو‌های نظامی آمریکا باعث می‌شود نگاه‌ها از سوی اقدامات اسراییل و کشتار غزه منحرف شده و درگیری‌هایی در منطقه ایجاد شود. به نظر نمی‌رسد که البته حملاتی از این دست تاثیری بر حضور امریکایی‌ها در منطقه داشته باشد. هرچند ممکن است باعث شود تا سرعت کم شدن نیرو‌ها پایین بیاید.

برخی معتقدند خروج امریکا از افغانستان و حتی خروج نیرو‌های امریکایی در زمان اوباما از عراق، تجربه‌های مثبتی برای این کشور نبوده‌اند. اگر یک بار دیگر چنین اتفاقی بیفتد، وضعیت عراق به شکلی درخواهد آمد؟

کرد‌ها و سنی‌ها مخالف خروج آمریکایی‌ها از عراق هستند. به همین دلیل ممکن است وضعیت بدی در این کشور ایجاد شود. امنیت دولت بغداد تا اندازه زیادی به حضور امریکایی‌ها بستگی دارد. وقتی اوباما از عراق خارج شد، ما شاهد بودیم که داعش به تصرف بغداد نزدیک می‌شد. خطر درگیری‌هایی در داخل بین دولت مرکزی و کرد‌ها و بین مناطق سنی نشین و دولت مرکزی شکل بگیرد؛ بنابراین خطر خروج امریکا به طور کامل از عراق، می‌تواند وضعیت را در مقایسه با خروج این کشور از افغانستان بیشتر باشد.

البته اگر آمریکا بخواهد سطح نیروهایش را در عراق کم کند، احتمال چنین اتفاقاتی کمتر است. احتمالا توافق‌هایی در این زمینه صورت می‌گیرد که منافع گروه‌های مختلف تامین شود.