خیلی از افراد هنوز درباره خطرات و تبعات چاقی و اضافه‌وزن آگاهی کافی ندارند و تصور می‌کنند چاقی فقط زیبایی و تناسب اندام آن‌ها را به هم می‌زند و دلیل اصلی‌شان برای لاغری و دوری از اضافه‌وزن، حفظ تناسب اندام است.
به گزارش همشهری، اما متخصصان هشدار می‌دهند که عواملی مانند اضافه وزن و چاقی از عوامل اصلی در بروز برخی بیماری‌های صعب‌العلاج مثل سرطان‌ها هستند. آن‌ها معتقدند حفظ تناسب اندام بسیار پسندیده است، اما بهتر است افراد دلیل پشت پرده‌ی بزوم حفظ تناسب اندام را نیز بدانند و آن سلامت بدن و دور ماندن از بیماری‌های صعب‌العلاج است.
چاقی تا حدی به سلامت بدن آسیب می‌رساند که روز گذشته مدیرکل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت درباره آن هشدار داد و گفت: فعالیت بدنی کم، اضافه‌وزن، چاقی و رژیم غذایی نامناسب از عوامل خطر اصلی در بروز انواع سرطان هستند.
بر اساس گزارش وزارت بهداشت، بیش از ۵۶ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال در ایران دارای شاخص توده بدنی بالای ۳۰ هستند و بنابراین چاق یا دارای اضافه‌وزن محسوب می‌شوند. در این میان ۴.۵ درصد جمعیت کشور نیز دچار چاقی مفرط هستند. ایران در رتبه ششم فهرست کشور‌های چاق دنیا قرار دارد؛ آمریکا، عربستان، ترکیه، مصر و لیبی به عنوان رتبه‌های اول تا پنجم کشور‌های چاق دنیا هستند و بر اساس آمار‌های مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، چاقی از ۲۰ درصد در ۴۰ سال گذشته به ۷۰ درصد افزایش یافته و در این میان مسائل ژنتیکی همراه با پدیده‌های محیطی از جمله سبک زندگی، نوع تغذیه و استرس در این مساله بسیار موثر است.
مؤسسه ملی سرطان ایالات متحده چندی پیش اعلام کرد که چاقی و اضافه وزن مشخصا و به وضوح با حداقل ۱۳ نوع سرطان مرتبط است. سرطان‌هایی مثل انواع سرطان پستان به خصوص بعد از یائسگی، سرطان‌های دستگاه گوارش مثل سرطان روده بزرگ و سرطان معده، سرطان رحم، سرطان کبد، سرطان تیروئید، سرطان لوزالمعده، سرطان کلیه، سرطان تخمدان، سرطان کیسه صفرا، سرطان‌های مغز، مری و سرطان مالتیپل میلوما (از شایع‌ترین تومور‌های استخوانی).
البته درصد مواردی که به اضافه وزن یا چاقی نسبت داده می‌شود، برای انواع مختلف سرطان متفاوت است. مثلا چاقی تا حدود ۵۴ درصد در ابتلای زنان به سرطان کیسه صفرا نقش دارد و در برخی سرطان‌ها مثل سرطان‌های مرتبط با مری حدود ۴۴ درصد موثر است.
تحقیقات جهانی نشان می‌دهد که افزایش وزن و اضافه وزن در بزرگسالی خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و سایر سرطان‌های دستگاه گوارش را افزایش می‌دهد. کارشناسان می‌گویند آمار چاقی در جهان رو به افزایش است و به همین دلیل، درک ارتباط بین چاقی و خطر بیماری‌های طولانی مدت مانند سرطان برای بهبود سلامت عمومی بسیار مهم است.
دکتر آسیه الفت‌بخش، جراح پستان نیز در این رابطه می‌گوید: غیر از ژنتیک، توارث یا سابقه فامیلی و نیز عوامل هورمونی که در ابتلا به سرطان نقش پررنگی دارند، عوامل محیطی هم می‌توانند در ابتلا به بعضی از سرطان‌ها به خصوص سرطان پستان دخیل باشند.
به گفته این جراح پستان چاقی، کم‌تحرکی یا کمبود فعالیت‌های بدنی و استرس شدید مهم‌ترین عوامل محیطی هستند که ارتباط مستقیمی با بروز سرطانی مثل سرطان پستان دارند.
بسیاری از مطالعات نشان داده اند که در زنان یائسه، BMI بالاتر با افزایش متوسط خطر سرطان پستان ارتباط دارد. به عنوان مثال، افزایش ۵ واحدی BMI با ۱۲٪ افزایش خطر همراه است. در میان زنان یائسه کسانی که چاق هستند، ۲۰ تا ۴۰ درصد در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان در مقایسه با زنان با وزن طبیعی هستند. چاقی همچنین یک عامل خطر برای سرطان سینه در مردان است.
اما چاقی چگونه با بروز سرطان ارتباط پیدا می‌کند و روی ان تاثیر می‌گذارد؟ به گفته متخصصان، افراد چاق اغلب دارای التهاب مزمن در سطح پایین هستند که با گذشت زمان می‌تواند باعث آسیب DNA شود که منجر به سرطان می‌شود. افرادِ دارای اضافه وزن و چاقی، بیشتر از افرادِ با وزن طبیعی دارای شرایط یا اختلالات مرتبط یا ایجادکننده التهاب موضعیِ مزمن هستند و همین، از عوامل خطر برخی سرطان‌ها است.
دکتر احسان شایسته، پزشک عمومی در این رابطه می‌گوید: چاقی به یک حالت التهاب مزمن در سراسر بدن منجر می‌شود و تولید طبیعی هورمون‌هایی مثل انسولین، تستوسترون، و استروژن را مختل می‌کند که همگی از عواملی هستند که می‌توانند به بروز سرطان منجر شوند.
به گفته متخصصان، افرادِ با چاقی بیش از اندازه در مقایسه با افرادِ با وزن سالم، ۵ برابر بیشتر احتمال دارد که به سرطان مری مبتلا شوند. این احتمال برای ابتلا به علائم سرطان رحم ۷ برابر بیشتر است. مطالعات جهانی ثابت کرده که از دست دادن وزن و کاهش توده بدنی (BMI) می‌تواند خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها را به طرز چشمگیری کاهش دهد.
شاخص توده بدنی (BMI) مهم‌ترین عامل در تعیین وزن نرمال، اضافه وزن و چاقی است، اما خیلی‌ها از آن بی‌خبرند و هیچ وقت به گوش‌شان هم نخورده است. از سوی دیگر برخی افراد نیز که در مورد تناسب اندام و سلامت بدنی خود حساس هستند، هر سال به برخی مراکز طبی ویژه مراجعه و شاخص توده بدنی و نیز میزان عضلات خود را سنجش می‌کنند تا طبق آن رژیم غذایی و نوع ورزش‌های روزانه خود را پیگیری کنند.
شاخص توده بدنی با تقسیم وزن (به کیلوگرم) بر توان دوم قد (به متر) به دست می‌آید. شاخص توده بدنی کمتر از ۱۸.۵، نشان دهنده کم‌وزنی و لاغریی غیرطبیعی است. اگر عدد به دست آمده بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ باشد، یعنی وزن فرد طبیعی است.
عدد بزرگ‌تر و مساوی ۲۵، نشان دهنده اضافه وزن فرد است. عدد ۳۰ به بالا نشان‌دهنده چاقی است که به ترتیب به چاقی درجه یک (بین ۳۰ تا ۳۴.۹)، چاقی درجه ۲ (بین ۳۵ تا ۳۹.۹) و چاقی درجه ۳ (۴۰ به بالا) تقسیم‌بندی می‌شود. در حال حاضر خیلی از سایت‌ها و اپلیکیشن‌های معتبر وجود دارند که به شما می‌گویند شاخص توده بدنی شما چند است و آیا از وزن طبیعی برخوردارید یا چاق به حساب می‌آیید و لازم است بیشتر مراقب خود باشید.
چندی پیش معاون بهداشت وزارت بهداشت در کنگره پیشگیری و درمان چاقی گفت: بیش از ۵۶ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال در ایران دارای شاخص توده بدنی بالای ۳۰ هستند و بنابراین چاق یا دارای اضافه‌وزن محسوب می‌شوند.
محمد هاشمی، دبیر اجرایی هشتمین کنگره پیشگیری و درمان چاقی ایران هم از رشد ۵.۵ برابری آمار افراد چاق در کشور طی ۴ دهه گذشته خبر داد و گفت: ۹۰ درصد ایرانی‌ها تحرک کافی ندارند.
او گفت: بیش از ۱۵ درصد کودکان و نوجوانان کشور ما به چاقی مبتلا هستند و این امر ناشی از تغییر سبک زندگی در کشور است که باید مورد توجه قرار گیرد.
