سیستم اطفای حریق بیمارستان گاندی آب نداشت

با گذشت سه روز از حادثه آتش‌سوزی در هتل بیمارستان گاندی، جلسه علنی دیروز شورای شهر تهران به بررسی این حادثه و حوادث احتمالی در باقی ساختمان‌های ناایمن پایتخت اختصاص داشت.

به گزارش اعتماد، در این جلسه، قدرت‌الله محمدی؛ مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی پایتخت، ضمن اینکه علت انتقال و گسترش آتش به سایر طبقات این اولین هتل بیمارستان کشور را استفاده از نمای ناایمن کامپوزیت اعلام کرد، با مروری بر جزییات وقوع حادثه و اطفای حریق در این مرکز درمانی وابسته به بخش خصوصی گفت: «ساعت ۱۸ و ۲۰ دقیقه عصر پنجشنبه، مرکز فرماندهی سازمان آتش‌نشانی، از حریق در بیمارستان گاندی مطلع شد و با توجه به خط قرمز‌ها برای مراکزی که در هنگام وقوع حادثه، افراد ساکن در آن نمی‌توانند خود را نجات بدهند، به سرعت ۱۰ ایستگاه آتش‌نشانی به محل حادثه اعزام شدند.

اولویت در این حادثه، نجات بیماران بود. تماسی از کردستان داشتیم که می‌گفت فرزندش در نقطه‌ای از بیمارستان است و باید نجات داده شود و با وجود آنکه اعلام کردیم که همه منتقل شده‌اند، اما تاکید کردند که جنین‌شان در بیمارستان نگهداری می‌شود که در همین راستا علاوه بر ۱۱ بیمار بستری در (آی‌سی‌یو) و بیماری که با وصل به دستگاه و با مراقبت‌های ویژه، زنده مانده بود، ۹ جنین هم نجات پیدا کردند. با وجود آنکه آسانسور‌ها قطع شده بود و لذا انتقال بیماران کار سختی بود.»

محمدی در ادامه توضیحات خود گفت: «حریق بیمارستان گاندی از اتاق ۱۰۶ واقع در طبقه ۱۶ آغاز شد و به نمای کامپوزیت بیمارستان منتقل شد که اگر نمای این ساختمان، غیر از کامپوزیت بود هیچ‌کدام از طبقات دچار حریق نمی‌شد و در همان طبقه حریق اطفا می‌شد. چون در میان لایه‌های کامپوزیت، ماده اشتعال‌زا همچون بنزین وجود دارد که نمی‌دانم کدام آزمایشگاه این نما را تایید کرده است! ما سایت بیمارستان را نجات دادیم. ۵۰ درصد این بیمارستان، هتلینگ و ۵۰ درصد بیمارستان بود که اگر حریق به بخش بیمارستان منتقل می‌شد، این بیمارستان به طور کامل از رده خارج می‌شد آن هم در حالی که با کمبود بیمارستان در تهران مواجهیم. در عملیات اطفای حریق این ساختمان ۱۶ طبقه، نمی‌توانستیم لوله‌کشی کنیم و باید از سامانه‌های اطفای حریق طبقات استفاده می‌شد که البته فیزیک و تاسیسات سامانه وجود داشت ولی تاسیسات آب برای اطفای حریق نداشت.»

بخش دیگری از صحبت‌های مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی تهران به هشدار درباره سرنوشت مشابه بیمارستان گاندی برای ساختمان‌های دولتی و وزارتخانه‌های مستقر در پایتخت و سازه‌های ناایمن اختصاص داشت و محمدی افزود: «۵۰ درصد ساختمان‌های دولتی و وزارتخانه‌های ما ناایمن هستند و ۲۰ هزار ساختمان ناایمن سازه‌ای در تهران داریم ولی برای بازدید‌ها ما را راه نمی‌دهند و باید پرسید که چرا ساختمانی که تاییدیه آتش‌نشانی ندارد، بیمه می‌شود؟»

مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی شهر تهران در حالی در گزارش خود از نقص جدی در سامانه اطفای حریق مستقر در بیمارستان گاندی خبر داد که در متن اخطار ۲۳ آبان ماه سازمان آتش‌نشانی به این بیمارستان که در واقع، پنجمین و آخرین اخطار پیش از وقوع حریق بهمن امسال بوده و ضمن ارسال برای شهرداری منطقه ۶ تهران، رونوشت این اخطار برای مدیریت بیمارستان هم ارسال شده، آمده است: «بر اساس گزارش بازدید کارشناسان اعزامی این سازمان از واحد یاد شده در مورخ ۱۱ آبان ۱۴۰۲ ملک مذکور به لحاظ مسائل ایمنی و آتش‌نشانی ناایمن بوده و به منظور افزایش ایمنی جهت پیشگیری و حفاظت در برابر خطرات آتش‌سوزی‌های احتمالی، مالکان حداکثر ظرف مدت سه ماه پس از رویت این اخطاریه و دستور‌العمل موظفند در راستای رفع خطر اولیه ضمن اجرای تمهیدات موقت جهت دریافت دستورالعمل جامع و همچنین اخذ تاییدیه به معاونت پیشگیری سازمان آتش‌نشانی مراجعه کنند.

در صورت عدم تمکین به رفع خطرات و استنکاف از اجرای دستورالعمل‌های ایمنی ابلاغی، تمامی پیامد‌ها و تبعات ناشی از حوادث و آتش‌سوزی‌های محتمل متوجه مالکان و ذی‌نفعان ملک مذکور خواهد بود.»

در ادامه این اخطاریه ۸ مورد به عنوان موارد ناایمن بودن مجموعه بیمارستان گاندی فهرست شده که شامل نقص سیستم اعلام حریق، عدم حوزه‌بندی سقف کاذب و داکت‌های تاسیساتی، انبارداری غیراصولی، انشعابات متعدد از سیم‌کشی برق، فقدان علائم مسیر خروج، چیدمان کالا در مسیر‌های تردد و خروج اضطراری، عدم رعایت حریم ایمنی تابلو‌های برق و عدم وجود کلید محافظ جان برای تابلو‌های برق بوده است. در این اخطاریه، البته هیچ اشاره‌ای به ناایمن بودن نمای ساختمان نشده، اما پررنگ شدن نقص سیستم اعلام حریق در این اخطاریه، جواب همان ابهامی است که «اعتماد» در گزارش میدانی خود که روز ۷ بهمن منتشر شد، مطرح کرد: «سوال مهم این است چطور با وجود آغاز حریق و علایم اولیه شروع آتش‌سوزی، سیستم اطفای حریق بیمارستان فعال نشده یا پرسنل حاضر در طبقات برای خاموش کردن آتش از کپسول‌های آتش‌نشانی استفاده نکردند و البته سوال اصلی این است که اصلا سیستم اطفای حریق و تجهیزات خاموش کردن آتش در این بیمارستان کافی و به‌روز بوده یا اینکه این امکانات هم دچار مشکل بوده است؟»

نکته‌ای که حالا بعد از ارایه گزارش آسیب‌شناسی حادثه روز ۵ بهمن و پنجمین اخطار سازمان آتش‌نشانی به اولین هتل - بیمارستان کشور، به سوال دیگری منجر می‌شود این است که مسوولان بیمارستان‌های خصوصی، چه بخشی از درآمد بیمارستان را باید برای ایمن‌سازی، به‌روزرسانی و رفع نواقص خطرساز و حادثه‌آفرین سازه‌ای صرف کنند و آیا اصلا چنین هزینه‌کردی برای مسوولان بیمارستان‌های خصوصی، اولویت دارد؟ فهرست بلندبالای ایرادات و نواقص خطر‌سازی که در اخطاریه آتش‌نشانی به بیمارستانی که یکی از گران‌ترین مراکز درمانی پایتخت بوده، نشان می‌دهد که باید نسبت به اولویت این گونه هزینه‌کرد‌ها تردید کرد؛ چنانکه تا روز وقوع حادثه که در واقع پایان مهلت سه ماهه برای رفع نواقص ایمنی و ایمن‌سازی بیمارستان بوده هم هیچ اقدامی از سوی مسوولان بیمارستان برای رفع این نقص‌ها صورت نگرفته بود.

حادثه آتش‌سوزی در هتل بیمارستان گاندی به دلیل ناایمن بودن نما و مندرجات در اخطار آتش‌نشانی مبنی بر نقص‌های ایمنی در این مرکز درمانی خصوصی، دومین مورد از این دست بعد از حادثه تلخی است که تیر ماه سال ۱۳۹۹ در مرکز جراحی سینامهر در خیابان شریعتی تهران رخ داد و به جان‌باختن ۱۹ نفر از هموطنان منجر شد. این حادثه چنان ابعاد گسترده‌ای داشت که آسیب‌شناسی و تحلیل زوایای آن به مجلس هم رسید و در گزارش کمیسیون بهداشت و درمان مجلس تایید شد که بی‌توجهی به اخطار‌های مکرر سازمان آتش‌نشانی تهران درباره نواقص ایمنی در این مرکز درمانی، عامل اصلی وقوع فاجعه بوده است.

دیروز به دنبال ارایه گزارش مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی پایتخت، اعضای شورای شهر تهران هم با انتقاد از ضعف نظارت‌ها که به وقوع حوادثی از این دست منجر می‌شود، خواستار تشدید برخورد با متخلفان شدند. اولین انتقاد اعضای شورای شهر تهران هم متوجه ضعف نظارت شهرداری پایتخت بود و سوده نجفی، عضو هیات رییسه شورا که در روز حادثه هم در محل حاضر و شاهد این فاجعه بوده گفت: «در مورد وضعیت ایمنی برخی مراکز و ساختمان‌های شهر تهران باید گفت که در بررسی‌های سازمان آتش‌نشانی این ساختمان‌ها دارای نواقص هستند، اما کاری برای رفع آن‌ها نشده است. البته ۱۲۹ ساختمان پرخطر شناسایی شده که با پیگیری‌ها، تعداد این ساختمان‌ها به ۷۵ مورد کاهش یافته، اما در این بین برخی از ساختمان‌ها به دلیل ضریب ناایمنی کمتر، در بین ساختمان‌های ناایمن نبودند و آتش‌نشانی به آن‌ها اخطاریه داده که یکی از همان ساختمان‌ها بیمارستان گاندی بود که ۵ بار به آن اخطار داده بودند. یکی دیگر از ساختمان‌ها نیز درمانگاه منطقه ۶ است که وضعیت مشابه دارد و آتش‌نشانی اعلام کرده این ساختمان هم ناایمن است، اما توجهی در مورد جابه‌جایی ساختمان صورت نگرفته و هنوز اقدامات ایمن‌سازی عملیاتی نشده است.

سوال این است که اگر خدای ناکرده حادثه به گونه‌ای باشد که جان شهروندان گرفته شود، چه جوابی دارید؟ البته من با جلوگیری از فعالیت و پلمب به دلیل مسائل اقتصادی مخالف هستم، اما جان شهروندان مهم است و باید اقدامات جدی صورت بگیرد؛ چرا که اخطار‌ها جنبه تشریفاتی و اداری دارد و اخطار‌ها روی هم تلنبار می‌شود. از شهرداری می‌خواهم در هماهنگی با دولت اقدامات موثری در راستای رفع خطر این گونه ساختمان‌ها انجام بدهند که متاسفانه شهرداری نسبت به اقدام قضایی و ثبت شکایت تلاشی نمی‌کند.»

از دیگر هشدار‌ها در جلسه علنی دیروز شورای شهر تهران، مربوط به آمار بالای ساختمان‌های دارای نمای کامپوزیت در پایتخت بود که اعلام شد ۲۴ درصد ساختمان‌های پرخطر در شهر تهران، نمای کامپوزیت دارند و مهدی چمران، رییس شورای شهر تهران هم از دیگر منتقدان ضعف نظارت‌ها بود که گفت: «یکی از مواردی که ما در دوره چهارم شورای شهر تهران مصوب کردیم موضوع عدم استفاده از نما‌های کامپوزیت در ساختمان‌های شهر بود که متاسفانه در آن مقطع زمانی، با فشار بسیار زیادی در خصوص این مصوبه مواجه شدیم، اما بر سر ممنوعیت استفاده از چنین نما‌هایی برای خانه‌های مسکونی نه تنها کوتاه نیامدیم بلکه در استفاده از این نما‌ها به لحاظ نداشتن ایمنی هشدار داده بودیم و در جریان آزمایش‌های مختلف فنی، تهدیدات استفاده از این نوع نما را مطرح کرده بودیم. اما برخی‌ها عنوان کردند که این ورق‌های کامپوزیت، ضد آتش است در حالی که شاهد حادثه مشابه در مشهد بودیم که هتلی با همین نمای کامپوزیتی دچار حریق شد و کاملا از بین رفت.»

این هشدار در حالی مطرح شد که اردیبهشت امسال، مهدی بابایی؛ رییس کمیته ایمنی شورای شهر گفته بود که حریق درون ساختمانی در شهر تهران، سالانه رشد ۲۷/۰ درصدی داشته، اما طی ۱۰ سال اخیر، هر سال شاهد افزایش ۱.۲ درصدی حریق بیرون از ساختمان‌ها بوده‌ایم.

دیروز خبرگزاری مهر اعلام کرد که بررسی جزییات حادثه آتش‌سوزی در بیمارستان گاندی به همراه بازدید میدانی از این مرکز درمانی، در دستور کار کمیسیون بهداشت و درمان مجلس قرار گرفته و سلمان اسحاقی، سخنگوی این کمیسیون در اولین واکنش به این حادثه که خوشبختانه هیچ تلفات و خسارات جانی نداشت، گفته است: «یکی از مطالبات جدی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس از وزیر بهداشت در ابتدای مجلس یازدهم، موضوع بازسازی بیمارستان‌های فرسوده بود؛ در واقع مراکز درمانی دارای دستگاه‌هایی مانند اکسیژن‌ساز است که قدرت انفجاری دارد و در صورت وقوع حریق، مشکلات زیادی را در پی خواهد داشت. تکرار حوادثی مانند بیمارستان گاندی مایه شرمساری است. مقرر شده که رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در مکاتبه‌ای با وزارتخانه‌های کشور و بهداشت و سازمان تامین اجتماعی و نیرو‌های مسلح بر ضرورت تشکیل کمیته‌ای برای جمع‌بندی اطلاعات مراکز درمانی و بیمارستان‌های ناایمن و گزارش آن به کمیسیون بهداشت و درمان مجلس اقدام کند تا به صورت مکتوب به آن‌ها هشدار بدهیم و بازه زمانی را برای بازسازی مشخص کنیم تا بار دیگر شاهد حوادثی از این دست نباشیم.»

حالا و با گذشت ۴ روز از وقوع حادثه آتش‌سوزی در اولین هتل بیمارستان کشور باید این سوال را مطرح کرد که سهم قصور وزارت بهداشت در وقوع حوادثی از این دست چقدر است؟ ۱۲ تیر امسال، غلامعباس ترکی؛ معاون حقوق عامه دادستان کل کشور در نامه‌ای به وزیر بهداشت بر تشکیل کارگروه ویژه‌ای به منظور بررسی و اتخاذ تصمیمات اجرایی عاجل در خصوص ایمن‌سازی، رفع وضعیت مخاطره‌آمیز یا کاهش خطر ساختمان‌های ناایمن مراکز درمانی و بیمارستانی تاکید کرد.

در این نامه آمده بود: «بر این اساس و پیرو نامه‌نگاری‌های گذشته در خصوص وضعیت ساختمان‌های مراکز درمانی و بیمارستانی و نظر به اهمیت موضوع و حساسیت‌ها و مخاطرات موجود در این اماکن از حیث احتمال وقوع حوادث ناگوار و ضرورت اتخاذ تمهیدات و تدابیر پیشگیرانه لازم به منظور صیانت از جان و سلامت شهروندان و کارکنان محترم حوزه درمان در سراسر کشور و با توجه به مذاکرات و تصمیمات اتخاذشده در جلسه با معاون وزیر بهداشت و مطابق ماده ۲۹۰ «قانون آیین دادرسی کیفری» و تکالیف قانونی و نظارتی دادستانی کل کشور در امر صیانت از حقوق عامه و حفظ جان و امنیت شهروندان، شایسته است دستور فرمایید گزارشی از آخرین بررسی وضعیت ساختمان‌ها و مراکز درمانی و بیمارستانی دولتی و خصوصی از منظر رعایت کامل استاندارد‌های قانونی برای پیشگیری و مقابله با آتش‌سوزی و اطمینان از استحکام سازه در برابر فروریزش یا فرونشست و سایر چالش‌ها و مخاطرات احتمالی بر اساس فهرست منتشر شده و همچنین اقدامات اجرایی صورت گرفته به منظور ایمن‌سازی اماکن ناایمن شناسایی شده را به این مرجع اعلام و ارسال نمایند.

با همکاری و مشارکت سازمان مدیریت بحران کشور، وزارت راه و شهرسازی و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط نسبت به تشکیل کارگروه ویژه‌ای به منظور بررسی و اتخاذ تصمیمات اجرایی عاجل در خصوص ایمن‌سازی، رفع وضعیت مخاطره‌آمیز یا کاهش خطر (تازمان انجام فرایند رفع خطر به‌طور کامل) ساختمان‌های ناایمن مراکز درمانی و بیمارستانی شناسایی شده به‌ویژه بیمارستان‌های حضرت رسول اکرم (ص)، امام خمینی (ره)، سینا، بوعلی، لولاگر، شهدای یافت‌آباد، فیاض‌بخش در کلانشهر تهران و رفع خطرات و چالش‌های مرتبط اقدام شود.»