بررسی‌های جهانی نشان می‌دهد که آلودگی هوا چهارمین عامل مرگ و میر زودرس در جهان بعد از فشارخون بالا، استعمال دخانیات و سوءتغذیه است و سالانه موجب مرگ زودرس ۷ میلیون نفر می‌شود.
به گزارش همشهری آنلاین، این معضل جهانی حتی اگر منجر به مرگ افراد نشود، بیماری‌ها و عارضه‌های متعددی را در پی دارد؛ از تولد نوزادانِ با وزن کم گرفته تا ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت، بیماری‌های تنفسی، سکته، ابتلا به انواع سرطان ازجمله سرطان ریه و ....
آلودگی هوا در کشور ما نیز چند سالی است وارد فاز نگران‌کننده‌تری شده و کارشناسان و مسئولان مدام هشدار می‌دهند که برای کنترل و کاهش آن باید کاری کرد. در غیر این صورت آمار مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا افزایش خواهد یافت و نظام سلامت کشور نیز به خطر خواهد افتاد. این معضل در کلانشهر‌ها و مخصوصا تهران به عنوان پایتخت که بیشترین جمعیت را در خود جای داده، هر سال بدتر از سال قبل جولان می‌دهد.
به گفته کارشناسان، خودرو‌های فرسوده و موتورسیکلت‌های فرسوده، کیفیت پایین سوخت و نیز افزایش مصرف سوخت، بیشترین سهم را در آلودگی هوای ایران دارند و درواقع متهم ردیف اول هستند. به گفته کارشناسان، سال‌ها است نه خودروی فرسوده‌ای از رده خارج شده و نه بر روی موتورسیکلت‌ها نظارتی وجود دارد. مصرف بنزین نیز در ۱۰ سال اخیر ۲ برابر شده است.
طبق گزارش وزارت بهداشت، تعداد کل مرگ‌های منتسب به مواجهه طولانی‌مدت با ذرات معلق PM ۲.۵ در افراد بالای ۳۰ سال در سال ۱۴۰۱ چیزی معادل ۲۶ هزار و ۳۰۷ نفر گزارش شده که در مقایسه با سال ۱۴۰۰، بیش از ۲۶ درصد افزایش یافته است.
نوع آلاینده‌های هوا در فصل‌های سرد با فصل‌های گرم تفاوت دارد. به طور مثال اوزن یک آلاینده تابستانی است و در هوای گرم تولید می‌شود. اما زمستان‌ها این آلاینده اصلا مشکل‌ساز نیست. در پاییز و زمستان، ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون مهم‌ترین آلاینده هوا محسوب می‌شوند.
چند روز پیش، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت با اشاره به این که ۱۳.۹ درصد از مرگ‌های طبیعی در ایران منتسب به آلودگی هوا است، گفت: شهر تهران رتبه ۱۹ را از نظر غلظت ذرات معلق بین پایتخت کشور‌های جهان دارد.
دکتر عباس شاهسونی با بیان این که از سال ۱۳۹۵ مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا را سالانه محاسبه و منتشر می‌کنیم، گفت: طبق بررسی‌ها و محاسباتی که با مدل پیشنهادی سازمان جهانی بهداشت در ۳۳ شهر کشور در سال ۱۴۰۱ انجام دادیم و ذرات متعلق PM ۲.۵ را محاسبه کردیم، مشخص شده که ۱۳.۹ درصد از مرگ‌های طبیعی در کشورمان منتسب به این ذرات معلق بوده است.
به گفته این مسئول، میانگین غلظت ذرات معلق در کشور ما ۳۸ میکروگرم است که ۷.۶ برابر بالاتر از رهنمود سازمان جهانی بهداشت و بیش از ۳ برابر استاندارد ملی کشورمان است.
البته ایران از نظر کیفیت هوا در مقایسه با سایر کشور‌ها رتبه ۲۱ را در بین ۱۳۱ کشور دارد و کشور‌هایی مثل چاد، عراق، پاکستان، بحرین و بنگلادش بدترین کیفیت هوا را در جهان دارند.
بالاترین شاخص کیفیت هوا در جهان به طور میانگین عدد ۱۶۹ است و میانگین شاخص کیفیت هوا در ایران عدد ۹۴ است. اما این به این معنی نیست که کشور ما به لحاظ آلودگی هوا در سطح قابل قبولی قرار دارد. طی سال‌های اخیر به طور میانگین تنها در ۱۶.۵ درصد از روزهای سال، هوای پاک را در کشور تجربه کرده‌ایم. این آماری است که خود وزارت بهداشت در روزهای پایانی ماه گذشته اعلام کرد. موضوعی که می‌تواند بر سلامت و حتی حیات مردم تاثیر بگذارد.
پایان آذرماه بود که رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه تهران در گفتگویی با همشهری به این نکته مهم اشاره کرد که دیتا‌ها نشان می‌دهد که امسال هوا آلوده‌تر از پارسال است و حدود ۱۲ درصد از کل مرگ‌ها در ایران منتسب به آلودگی هوا است.
دکتر محمدصادق حسنوند گفت: سالانه حدود ۴۵ هزار نفر در کشور به دلایل منتسب به آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. از این میزان حدود ۹ هزار مرگ منتسب به آلودگی هوا مربوط به ساکنان پایتخت است.
به گفته دکتر حسنوند، میزان غلظت PM ۲.۵ که مهم‌ترین آلاینده شهر تهران است، سالانه بین ۷۵۰۰ تا ۹ هزار مرگ منتسب دارد. درضمن از حدود ۹ هزار مرگِ منتسب به آلودگی هوا که سالانه در شهر تهران اتفاق می‌افتد، حدود ۶۰ درصد از مرگ‌ها در فصل‌های سرد و ۴۰ درصد در بهار و تابستان رخ می‌دهد.
این پژوهشگر به این موضوع مهم اشاره کرد که از ۴۵ تا ۵۰ هزار مرگِ منتسب به آلودگی هوا در کل کشور که سالانه رخ می‌دهد، ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ مورد مربوط به کودکان زیر ۵ سال است. متاسفانه از هر ۱۰ مرگ کودکان، یک مورد مربوط به آلودگی هوا است و البته بیشترین تعداد موارد مرگ منتسب به آلودگی هوا مربوط به گروه سنی بالای ۵۰ سال است. نه کودکان.
غیر از مرگ زودرس ناشی از آلودگی هوا که مسئولان و کارشناسان به آن اشاره و آن را تایید کرده‌اند، آلودگی هوا تاثیر زیادی بر ابتلا به انواع بیماری‌ها و عارضه‌ها و یا تشدید آن‌ها دارد.
به گفته متخصصان، آلودگی هوا می‌تواند منجر به بروز یا تشدید عارضه‌ها و بیماری‌هایی مثل دیابت نوع ۲، ناباروری، زایمان زودرس، تولد نوزادانی با وزن بسیار کم، بیماری‌های قلبی-عروقی، سکته قلبی، سکته مغزی، بیماری‌های اعصاب و روان مانند پارکینسون و آلزایمر، ابتلا به انواع سرطان به خصوص سرطان ریه و بیماری‌های تنفسی شود. آمار‌ها حاکی از این است که از هر ۱۰ نفر، ۹ نفر دچار آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا می‌شوند و یکی از این آسیب‌ها مشکلات تنفسی است.
طبق گفته مسئولان، ۳ بیماری سرطان ریه، سکته‌های قلبی و سکته‌های مغزی ارتباط معنی‌داری با آلودگی هوا دارند. آلودگی هوا همچنین عامل ۲۰ درصد مرگ نوزادان نارس اعلام شده است. حتی یافته‌های جدید پژوهشگران نشان می‌دهد که حتی بروز اختلال اوتیسم نیز در برخی موارد بی‌ارتباط با آلودگی هوا نیست.
