روانپزشک یا روانشناس؟ «تراپیست» چه کمکی به ما می‌کند؟

امروزه با توسعه زندگی شهری و ارتقای سطح زندگی، با اختلالات رفتاری، چون اضطراب، افسردگی، تنظیم روابط فردی و اجتماعی، دوست یابی، گوشه گیری و صد‌ها مشکل رفتاری دیگر عجین شده است؛ گاهی به خودتان می‌آیید و احساس می‌کنید که با وجود داشتن دوست‌های واقعی و مجازی نیاز دارید که مشکلات خود را با کسی بازگو کنید و آنگاه است که به سراغ کسانی که این روز‌ها به «تراپیست» معروف شده اند، می‌گردید، ولی نمی‌دانید که این تراپیست‌ها دقیقا قرار است چه کار کنند؛ روانشناس هستند یا روانپزشک و حوزه کاری آن‌ها چیست.

به گزارش ایرنا، به روایت ساده تر، روانپزشک و روانشناس هر دو متخصص در علوم مرتبط با حوزه روان هستند که شاید اشتراکاتی در کارشان داشته باشند، اما حیطه فعالیت آن‌ها از یکدیگر جداست؛ روانشناسان درمانگر عادات و رفتار‌های ما هستند، اما روانپزشک با دارو و درمان شیمیایی اختلالات مغز سر و کار دارد.

متخصص روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی درباره این که چه زمانی باید به روانپزشک و یا روانشناس مراجعه کرد گفت: اگر در سه حوزه تفکر، هیجان و رفتار دچار مشکل شده‌اید به روانشناس بالینی و یا روانپزشک مراجعه کنید، این متخصصان تشخیص می‌دهند که به چه طیفی از درمان نیاز دارید.

دکتر جمال شمس در تعریف روان، اظهار کرد: مغز انسان عملکرد منحصربه‌فردی دارد که رفتار، هیجان و تفکر را شکل می‌دهد.

وی با بیان اینکه بخش مهم عملکرد مغز به تفکرات و هیجانات مربوط است افزود: تنظیم هیجانات، واکنش و رفتار به این معنی که چگونه با دیگران ارتباط برقرار و یا رفتار کنیم و یا در هر موقعیتی چه واکنشی از خودمان نشان دهیم، مربوط به حوزه روان است.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: مغز برای حرکت، تکلم و واکنش، کار انجام می‌دهد ضمن اینکه گلوکوز نیز مصرف می‌کند و به انرژی نیاز دارد.

شمس با تاکید بر اینکه عملکرد روان و مغز نیز مثل سایر بخش‌های بدن است اضافه کرد: بیماری‌های روان هیچ تفاوتی با سایر بیماری‌ها مثل بیماری معده، قلبی و ریوی ندارد، بنابراین نیازمند درمان است.

وی با اشاره به اینکه مواد شیمیایی در عملکرد مغز انسان موثر است، گفت: گیرنده‌ها وتحریکات الکتریکی می‌تواند فعالیت‌های مغز را به هم بریزد و یا آن را دچار اختلال کند، در نتیجه این به هم ریختگی می‌تواند خود را به شکل بیماری روان نشان دهد.

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی با اشاره به اینکه برخی بیماری‌ها و یا اختلالاتی که درعملکرد مغز ایجاد می‌شود با دارو درمان می‌شود و یا تاحدودی کنترل می‌شود ادامه داد: مسئله مهم این است که این فعالیت‌ها تحت تاثیر دنیای پیرامون و عالم بیرون مغز نیز هستند، به این معنی که جدای از اینکه بحث سلول، مواد شیمیایی وناقل‌های عصبی مطرح باشد، گیرنده‌ها نیز اثر دارند.

شمس عنوان کرد: اتفاقاتی که در دنیای بیرون رخ می‌دهد از طریق مختلف بر مغز ما اثر دارد بنابراین زمانی که فعالیت‌های مغز ما تحت تاثیر محیط پیرامون است، می‌توانیم با روش‌هایی به غیر از دارودرمانی نیز بر مغز اثر بگذاریم.

متخصص روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی در پاسخ به این سوال که چه زمانی مراجعه به روانپزشک و یا روانشناس ضرورت دارد؟ گفت: قاعدتا زمانی که در سه حوزه تفکر، هیجان و رفتار دچار مشکل شده‌ایم باید به روانشناس بالینی و یا روانپزشک مراجعه کنیم، این وظیفه روانپزشک و روانشناس است که تشخیص دهد که مراجعه کننده به چه طیفی از خدمت نیاز دارد و بیمار را به درستی ارجاع دهد.

وی با اشاره به اینکه روانشناسان بالینی با کمک تکنیک‌های به خصوصی عملکرد مغز را به سمت عملکرد طبیعی پیش‌می‌برند ادامه داد: این متخصصان نیز به واسطه مواد شیمیایی در مغز و ناقل‌های عصبی اینکار را انجام می‌دهند، یعنی روانشناس بالینی که روان درمانی شناختی رفتاری انجام می‌دهد با تکنیک‌ها و تغییراتی که در وضعیت شناختی فرد ایجاد می‌کند در واقع اثر بیولوژیک و یا زیستی برای فرد ایجاد می‌کند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی در ادامه با بیان اینکه روانشناسی بالینی به چندین رشته و تخصص تقسیم می‌شود گفت: مشاوره یکی از رشته‌های روانشناسی بالینی است، افراد در زندگی روزمره و در شرایط مختلف و یا پیدا کردن بهترین راهکار برای حل مشکلات نیاز به کمک و مشورت دارند، این موضوع هیچ ارتباطی به بیماری روانپزشکی ندارد، این‌ها مواردی است که افراد روزمره با آن مواجه هستند و آشنایی مهارت مواجه با آن ضرورت دارد.

وی اضافه کرد: روانشناسی که در زمینه مشاوره تخصص دارد، فرد سالمی را که نیاز به کمک و مشورت دارد با بهترین راهکار راهنمایی می‌کند.

متخصص روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی ادامه داد: روانپزشک مستقیما با مواد شیمیایی و ناقل‎‌ها بر تحریکات الکتریکی اثر می‌گذارد.

وی افزود: روانپزشکان در واقع پزشکان عمومی هستند که دوره چهار ساله تخصص در این حوزه را دریافت کرده‌اند.
به گفته دکتر شمس روانپزشکان با این موضوع آشنا هستند که بیماری‌ها را تشخیص و با استفاده از مواد شیمیایی یا همان داروها، فعالیت مغز را به سمت طبیعی شدن پیش ببرد.

متخصص روانپزشکی دانشگاه با بیان اینکه در برخی مواد بیمار نیاز به درمان توامان با کمک روانشناس بالینی و روانپزشک دارد اضافه کرد: واژه‌ای با عنوان "تراپیست" که این روز‌ها متداول شده و مردم در بسیاری از موارد از آن استفاده می‌کنند، طیف وسیعی از درمان‌ها را دربرمی‌گیرد در عین حال اگر بخواهیم به شکل تخصصی موضوع را مطرح کنیم مشاوره برای شرایطی است که فرد بیماری و اختلال خاصی ندارد و برای راهنمایی و مدیریت شرایطی که نیاز به دانش و تخصص دارد به پزشک مراجعه می‌کند، ولی فردی که دچار بیماری و یا اختلال در عملکرد روان است (مثل افسردگی، خشم، اضطراب و ...) به روان درمانگر مراجعه می‌کند.

وی با تاکید بر اینکه روان درمانی، سبک‌های مختلفی دارد اضافه کرد: این نوع درمان رویکرد‌های مختلفی مثل روان تحلیلی و درمان‌های شناختی رفتاری دارد.