هزاران سال است که مردم از گل و برگ گیاه گل راعی برای اهداف پزشکی و به خصوص کمک به درمان افسردگی استفاده می‌کنند. با این حال به گفته محققان باید توجه زیادی به عدم همزمانی مصرف این گیاه با دارو‌های دیگر شود، زیرا در این صورت می‌تواند عوارض جانبی مهمی به همراه داشته باشد.
به گزارش عصرایران، گل راعی، علف چای یا هوفاریقون (hypericum perforatum) گیاهی علفی، گلدار و مکملی است که مردم در سراسر دنیا برای درمان افسردگی از آن استفاده می‌کنند. با این حال، ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی اغلب استفاده از مکمل‌های گیاهی را به دلایل مختلف توصیه نمی‌کنند، از جمله:
- شواهد محدود و متناقض در زمینه اثربخشی
- تنوع بالای محصولات موجود در بازار دارویی
- فقدان مقررات مربوط به ثبت و تایید مکمل‌های گیاهی در آمریکا
- احتمال بالای تداخل با سایر دارو‌ها
با وجود معایب فوق، هزاران سال است که مردم از گل و برگ این گیاه برای اهداف پزشکی و به خصوص کمک به درمان افسردگی استفاده می‌کنند. امروزه انواع مکمل‌های دارویی حاوی این گیاه از طریق داروخانه‌های سراسر کشور قابل خریداری هستند.
گیاه گل راعی یا St. John’s wort یک درختچه وحشی با دسته‌هایی از گل‌های زرد و پنج گلبرگ است. این نام از سنت جان باپتیست (یحیی) گرفته شده است، زیرا گل‌ها در حدود ۲۴ ژوئن، روز تولد او شکوفا می‌شوند. "Wort" نیز یک اصطلاح انگلیسی قدیمی برای گیاه است. گفتنی است که تمام اطلاعات مربوط به این گیاه از طریق مطالب منتشر شده توسط وب سایت کلینیک کلیولند قابل دسترسی هستند.
دانشمندان تا به امروز فواید دقیق این گیاه را از طریق مطالعات علمی طولانی مدت با جامعه آماری بزرگ به اثبات نرسانده اند. با این حال مردم از آن به صورت سنتی برای تسکین علائم افسردگی خفیف تا متوسط و بسیاری دیگر از مشکلات سلامتی استفاده می‌کنند.
مطالعات قدیمی نشان داده اند که افراد مبتلا به علائم افسردگی خفیف می‌توانند از مزایای این گیاه بهره‌مند شوند. با این حال هیچ مطالعه‌ای ثابت نکرده است که گل راعی در درمان افسردگی شدید موثر است. از جمله دیگر فواید احتمالی این گیاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تسکین علائم یائسگی، مانند گرگرفتگی
- درمان بی خوابی، زمانی که گل راعی قبل از خواب مصرف شود
- کمک به بهبود وضعیت زخم، در صورتی که لوسیون حاوی عصاره گیاهی مستقیما روی پوست مالیده شود
- مدیریت درد عصبی (نورالژی)، در صورتی که اسانس روغنی گل راعی به طور مستقیم روی پوست استفاده شود
گفته می‌شود که برای مشاهده اثرات این گیاه به ویژه به شکل خوراکی حداقل ۲ الی ۶ هفته زمان نیاز خواهد بود.
عوارض جانبی، ایمنی و موارد منع مصرف گل راعی
گل راعی ممکن است باعث افزایش حساسیت به نور خورشید شود. این امر مخصوصا در مورد افرادی که پوست روشن دارند و یا مکمل‌های حاوی این گیاه را در دوز‌های بالا مصرف می‌کنند، بیش از سایرین صادق است. سایر عوارض جانبی گل راعی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ناراحتی معده
- سرگیجه
- گیجی
- خستگی
- خشکی دهان
- تکرر ادرار
- تورم
- اختلال عملکرد جنسی
- افزایش فشار خون
- افزایش ضربان قلب
گفتنی است که هیچ مدرکی مبنی بر اینکه این گیاه باعث افزایش وزن می‌شود، وجود ندارد. هرچند گل راعی ممکن است به بهبود علائم افسردگی مانند کاهش اشتها کمک کند، اما مستقیما باعث افزایش وزن نمی‌شود.
با استناد به برخی از مطالعات انجام شده، مصرف مکمل‌های خوراکی گل راعی تا ۱۲ هفته برای اکثر افراد بی خطر است. با این حال مشخص نیست که آیا این مکمل‌ها برای بیش از ۱۲ هفته استفاده نیز ایمن هستند یا خیر.
اما چه کسانی نباید از این گیاه استفاده کنند؟ گروه‌های مختلفی وجود دارند که نباید به هیچ عنوان هیچ فرمی از گل راعی را مصرف کنند، شامل:
- بانوان باردار: اگر باردار هستید از گل راعی استفاده نکنید. نشان داده شده که این گیاه تون عضلانی رحم را در دوران بارداری افزایش می‌دهد و از این رو می‌تواند باعث افزایش خطر سقط جنین شود. این گیاه همچنین منجر به ایجاد اختلالات مادرزادی در هنگام تولد در یک سری از مطالعات حیوانی شده است.
- بانوان شیرده: اگر از گل راعی در دوران شیردهی استفاده کنید، ممکن است کودک شما دچار گیجی، کولیک و خواب آلودگی شود.
- بیماران مصرف کننده برخی از دارو‌های تجویزی: گیاه گل راعی با بسیاری از دارو‌های نسخه‌ای تداخل دارد. اگر بیماری خاصی دارید و از دارو‌های تجویزی پزشک خود استفاده می‌کنید، این گیاه را به کلی فراموش کنید.
- بیماران تحت عمل جراحی: به دلیل خطر تداخل دارویی، به مدت حداقل پنج روز پیش از انجام هر گونه عمل جراحی برنامه ریزی شده، قطع مصرف گل راعی ضروری است.
گفتنی است که فرآورده‌های دارویی حاوی گل راعی صرفا باید برای درمان علائم خفیف افسردگی مورد استفاده قرار بگیرند. مصرف این محصولات به همراه دارو‌های اصلی و تجویزی مخصوص درمان افسرگی شدید، به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
مصرف این گیاه با دارو‌هایی که بر سطح سروتونین اثر می‌گذارند، بسیار خطرناک است. سروتونین یک ماده شیمیایی مغزی است که توسط سلول‌های عصبی تولید می‌شود. برخی از دارو‌های ضد افسردگی به نام مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، باعث افزایش میزان سروتونین در مغز می‌شود.
استفاده توام گل راعی و SSRIها می‌تواند منجر به افزایش تهدید کننده حیات در سطح سروتونین شود و وضعیتی به نام سندرم سروتونین ایجاد کند. اثرات سندرم سروتونین ممکن است ظرف چند دقیقه یا چند ساعت رخ دهد. این علائم شامل موارد زیر هستند:
- ضربان قلب سریع
- فشار خون بالا
- افزایش دمای بدن
- توهم
علاوه بر SSRI ها، بسیاری از دارو‌های دیگر نیز می‌توانند تداخلات خطرناکی با گل راعی داشته باشند. اگر هر یک از دارو‌های زیر را مصرف می‌کنید، از مصرف گل راعی و مکمل‌های حاوی آن پرهیز کنید:
- کلوزاپین
- بنزودیازپین‌ها
- ضد بارداری‌های خوراکی
- ضد انعقاد‌ها مانند وارفارین
- سیکلوسپورین
- دیگوکسین
- ایماتینیب
- آهن
- امپرازول
- اکسی کدون
- فنی توئین
- ضد افسرگی‌های سه حلقه‌ای
- آنتی بیوتیک‌هایی مانند تتراسایکلین و سیپروفلوکساسین
