بیشتر علایم اولیه ناشی از بیماری دیابت بر اثر سطوح بیش از حد گلوکز در خون ایجاد می‌شود.
علائم هشدار دهنده و ابتدایی ممکن است آنقدر خفیف باشند که متوجه آن‌ها نشوید. این نکته به ویژه در مورد دیابت نوع ۲ صادق است. برخی از افراد تا زمانی که از آسیب طولانی مدت ناشی از این بیماری دچار مشکل نشوند، متوجه نمی‌شوند که به آن مبتلا هستند.
بر اساس نتایج تحقیقات موسسه سنجش و ارزیابی سلامتِ دانشگاه واشنگتن، در حال حاضر ۵۲۹ میلیون نفر در جهان مبتلا به دیابت هستند و پیش‌بینی می‌شود که این رقم تا سال ۲۰۵۰ میلادی با افزایش بیش از دو برابری به حدود ۱.۳ میلیارد نفر برسد.
سایت تخصصی «وب ام دی» در مطلبی دراین‌باره آورده است: هر دو نوع دیابت ۱ و ۲ برخی از علائم هشدار دهنده یکسانی دارند که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت:
- گرسنگی و خستگی: بدن شما غذایی که می‌خورید را به گلوکز تبدیل می‌کند تا سلول‌ها برای کسب انرژی از آن استفاده کنند. اما سلول‌های شما برای دریافت گلوکز به انسولین نیاز دارند. اگر بدن شما انسولین کافی تولید نکند یا اگر سلول‌های شما در برابر انسولین تولید شده مقاومت کنند، گلوکز نمی‌تواند وارد آن‌ها شود و شما انرژی ندارید. این وضعیت به نوبه خود می‌تواند شما را بیشتر از حد معمول گرسنه و خسته کند.
- ادرار کردن مکرر و تشنگی بیشتر: معمولاً یک فرد معمولی باید بین چهار تا هفت بار در ۲۴ ساعت ادرار کند، اما افراد مبتلا به دیابت ممکن است بسیار بیشتر از این مقدار ادرار کنند. چرا؟ به طور معمول، بدن شما گلوکز را با عبور از کلیه‌ها بازجذب می‌کند. اما وقتی دیابت قند خون شما را بالا می‌برد، ممکن است کلیه‌ها نتوانند همه آن را به داخل برگردانند. این وضعیت باعث می‌شود بدن ادرار بیشتری تولید کند. نتیجه: ممکن است شما بیشتر ادرار کنید. چون زیاد ادرار می‌کنید، ممکن است خیلی تشنه شوید. وقتی بیشتر آب بنوشید، ادرار بیشتری نیز خواهید داشت.
- خشکی دهان و خارش پوست: از آنجایی که بدن شما از مایعات برای ادرار کردن استفاده می‌کند، رطوبت کمتری برای چیز‌های دیگر وجود دارد. ممکن است دچار کم آبی شوید و دهانتان خشک شود. پوست خشک می‌تواند باعث خارش شما شود.
- تاری دید: تغییر سطح مایعات در بدن می‌تواند لنز‌های چشم شما را متورم کند. آن‌ها شکل خود را تغییر می‌دهند و نمی‌توانند تمرکز کنند.
این علائم بعد از اینکه گلوکز شما برای مدت طولانی بالا بود، ظاهر می‌شوند.
- عفونت‌های مخمری: هم مردان و هم زنان مبتلا به دیابت می‌توانند این علائم را داشته باشند. مخمر از گلوکز تغذیه می‌کند، بنابراین وجود مقدار زیادی گلوکز در اطراف بافت عفونی مخمری باعث رشد آن می‌شود. عفونت‌ها می‌توانند در هر نقطه گرم و مرطوب پوست رشد کنند از جمله:
- بین انگشتان دست و پا
- در اندام‌های تولیدمثلی یا اطراف آن
- زخم‌ها یا بریدگی‌هایی که به کندی بهبود می‌یابند: با گذشت زمان، قند خون بالا می‌تواند بر جریان خون شما تأثیر بگذارد و باعث آسیب عصبی شود که بهبود زخم‌ها را برای بدن دشوار می‌کند.
- درد یا بی حسی در پاها: این یکی دیگر از نتایج آسیب عصبی است.
در صورت ابتلا به این بیماری ممکن است متوجه موارد زیر شوید:
- کاهش وزن بدون برنامه ریزی: اگر بدن شما نتواند از غذای شما انرژی دریافت کند، در عوض شروع به سوزاندن ماهیچه‌ها و چربی‌ها برای دریافت انرژی می‌کند. ممکن است وزن‌تان کاهش یابد حتی اگر نحوه غذا خوردن خود را تغییر نداده باشید.
- تهوع و استفراغ: وقتی بدن به چربی سوزی متوسل می‌شود، «کتون» می‌سازد. این‌ها می‌توانند در خون رسوب کنند. کتون‌ها همچنین می‌توانند باعث ناراحتی معده شوند.
قند خون بالا در دوران بارداری معمولاً هیچ علامتی ندارد. ممکن است کمی بیشتر از حد معمول احساس تشنگی کنید یا مجبور شوید بیشتر ادرار کنید.
دیابت نوع یک نوعی بیماری خودایمنی است که بر اثر آن سلول‌های بتا که در لوزالمعده قرار دارند و انسولین تولید می‌کنند، از بین می‌روند. این تخریب ممکن است به سرعت یا به مرور زمان صورت بگیرد تا جایی که بخش بزرگی از این سلول‌ها از بین می‌روند و فرد باید انسولین را از منابع خارجی دریافت کند. به همین دلیل است که بیماران مبتلا به دیابت نوع یک باید مرتب انسولین تزریق کنند.
دیابت نوع دو شایع‌تر است و اختلال عملکرد سلول بتا در این نوع بیماری دلایل متعدد و پیچیده‌ای دارد از جمله افزایش وزن، تغییر سبک زندگی و بی‌تحرکی. سابقه خانوادگی، نژاد و سن نیز در ابتلا به این نوع دیابت نقش دارد.
این تغییر‌ها سبب می‌شود بدن از انسولینی که می‌سازد درست استفاده نکند، عارضه‌ای که مقاومت به انسولین نام دارد و بر اثر آن، کاهش سطح قند خون برای بدن دشوارتر می‌شود.
متخصصان می‌گویند: هرچه مقاومت‌مان به انسولین بیشتر باشد، انسولین بیشتری لازم است تا بدن از خون داخل سلول همان میزان گلوکز را بگیرد و انرژی تولید کند. به همین دلیل، سلول‌های بتا باید مدام و بی‌وقفه کار کنند. در نهایت از رمق می‌افتند و نمی‌توانند انسولین زیادی تولید کنند. این باعث تغییر در مغز و اختلال در حس سیری می‌شود.
بر اثر شیوع چاقی و کاهش دسترسی به غذا‌های تازه و سالم، شمار کودکان مبتلا به دیابت نوع دو در دنیا رو به افزایش است.
تمام افراد مبتلا به دیابت نوع دو به تزریق انسولین نیاز ندارند و بدن بسیاری از آن‌ها هنوز انسولین تولید می‌کند. بنابراین، تشخیص زودهنگام به بیماران کمک می‌کند با ایجاد تغییر لازم در سبک زندگی یا مصرف دارو از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند.
پزشکان با اشاره به ضرورت توجه به میزان قند خون، می‌گویند هرچه میزان قند خون بالاتر باشد، تغییراتی در سوخت‌وساز بدن ایجاد می‌کند که بر سلول‌های بتا اثر می‌گذارد و عملکردشان را مختل می‌کند.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد مصرف نوشیدنی‌های حاوی شکر با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع دو ارتباط دارد، اما عوامل خطرزای دیگری مانند سابقه خانوادگی، سن و نژاد نیز در ابتلا به این بیماری دخیل هستند.
انجمن دیابت آمریکا توصیه می‌کند از مصرف نوشیدنی‌های شیرین پرهیز کنید، به‌جای آن آب بنوشید و سهم شکر در میزان کالری دریافتی روزانه بیش از ۱۰ درصد نباشد.
به گزارش نیویورک‌پست، پژوهشی که به تازگی انجام شده نشان می‌دهد که استفاده مکرر از نمک با دیابت نوع ۲ مرتبط است.
این پژوهش که در نشریه مایو کلینیک پروسیدینگز منتشر شده است، به بررسی میزان مصرف نمک در بیش از ۴۰۰ هزار بزرگسال بریتانیایی می‌پردازد. میزان مصرف این افراد به پنج گروه «هرگز»، «به ندرت»، «گاهی»، «معمولا» یا «همیشه» تقسیم شد.
این افراد تقریبا طی ۱۲ سال پیگیری شدند و بیش از ۱۳ هزار مورد دیابت نوع ۲ در میان شرکت‌کنندگان این پژوهش یافت شد.
افرادی که گاهی اوقات، معمولا یا همیشه به غذای خود نمک اضافه می‌کردند - در مقایسه با افرادی که هرگز از آن استفاده نکرده یا به ندرت از نمک استفاده کرده بودند - به ترتیب ۱۳، ۲۰ و ۳۹ درصد بیشتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ بودند.
دکتر لو چی، نویسنده اصلی این پژوهش و استاد دانشکده بهداشت عمومی در دانشگاه تولان ایالات متحده، در بیانیه‌ای گفت: ما از قبل می‌دانستیم محدود کردن نمک، خطر بیماری‌های قلبی عروقی و فشار خون را کاهش می‌دهد، اما این مطالعه برای اولین بار نشان می‌دهد حذف نمکدان از روی میز از دیابت نوع ۲ هم پیشگیری می‌کند.
اینکه چگونه افزودن نمک به غذا به دیابت نوع ۲ منجر می‌شود، هنوز یک راز باقی مانده است، اما دکتر چی معتقد است نمک افراد را به خوردن بخش‌های بزرگ‌تر غذا تشویق می‌کند و احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مانند چاقی و التهاب را افزایش می‌دهد و به دنبال آن، خطر ابتلا به دیابت هم بیشتر می‌شود.
به گفته متخصصان، کنترل دیابت نیازمند تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی است. با این حال، سیگار کشیدن نیز یکی از عوامل مهمی است که در افراد دیابتی منجر به ابتلای آنان به مشکلات سلامتی بیشتر و شدیدتری می‌شود.
تغییر سبک زندگی شما می‌تواند گام بزرگی به سوی پیشگیری از دیابت باشد و هیچ‌وقت برای شروع دیر نیست. اگر درحال‌حاضر به‌دلیل اضافه وزن یا چاقی، کلسترول بالا یا سابقه خانوادگی در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع دو هستید، پیشگیری بسیار مهم است. ایجاد چند تغییر در سبک زندگی شما در حال حاضر ممکن است به شما کمک کند تا از عوارض جدی دیابت در آینده جلوگیری کنید. این تغییرات توسط متخصصان «مایوکلینیک» توصیه شده است که عبارتند از:
- کاهش وزن اضافی
کاهش وزن، خطر ابتلا به دیابت را کاهش می‌دهد. انجمن دیابت آمریکا توصیه می‌کند که افراد مبتلا به پیش‌دیابت حداقل هفت تا ۱۰ درصد وزن بدن خود را کاهش دهند تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.
- فعالیت بدنی
تمام بزرگسالان سالم باید پنج روز در هفته، ۳۰ دقیقه یا بیشتر ورزش‌های هوازی متوسط تا شدید مانند پیاده‌روی سریع، شنا، دوچرخه‌سواری یا دویدن را مدنظر قرار دهند. ورزش مقاومتی حداقل دو تا سه بار در هفته باید انجام شود. محدود کردن زمان‌های طولانی بی‌تحرکی مانند نشستن پشت رایانه می‌تواند به کنترل سطح قند خون کمک کند.
- مصرف کافی فیبر خوراکی
غذا‌های غنی از فیبر باعث کاهش وزن و کاهش خطر ابتلا به دیابت می‌شوند. انواع غذا‌های سالم و سرشار از فیبر بخورید که عبارتند از:
- میوه‌هایی مانند گوجه‌فرنگی و فلفل
- سبزیجات غیرنشاسته‌ای مانند سبزیجات برگ‌دار، کلم بروکلی و گل‌کلم
- حبوبات مانند لوبیا، نخود و عدس
- غلات کامل مانند ماکارونی و نان گندم کامل، برنج سبوس‌دار، جو سبوس‌دار و ...
- مصرف چربی‌های سالم
رژیم غذایی شما باید شامل انواع غذا‌های حاوی چربی‌های غیراشباع باشد که به آن‌ها «چربی خوب» می‌گویند.
این چربی‌ها باعث افزایش سطح کلسترول خوب در خون و سلامت قلب و عروق می‌شوند. منابع چربی‌های خوب شامل روغن زیتون، آجیل و دانه‌ها مانند بادام، بادام‌زمینی، تخم کتان، تخم کدو تنبل و ... هستند.
