مغز یکی از حساس‌ترین و آسیب پذیر‌ترین عضو‌های بدن می‌باشد که پس از ضربه خوردن باید هر نوع علائم را جدی گرفته و کمک‌های اولیه ضربه به سر را در پیش بگیرید.
مغز انسان یک عضو ظریف و لطیف است، آسیب دیدگی سخت به سر می‌تواند به مغز و نخاع آسیب وارد کند؛ حتی اگر هیچ علائم ظاهری از آسیب دیدگی به سر و صورت وجود نداشته باشد. به همین دلیل همه نوع آسیب دیدگی‌های سر را باید جدی گرفت و حتماً باید به پزشک و نزدیکترین بیمارستان موجود مراجعه کرد. بهتر است که در صورت امکان، آمبولانس خبر کنید و هرگز تاخیر نداشته باشید.
آسیب دیدگی سر می‌تواند به دو دسته تقسیم شود:
- باز، همراه با زخم‌های دارای خونریزی در صورت یا سر
- بسته، بدون هیچ علائم ظاهری از آسیب دیدگی در صورت یا سر
قسمت نرم و ژله‌ای داخل مغز توسط جمجمه نگهداری می‌شود. مغز به طور کامل جمجمه را پر نمی‌کند و در یک مایع شفاف قرار می‌گیرد. این مایع شبیه به یک جاذب شوک آور عمل می‌کند، اما ارزش نگهداری آن محدود است.
انرژی کینتیک از یک ضربه کوچک به سر و صورت، می‌تواند توسط این مایع جذب شود و باعث شکستگی سر داخل جمجمه شود. این وضعیت ممکن است مغز را کبود کند یا رگ‌های خونی را پاره کند.
اگر خون و سرم‌های خونی در این بین درست عمل نکنند، ورم داخل جمجمه اتفاق می‌افتد و فشار داخل جمجمه می‌تواند باعث آسیب دیدگی دائمی شود و مغز را دچار مشکل نماید.
خون ریزی علامت قابل اعتمادی از جدی بودن آسیب به سر نیست. جدا از زخم ها، علائم دیگر آسیب دیدگی به سر که باید جدی گرفته شود، شامل موارد زیر است:
تغییر در هوشیاری فرد
به عنوان مثال در چنین حالتی ممکن است فرد برای یک مدت زمان کوتاه یا طولانی، هوشیاری خود را از دست بدهد و دوباره به حالت هوشیاری برگردد یا دچار سرگیجه و خواب آلودگی شود. همچنین ممکن است یک تشنج کوتاه داشته باشد و برای مدت زمان کوتاهی دوباره بهبود یابد و دوباره به حالت قبل برگردد.
بد شکل شدن جمجمه
فشار یا بدشکل شدن جمجمه جزء علائم شکستگی هستند.
بیرون ریختن مایع شفاف از داخل گوش و بینی
شکستگی جمجمه مخصوصاً در پایه جمجمه عامل بیرون ریختن مایع شفاف از داخل گوش و بینی می‌شود.
سیاه شدن چشم و کبودی پوست زیر گوش
این‌ها نشان دهنده نیروی وارد شده به رگ‌های خونی در اطراف چشم و گوش است.
تغییر در بینایی
در چنین حالتی مردمک چشم بزرگ می‌شود یا سایز متفاوتی پیدا می‌کند و شخص ممکن است از مشکلاتی مثل تاری دید یا دوبینی شکایت کند.
حالت تهوع و استفراغ
این‌ها عوارض جانبی آسیب دیدگی جدی به سر هستند و حتماً باید توسط پزشک معاینه شوند.
در مواردی که آسیب دیدگی جدی به سر وجود داشته باشد، همیشه باید آمبولانس را خبر کرد.
در صورتی که فرد هوشیار باشد، حتماً به او بگویید که سر و گردن خود را تکان ندهد و این حرکت‌ها را به حداقل برساند.
آسیب دیدگی به فرق سر ممکن است باعث خونریزی شود، بنابراین زخم‌های سر را ببندید تا جلوی خونریزی را بگیرید. البته
باید مراقب باشید که فشار مستقیم و بالایی را وارد نکنید.
مراقب باشید که هنگام بررسی زخم، رگ‌های خونی را داخل موی فرد جابجا نکنید.
سعی کنید که به فرد کمک کنید تا آرامشش را حفظ کند.
هنگامی که فرد هوشیار نیست، او را هرگز نباید تکان دهید؛ مگر این که در معرض خطر جدی باشد.
هر تکان و حرکت غیر ضروری ممکن است آسیب دیدگی سر را افزایش دهد و به نخاع آسیب وارد کند، زیرا ممکن است آسیب دیدگی سر و گردن او را هم درگیر نماید.
فقط باید مراقب باشید که آسیب دیدگی افزایش پیدا نکند.
همچنین مراقب مسیر تنفسی بیمار باشید تا آمبولانس برسد.
اگر احساس کردید که جریان هوا برای تنفس کافی نیست، سر او را کمی بچرخانید. خودتان از سر او مراقبت کنید تا راحت‌تر نفسش برگردد.
اگر نفس نمی‌کشید و هیچ ضربانی نداشت، حتماً عملیات احیا را انجام دهید.
ضربه مغزی یک نوع اسیب دیدگی به مغز است که بر اثر ضربه و جراحت اتفاق می‌افتد. تشخیص آن توسط پزشک انجام می‌شود. اگر به پزشک مراجعه نشود، احتمالا وضعیت وخیم خواهد شد. علائم ضربه مغزی می‌تواند تا سه هفته بعد از آسیب دیدگی هم ادامه پیدا کند.
پزشک و بیمارستان حتماً دستورالعمل‌ها و مراقبت‌های لازم را به فرد آسیب دیده و خانواده اعلام می‌کنند.
خانواده باید مراقب هر گونه علائم هشداردهنده در روز اول یا دو روز بعد باشند.
علائم آن مثل حالت تهوع مداوم، از دست دادن هماهنگی بدن، بدتر شدن سر درد با وجود مصرف مسکن است.
ممکن است که آسیب دیدگی به سر، باعث آسیب دیدگی به نخاع هم بشود. در افراد سال خورده نیروی وارد شده، عامل آسیب دیدگی به گردن هم خواهد بود و این موضوع در افراد جوان کم‌تر اتفاق می‌افتد. بسیار مهم است که سر این فرد موازی با گردنش قرار بگیرد.
از تکان دادن و خم کردن سر او به هر طرف خودداری کنید.
اگر می‌توانید یک عدد تیشرت، حوله یا هر چیزی شبیه لباس را دور گردن فرد بپیچید تا سر او را صاف نگه دارد.
این فرد را تا جایی که می‌توانید تکان ندهید تا آمبولانس برسد.
علائم و نشانه‌های آسیب دیدگی نخاع شامل موارد زیر است:
موقعیت غیر طبیعی بدن هنگام دراز کشیدن
سرد و مرطوب شدن پوست
احساس سوزش غیر معمولی در قسمت سر و گردن یا هر گونه سوزش
ناتوانی در حرکت دادن پا و اعضای مختلف بدن
ممکن است که کودکان مدام زمین بخورند بنابراین این خانواده‌ها هستند که باید نکات زیر را به یاد داشته باشند:
افتادن کودک روی وزن خودش که معمولاً باعث آسیب دیدگی جدی به سر نمی‌شود.
کمی برآمدگی روی سر که هیچ ربطی به شدت آسیب دیدگی ندارد.
آسیب دیدگی‌های خفیف به سر مثل ورم سر را می‌توان با استفاده از دارو‌های معمول تجویزی توسط پزشک درمان کرد.
اگر احساس کردید که آسیب جدی است، هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید؛ مخصوصاً اگر کودک شما حالت تهوع و احساس خواب آلودگی داشت.
مواردی که باعث آسیب دیدگی به سر در کودکان می‌شود، شامل افتادن از پله ها، غلت زدن از یک مسیر طولانی، افتادن روی زمین سفت، افتادن از روی تخت به زمین سفت، چرخیدن سر و ... است.
اما در هر صورت بهتر است که ریسک نکنید و حتما به پزشک مراجعه کنید.
منبع: نمناک
