هم‌میهن نوشت: «شوک‌های ظرفیت، ایجاد یک ابرچرخه انرژی و البته تلاش‌های روزافزون برای دور کردن جهان از سوخت‌های فسیلی، سبب شده‌اند تا زنگ خطر ۱۵۰ دلاری شدن قیمت نفت به صدا درآید.» این بخشی از گزارش اخیر جی‌پی‌مورگان درباره قیمت نفت در سه سال آینده است. تلاطم قیمت نفت و نزدیک شدن آن به ۱۰۰ دلار این گمانه را تقویت می‌کند.
قیمت جهانی نفت که در ماه آگوست، رکورد تاریخی سال ۲۰۲۳ را شکسته و از ۸۹ دلار عبور کرده و به ۹۵ دلار هم رسیده بود، در نهایت کوتاه آمد و به ۸۳/۹۳ دلار کاهش یافت. با این همه پیش‌بینی‌ها در مورد روند قیمت نفت در روزهای آتی متفاوت است.
برخی روند آن را صعودی و در نزدیکی ۱۰۰ دلار دیده و حتی عبور تا ۱۰۵ دلار در هر بشکه نیز پیش‌بینی شده است، اما در مقابل برخی از مؤسسات ردیابی نفتکش مانند کپلر، از کاهش قیمت نفت حمایت می‌کنند. گلدمن‌ساکس و شورون عقیده دارند که در سال ۲۰۲۴ قیمت نفت به ۱۰۰ دلار در هر بشکه خواهد رسید.
پالایشگاه‌های نفت در چین مجدداً به بالاترین سطح تولید رسیده‌اند تا کمبود دیزل و بنزین را پس از اعلام روسیه مبنی بر صادر نکردن این دو فرآورده نفتی جبران کنند. مقامات آمریکایی به دولت عراق فشار می‌آورند تا خط لوله کرکوک-جیهان که پس از ناآرامی‌ها در شمال عراق بسته شده بود، مجدداً بازگشایی شود. ظرفیت این خط یک میلیون بشکه در روز است.
در انگلستان، نخست‌وزیر در یک گردش آشکار از ممنوعیت فروش خودروهای بنزینی و دیزلی کوتاه آمده و آن را به ۲۰۳۵ به‌جای ۲۰۳۰ موکول کرد. سیاست‌های موسوم به کربن صفر برای مردم این کشور همراه با فشار فزاینده تورم و افزایش هزینه بوده است. به گفته نخست‌وزیر انگلیس، این سیاست‌ها در فرانسه و آلمان نیز تحت بررسی است. دولت انگلستان در ماه ژوئیه صدها مجوز اکتشاف و توسعه میادین نفت و گاز در بخش شرقی مرزهای انگلستان در دریای شمال را صادر کرد.
نفت‌خام «وست تگزاس اینترمدیت» در حال حاضر همچنان بالاتر از ۹۰ دلار است. این نوع نفت خام حتی به قیمت هر بشکه ۰۳/۹۰ دلار در بازار کاشینگ هم رسید که از بالاترین قیمت خود در سال جاری کمتر است. ازطرفی مقدار ذخایر استراتژیک نفت ایالات متحده مجدداً کاهش یافته است.
براساس گزارش جهان انرژی، در بازار گاز طبیعی در منطقه هنری هاب یک میلیون واحد حرارتی انگلیسی (بی‌تی‌یو) به قیمت ۵۶/۲ دلار معامله شد که ۲ درصد بیشتر از هفته گذشته است. همین مقدار گاز طبیعی مایع شده در بازار روتردام در اروپا به قیمت ۷۳/۱۱دلار به فروش رسید که حدود ۱۵ درصد بیشتر از هفته گذشته است. در شرق دور گاز طبیعی مایع شده به قیمت ۲۴/۱۴ دلار به ازای هر میلیون بی‌تی‌یو معامله شد که حدود ۳۰ درصد نسبت به هفته گذشته رشد داشته است.
در این میان تحلیلی هشدارآمیز نیز به گوش می‌رسد. مرکز تحقیقات انرژی جی‌پی‌مورگان به بازارها هشدار داده، افزایش اخیر قیمت نفت برنت می‌تواند تا سال ۲۰۲۶ قیمت هر بشکه را به ۱۵۰ دلار برساند و بحران انرژی وخیم‌تر از بحران ۲۰۲۲ اروپا به وجود آورد.
براساس گزارش جدید جی‌پی‌مورگان، چندین کاتالیزور ازجمله شوک‌های ظرفیت، ایجاد یک ابرچرخه انرژی و البته تلاش‌های روزافزون برای دور کردن جهان از سوخت‌های فسیلی، باعث شده‌اند تا زنگ خطر ۱۵۰ دلاری شدن قیمت نفت به صدا درآید.
اخیراً، قیمت نفت خام به دلیل کاهش تولید اوپک پلاس، عمدتاً از سوی عربستان و روسیه افزایش‌یافته است. عربستان تقریباً یک میلیون بشکه در روز از بازار خارج کرده است و مجموع کاهش تولید اعضای اوپک را به ۶۶/۳میلیون بشکه در روز رسانده است؛ درحالی‌که صادرات سوخت از روسیه هم به‌تازگی ممنوع شده است.
به‌این‌ترتیب افزایش تقاضای نفت خام با محدودیت‌های شدید عرضه همراه شد، قیمت نفت خام را افزایش داد و مصرف‌کنندگان را با چالش افزایش قیمت روبه‌رو کرد.
قیمت برنت بعدازظهر آخرین روز کاری هفته (جمعه) به حدود ۵۵/۹۳ دلار در هر بشکه رسید؛ اما جی‌پی‌مورگان انتظار دارد قیمت برنت در سال آینده به حدود ۹۰ تا ۱۱۰ دلار رسیده و حتی در سال ۲۰۲۵ افزایش بیشتری یابد.
کریستین مالک، رئیس مرکز پژوهشی انرژی جی‌پی‌مورگان، در توضیح پژوهش جدید هشدار داد: ابرچرخه انرژی که قرار است به‌واسطه کاهش تولید اوپک، افزایش تقاضا وعدم سرمایه‌گذاری در تولید جدید نفت ایجاد شود، به‌شدت بی‌ثبات خواهد بود و می‌تواند بحرانی شدیدتر از بحران گاز سال ۲۰۲۲ اروپا که در پی آغاز جنگ اوکراین و روسیه ایجاد شد، به وجود آورد.
جی‌پی‌مورگان، فوریه امسال، رسیدن قیمت نفت به ۱۰۰ دلار در هر بشکه در سال جاری را بعید اعلام کرده بود؛ مگر اینکه رویداد ژئوپلیتیکی بزرگی رخ دهد که بازارها را متلاطم سازد.
این مؤسسه همچنین اعلام کرده بود که اوپک‌پلاس می‌تواند تا ۴۰۰ هزار بشکه در روز به عرضه جهانی اضافه کند و صادرات نفت روسیه تا اواسط سال جاری به‌طور بالقوه بهبود خواهد یافت.
در آن زمان جی‌پی‌مورگان، رشد تقاضای چین را ۷۷۰ هزار بشکه در روز برآورد می‌کرد که کمتر از تخمین‌های آژانس بین‌المللی انرژی و اوپک بود. با این حال این مؤسسه اکنون پیش‌بینی کرده است که‌عدم تعادل عرضه و تقاضای جهانی در سال ۲۰۲۵ حدود ۱/۱ میلیون بشکه در روز خواهد بود؛ اما این بی‌ثباتی در سال ۲۰۳۰ در اثر تقاضای قوی در برابر عرضه محدود، منجر به ایجاد کسری ۱/۷ میلیون بشکه در روز خواهد شد.
تحلیلگران بانک «گلدمن ساکس»، پیش‌بینی خود در خصوص قیمت نفت برنت در ۱۲ ماه آینده را از ۹۳ دلار، به ۱۰۰ دلار به ازای هر بشکه بازبینی کردند زیرا انتظار دارند که کاهش ذخایر راهبردی نفت ایالات متحده، شدیدتر شود. دلیل اصلی این کاهش هم محدودیت عرضه اوپک و تقاضای بالاتر است.
تحلیلگران این بانک آمریکایی معتقدند: «اوپک با بهره بردن از رشد تقاضای جهانی و اعمال قدرت قیمت‌گذاری، قادر خواهد بود نفت برنت را در سال ۲۰۲۴، در محدوده قیمت ۸۰ تا ۱۰۵ دلار نگه دارد.» همچنین دولت روسیه سرگرم بررسی اعمال تعرفه صادرات ۲۵۰ دلار به ازای هر تن بر روی همه فرآورده‌های نفتی از اول اکتبر تا ژوئن سال ۲۰۲۴ است تا با کمبود داخلی سوخت مقابله کند. این اقدام در حالی انجام می‌شود که تولید نفت شیل ایالات متحده در اکتبر، به ۳۹/۹ میلیون بشکه در روز کاهش پیدا می‌کند و عربستان سعودی و روسیه، کاهش عرضه اضافی مجموعاً ۳/۱ میلیون بشکه در روز را تا پایان سال ۲۰۲۳ ادامه می‌دهند.
صادرات نفت عربستان سعودی در ژوئیه، به پایین‌ترین حد خود در بیش از دو سال گذشته نزول کرد. آمار سازمان ابتکار داده (JODI) نشان می‌دهد صادرات نفت بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان به ۰۱/۶ میلیون بشکه در روز در ژوئیه رسید که ۶/۱۱ درصد در مقایسه با صادرات ۸/۶ میلیون بشکه در روز در ژوئن کاهش داشته و پایین‌ترین میزان صادرات از ژوئن سال ۲۰۲۱ است. عربستان سعودی در ماه ژوئیه، کاهش تولید چشمگیری را اعمال کرد که بزرگ‌ترین کاهش تولید در سال‌های اخیر و علاوه بر کاهش تولید توافق‌شده تحت پیمان «اوپک‌پلاس» بود.
تولید نفت عربستان سعودی در ژوئیه، به ۰۱/۹ میلیون بشکه در روز رسید که ۹۴۳ هزار بشکه در روز در مقایسه با ژوئن کاهش داشت و میزان ذخایر راهبردی هم ۹۶/۲ میلیون بشکه کاهش یافت و به ۷۳/۱۴۶ میلیون بشکه رسید. پالایشگاه‌های نفت عربستان سعودی در ژوئیه، ۳ هزار بشکه در روز نفت کمتری پالایش کردند و میزان آن به ۵۶/۲ میلیون بشکه در روز رسید. مصرف مستقیم نفت به میزان ۴۹ هزار بشکه در روز کاهش یافت و به ۵۹۲ هزار بشکه در روز رسید.
صادرات فرآورده‌های نفتی این کشور در ژوئیه، ۲۰۳ هزار بشکه در روز کاهش داشت و به ۱۴/۱ میلیون بشکه در روز رسید. عربستان سعودی و روسیه با وجود روند صعودی بازار نفت، ماه میلادی جاری اعلام کردند کاهش تولید داوطلبانه نفت خود را تا پایان سال ۲۰۲۳ تمدید خواهند کرد. «آژانس بین‌المللی انرژی» هفته گذشته اعلام کرد، تمدید کاهش تولید این دو کشور به معنای کمبود شدید عرضه در بازار نفت تا پایان سه‌ماهه چهارم سال ۲۰۲۳ است.
شورون، دومین تولیدکننده بزرگ انرژی در ایالات متحده نیز نظری همسو دارد. مدیرعامل این شرکت پیش‌بینی کرد قیمت نفت به‌زودی به ۱۰۰ دلار به ازای هر بشکه صعود می‌کند. «مایک ویرث» مدیرعامل شرکت شورون، در مصاحبه با «بلومبرگ» گفت: «عرضه محدودشده و ذخایر کاهش پیدا کرده‌اند. روندهای مذکور نشان می‌دهند که ما قطعاً در مسیر رسیدن به قیمت نفت ۱۰۰ دلار به ازای هر بشکه هستیم.»
تحلیلگران گروه بانکی ANZ نیز معتقدند: «کاهش تولید نفت‌خام عربستان سعودی و روسیه، ممکن است بازار را در سه‌ماهه چهارم سال میلادی جاری، با دو میلیون بشکه در روز با کمبود عرضه روبه‌رو کند و روند نزولی متعاقب ذخایر راهبردی، ممکن است بازار را در معرض افزایش قیمت بیشتری در سال ۲۰۲۴، قرار دهد.» عربستان سعودی و روسیه کاهش عرضه اضافی خود را تا پایان سال ۲۰۲۳ تمدید کردند تا اقدامات «اوپک‌پلاس» برای حمایت از بازار را تقویت کنند و همزمان، پالایشگاه‌های چینی تحت تأثیر حاشیه سود قوی صادرات، تولیدشان را بالا برده‌اند.
پالایشگاه‌های نفت جهان قادر به تولید گازوئیل به حد کافی نیستند. در چنین شرایطی اقتصادها از یک سوخت حیاتی برای صنعت برق و حمل‌ونقل، محروم شده‌اند. عربستان سعودی و روسیه، عرضه آن دسته از گریدهای نفتی را محدود کرده‌اند که بازدهی تولید گازوئیل بالاتری دارند.
هر دو کشور در پنجم سپتامبر اعلام کردند محدودیت عرضه اضافی خود را تا پایان سال ۲۰۲۳ ادامه خواهند داد، درحالی‌که طی این مدت، تقاضا برای گازوئیل معمولاً افزایش پیدا می‌کند. این وضعیت برای پالایشگاه‌های نفت جهان که چندین ماه است با تولید محدود روبه‌رو بوده‌اند، چالش‌برانگیز است. گرمای شدید نیمکره شمالی در تابستان سال جاری میلادی، بسیاری از پالایشگاه‌ها را وادار کرد با نرخ تولید کندتری، فعالیت کنند و باعث ثابت ماندن ذخایر شد.
به گفته «کالوم بروس» تحلیلگر گروه مالی گلدمن ساکس، همچنین پالایشگاه‌ها برای تولید سوخت‌های دیگری مانند سوخت جت و بنزین که تقاضا برای آن‌ها بیشتر شده، تحت فشار قرار دارند. این وضعیت، نتیجه تعطیل شدن پالایشگاه‌ها با بازدهی پایین‌تر در زمان سقوط تقاضا در اوج بحران همه‌گیری کووید-۱۹ بود. مصرف جدید بهبود پیدا کرده اما بسیاری از پالایشگاه‌ها، دیگر به فعالیت بازنگشتند. با این حال، این امید وجود دارد که کمبود گازوئیل تسهیل شود. با نزدیک شدن به زمستان، محدودیت‌های مربوط به آب‌وهوا برای پالایشگاه‌ها کاهش پیدا می‌کند؛ هرچند که بعضی از آن‌ها به تعمیرات فصلی می‌روند.
با این حال، نگرانی‌هایی نسبت به عرضه از سوی کشورهای صادرکننده بزرگ گازوئیل وجود دارد. روسیه که با وجود تحریم‌های غربی، یک صادرکننده بزرگ به بازار جهان است، اعلام کرده است که به‌دنبال محدود کردن حجم گازوئیلی است که به بازارهای خارجی ارسال می‌کند. چین هم اخیراً سهمیه صادرات سوخت جدیدی را صادر کرده است، اما تحلیلگران و معامله‌گران در آسیا معتقدند این حجم برنامه‌ریزی‌شده برای جلوگیری از محدود شدن عرضه در بازار تا پایان سال میلادی جاری، کافی نخواهد بود. صادرات این کشور در طول سال ۲۰۲۳، نزدیک پایین‌ترین میانگین فصلی پنج‌ساله بوده است.
از سوی دیگر عرضه کمتر گازوئیل، در هاب‌های ذخیره‌سازی بزرگ مشهود بوده است. در حال حاضر ذخایر گازوئیل در ایالات متحده و سنگاپور در پایین‌ترین سطوح فصلی قرار دارند. همچنین ذخایر این سوخت در کشورهای عضو «سازمان توسعه و همکاری اقتصادی»، بسیار پایین‌تر از پنج سال گذشته است.
براساس گزارش «بلومبرگ»، وضعیت بازار گازوئیل ممکن بود از این هم بدتر شود، زیرا رشد مصرف آن به اندازه سوخت‌های دیگر، قوی نبوده است. طبق جدیدترین گزارش ماهانه «آژانس بین‌المللی انرژی»، مصرف گازوئیل در سال میلادی جاری، حدود ۱۰۰ هزار بشکه در روز رشد خواهد کرد، درحالی‌که رشد مصرف بنزین به ۵۰۰ هزار بشکه در روز و سوخت جت و نفت سفید، به بیش از یک میلیون بشکه در روز می‌رسد.
برلین می‌خواهد مجدداً مالیات ۱۹ درصدی بر مصرف گاز در این کشور را به جریان بیندازد. در همین مسیر دولت آلمان سه ماه زودتر از موعد مقرر اعمال تخفیف بر مصرف گاز و گرمایش در این کشور را پایان خواهد داد. در ماه اکتبر بود که با هدف کاهش فشار بر مردم آلمان به‌دلیل افزایش قیمت حامل‌های انرژی در این کشور، دولت آلمان مالیات بر ارزش افزوده گاز را از ۱۹ درصد به ۷ درصد کاهش داد. قرار بود این برنامه تا ماه مارس سال آینده میلادی اجرایی شود، اما دولت آلمان می‌خواهد تا پیش از آغاز سال میلادی جدید، دوباره مالیات بر ارزش افزوده گاز را به همان ۱۹ درصد بازگرداند.
«وولف گانگ بوچنر» معاون سخنگوی دولت آلمان اعلام کرد که برلین تصمیم گرفته تا زودتر از موعد تعیین‌شده به اعمال تخفیف در قیمت گاز پایان دهد. دولت آلمان هم‌اکنون در حال انجام فرایند قانونمند کردن این تغییر در برنامه است. «اولیور اولپن» سخنگوی وزارت دارایی آلمان هم اذعان کرد که این اقدام موجب خواهد شد که درآمد دولت آلمان ۲/۲ میلیارد دلار افزایش یابد.
آلمان تا پیش از سال ۲۰۲۲ معادل ۴۰ درصد گاز موردنیاز خود را از روسیه وارد می‌کرد و از جمله کشورهایی بود که بیشترین آسیب را از کاهش واردات از روسیه طی سال گذشته دیده است. آلمان پس از اعمال تحریم‌های «اتحادیه اروپا» علیه روسیه، واردات گاز از این کشور را به‌طور کامل قطع کرده است. اخیراً وزارت اقتصاد آلمان پیش‌بینی کرده که حداقل تا سال ۲۰۲۷ قیمت گاز روندی افزایشی را طی خواهد کرد و بالا خواهد ماند، مگر آنکه شاهد اجرای اقدامات اضطراری بیشتری باشیم.
فدرال‌رزرو در نشست کمیته بازار آزاد فدرال، نرخ بهره را بدون تغییر نگه داشت. با این حال، موضع بانک مرکزی ایالات متحده برای افزایش نرخ بهره، دارایی‌های پرریسک مانند نفت را تحت فشار نزولی قرار می‌دهد. فدرال‌رزرو پس از نشست سیاستگذاری خود، نرخ بهره را بدون تغییر حفظ کرد، اما یک دور افزایش نرخ بهره تا پایان سال ۲۰۲۳ را پیش‌بینی کرد که می‌تواند رشد اقتصادی و تقاضای کلی برای سوخت را کاهش دهد. این موضع، به افزایش ارزش دلار ایالات متحده به بالاترین حد خود از اوایل ماه مارس تاکنون منتهی شد و فشار نزولی بر قیمت نفت وارد کرد. دلار قوی‌تر معمولاً کالاهایی مانند نفت را برای خریدارانی که از ارزهای دیگر استفاده می‌کنند، گران‌تر می‌کند.
کشورهای عضو «اوپک‌پلاس»، در سال ۲۰۲۲ با محدودیت عرضه داوطلبانه برای حمایت از قیمت‌ها، موافقت کردند. پس از آنکه عربستان سعودی و روسیه، کاهش عرضه اضافی مجموعاً ۳/۱ میلیون بشکه در روز را تا پایان سال ۲۰۲۳ تمدید کردند، قیمت نفت برنت برای نخستین‌بار در سال جاری میلادی، به مرز ۹۰ دلار به ازای هر بشکه صعود کرد.
در چنین شرایطی «الکساندر دیوکوف» مدیرعامل شرکت گازپروم‌نفت اظهار کرد: «اگر وضعیت کمبود نفت پیش بیاید، «اوپک‌پلاس» متناسب با آن اقدام کرده و حجم عرضه نفت به بازار را افزایش می‌دهد. » برخی از تحلیلگران و مؤسساتی نظیر «آژانس بین‌المللی انرژی» بر این باورند که تمدید کاهش عرضه توسط «اوپک‌پلاس» تا پایان سال ۲۰۲۳، به‌معنای کمبود شدید عرضه در بازار تا پایان سه‌ماهه چهارم سال جاری میلادی است، اما اگر این کمبود از سوی روسیه جبران شود، می‌تواند قیمت نفت را کنترل کند.
نکته آن آن است که تحریم‌های اعمال‌شده بر نفت روسیه چگونه بازار را تحت تأثیر بیشتر قرار می‌دهد و آیا غرب خواهد پذیرفت که از این فشار بکاهد تا با بحران انرژی روبه‌رو نشود؟
همایون فلکشاهی، تحلیلگر و کارشناس ارشد مؤسسه انرژی کپلر مستقر در لندن نیز در گفت‌وگو با «هم‌میهن» در این باره می‌گوید: «مؤسسه انرژی کپلر چندان موافق با افزایش قیمت نفت در آینده نیست و معتقد است که در هفته‌های آینده به ۸۰ دلار هم سقوط کند که البته این اتفاق کاملا وابسته به افت تقاضا در هفته‌های آینده در آمریکا، اروپا و چین است. ازطرفی با اینکه عربستان و روسیه به سیاست کاهش تولید خود ادامه دادند، اما احتمالا اوپک‌پلاس صادرات نفت را افزایش دهد.»
با این حال نظر شخصی فلکشاهی کاملا متفاوت است. به گفته او احتمالا قیمت نفت باتوجه به عوامل متعددی به نزدیک ۱۰۰ دلار خواهد رسید، اما هشدار می‌دهد که احتمالا در آن زمان باید نفت را فروخت چون احتمالا پس از آن با افت جدی روبه‌رو خواهد شد.
