۳ چالش صنایع در میانه تابستان

در تیر ماه امسال شاخص تولید و فروش این شرکت‌ها به ترتیب ۸.۲ و ۵ درصد کاهش پیدا کرده بود. اما در مرداد ماه، شدت کاهش این شاخص‌ها بالاتر رفته و شاخص تولید مرداد ماه نسبت به تیر ماه ۸.۵ درصد و شاخص فروش مرداد ماه نسبت به تیرماه ۱۱ درصد افت پیدا کرده است.

به گزارش اعتماد، در دو بخش خودرو و فلزات پایه، اثر قطعی برق بیشتر خود را نشان داده است. شاخص تولید در فعالیت خودرو و قطعات در مرداد ماه امسال ۲۲.۷ درصد نسبت به تیر ماه افت کرده است. این در حالی است که در تیرماه هم این شاخص نزولی بود. کاهش شاخص تولید، به کاهش شاخص فروش این فعالیت‌ها انجامیده و نزدیک به ۴۲ درصد نسبت به تیرماه پایین آمده است. شاخص تولید فعالیت‌های فلزات پایه نیز نسبت به تیر ماه ۱۴.۶ درصد کاهش داشته است. این عدد در تیرماه ۱۲.۵ درصد بود و حالا بیش از دو درصد افزایش پیدا کرده است.

شاخص تولید، فروش و قیمت صنایع بورسی با استفاده از داده‌های ماهیانه شرکت‌های صنعتی بورسی پذیرفته شده در بورس محاسبه می‌شود که اطلاعات خود را به صورت شفاف در سامانه «کدال» منتشر می‌کنند. در تهیه این شاخص‌ها از اطلاعات ماهیانه ۳۱۶ شرکت بورسی استفاده می‌شود و علاوه بر اندازه‌گیری تغییرات میزان تولید، فروش و قیمت در بخش صنعت، در محاسبات ملی نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند و برآوردی از تغییرات ماهیانه ارزش افزوده ایجاد شده را در صنایع مختلف و به دنبال آن در کل اقتصاد منعکس می‌کنند. اهمیت شاخص تولید شرکت‌های صنعتی بورسی از آنجاست که بازخورد شوک‌های وارده به اقتصاد ایران و واکنش سیاستگذاران باید در تواتر کمتر از فصل مورد رصد قرار گیرد. این در حالی است که آمار رسمی بخش حقیقی اقتصاد به صورت «فصلی» و با «تاخیر» منتشر می‌شود. از این رو، پایش تولید شرکت‌های صنعتی بورسی، نمایی کلیدی در تحلیل‌های خرد و کلان اقتصادی و یکی از ارکان تصمیم‌گیری در حوزه اقتصاد ارایه می‌کند.

پیش از این نیز نتایج طرح شامخ اتاق بازرگانی ایران نشان می‌داد شاخص مدیران خرید صنعت در مردادماه امسال ۴۷.۷۲ برای چهارمین ماه پیاپی و با شدت بیشتری در مقایسه با ماه گذشته کاهش یافته است. عددی که کمترین میزان ۷ ماهه اخیر را از دی‌ماه ۱۴۰۱ (البته جز فروردین ماه امسال) به ثبت رسانده است. به‌طور کلی، قطعی مکرر برق، تعطیلات تابستانی کارخانه‌ها و کمبود مواد اولیه، کاهش تولید مرداد ماه را تشدید کرده‌اند. در عین حال بسیاری از شرکت‌ها با تاخیر در دریافت مطالبات از سوی مشتریان روبه‌رو هستند که با توجه به مشکلات عدم تامین مالی از سوی بانک‌ها، نقدینگی و سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی به شدت کاهش پیدا کرده است.

مشکل تکراری قطعی برق

شرکت توزیع نیروی برق طی ماه‌های خرداد تا مرداد امسال برق صنایع بزرگ را براساس سه برنامه پیشنهادی سهمیه‌بندی کرد و بر این اساس برق صنایع بزرگ در بازه زمانی ۱۵ خرداد تا ۱۵ شهریور از ساعت ۱۱ تا ۲۳ محدود می‌شود و صنایع بسته به بازه زمانی با کاهش بار انرژی روبه‌رو شدند. قطعی برق بخش صنعتی و مولد کشور در حالی است که در تمام دنیا تامین برق صنایع به دلیل ارزش افزوده ایجاد شده و تاثیری که در زنجیره تولید تا مصرف و صنایع پایین‌دستی دارد، نسبت به سایر بخش‌ها در اولویت قرار دارد. به گفته کارشناسان، قطعی برق واحد‌های صنعتی تبعاتی همچون توقف یا کاهش تولید صنعتی و افزایش قیمت‌ها را به دنبال خواهد داشت و از آنجا که صنایعی که در اولویت قطعی برق قرار گرفته‌اند، کالا‌های پایه و مواد اولیه مورد نیاز و واسطه‌ای صنایع دیگر را تامین می‌کنند، این افزایش قیمت در کل زنجیره تولید و نهایتا برای مصرف‌کننده نهایی رقم می‌خورد. ظرفیت تولید برق سالانه باید معادل ۵ درصد افزایش می‌یافت؛ یعنی باید بیش از ۴ هزار و ۵۰۰ مگاوات ظرفیت جدید برای پایداری شبکه برق ایجاد می‌شد، اما آمار‌ها بیانگر این است که بیش از ۱۰ سال است سرمایه‌گذاری در صنعت برق متوقف شده است. تکرار قطعی برق صنایع در تابستان امسال به این دلیل است که از یک طرف در سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری جدیدی صورت نگرفته و از طرف دیگر رشد ۶.۸ درصدی مصرف برق ادامه داشته و همین باعث شده است تا بین تولید و مصرف برق همچنان فاصله وجود داشته باشد.

تاثیر افت شاخص تولید در بازار‌ها

البته آن‌گونه‌ که فعالیت شرکت‌های صنعتی بورسی نشان می‌دهد از بین ۱۵ رشته فعالیت صنعتی بورسی ۸ رشته فعالیت افزایش در شاخص تولید و ۷ رشته فعالیت کاهش در شاخص تولید را تجربه کرده‌اند. به‌طور مثال، فعالیت‌هایی مانند سیمان، دارو یا تجهیزات برقی بیشترین سهم را در افزایش شاخص تولید داشته‌اند و فعالیت‌هایی مانند لاستیک و پلاستیک، چوب و کاغذ و محصولات فلزی بیشترین سهم را در افت شاخص تولید داشته‌اند.

اثرات این کاهش سطح تولید را همین الان می‌توان در بازار‌ها دید. بازار لاستیک مدت‌هاست در بحرانی بزرگ فرو رفته و تولیدکنندگان لاستیک می‌گویند به دلیل عدم تخصیص به موقع ارز، با افت تولید مواجه شده‌اند. در بخش کاغذ نیز قیمت‌ها صعودی است و اثر کاهش تولید را می‌توان در شوک قیمتی انواع دفتر و کتاب در آستانه سال تحصیلی جدید مشاهده کرد.