تلاش‌های عجولانه مودی برای تبدیل شدن به بازیگر کلیدی جهانی

فرارو- "نارندرا مودی" نخست وزیر هند در طول جشن‌های روز استقلال هند در ماه گذشته در حین سخنرانی به طور مکرر انگشت اشاره خود را به سمت آسمان گرفته بود. او در سخنرانی خود گفته بود: "همان طور که یک نظم جهانی جدید پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفت، من به وضوح می‌توانم ببینم یک معادله ژئوپولیتیکی جدید پس از پاندمی کووید به سرعت در حال پیشرفت است".

به گزارش فرارو به نقل از دیلی تلگراف، نخست وزیر هند نیمی امیدوار است و نیمی شرط بندی کرده که روند‌های جمعیتی، عقب نشینی نسبی کشور‌ها از روند جهانی شدن و تمایل برای کنترل پدیده ظهور چین به مجموعه‌ای از اتحاد‌ها تبدیل شود؛ اتحادهایی که به کشور‌های جنوب جهانی اجازه می‌دهد تا بیش از گذشته نظراتشان را در مورد آینده مطرح نمایند. مواردی که در فهرست خواسته‌های آنان قرار دارند تغییر ساختار شورای امنیت سازمان ملل متحد برای نشان دادن جهان به شکل امروزی، پرداختن به عدم توازن قوای مشابه در نهاد‌های برتون وودز مانند صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی و به چالش کشیدن قدرت مطلقه دلار امریکا را شامل می‌شوند.

 چنین بحث‌هایی تا به امروز به جای ارائه پیشنهاد‌های ملموس برای آن چه که ممکن است جایگزین نهاد‌های مذکور موجود شود، بیش‌تر بر بررسی نقص‌ها در ساختار‌های قدرت موجود متمرکز بوده است. مودی سخت تلاش کرده تا اطمینان حاصل کند که کشورش که به تازگی از چین به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان پیشی گرفته بازیگری کلیدی در آینده خواهد بود.

برای غرب این تغییرات به معنای یادگیری نحوه برخورد با کشور‌هایی است که درصدد ایجاد اتحاد‌هایی براساس منافع متقابل به جای ارزش‌های مشترک هستند.

محل برگزاری نشست گروه جی ۲۰ در منطقه‌ای از دهلی نو بود که مودی پیش‌تر با تمسخر از آن تحت عنوان "دهلی لوتینز" یاد کرده بود اشاره به نام سِر "ادوین لوتینز" معمار بریتانیایی که بسیاری از ساختمان‌های دوره استعماری (دولتی کنونی) را طراحی کرده بود. استفاده نام او توسط مودی با هدف تحقیر نخبگان هندوستان بوده که پیوندی سنتی و تشکیلاتی داشته‌اند که مودی مردی که از طبقه کارگر بوده مسیر دشواری را پیمود تا علیه آنان به قدرت دست یابد.

سگ‌های خیابانی حتی در حومه‌های دوردست این منطقه بزرگ شهری با جمعیت ۳۳ میلیون نفر به چشم می‌خورند. یک جوان اهل دهلی نو به کنایه به خبرنگار دیلی تلگراف می‌گوید میزبانی هند برای برگزاری نشست جی ۲۰ تصمیمی دیوانه وار بود. او می‌افزاید: "این شبیه تلاش‌های عجولانه مرد جوانی است که به سرعت تلاش می‌کند تا با جاروبرقی خانه را تمیز کرده و لباس‌های کثیف اش را زیر تخت هل می‌دهد تا خانه برای میزبانی از معشوقه تازه اش مرتب به نظر برسد".

مودی مطمئنا سرمایه شخصی عظیمی را در این اجلاس سرمایه گذاری کرده است. تقریبا بر روی هر سطح صافی تصویر او یا لوگوی جی ۲۰ یا هر دو در کنار یکدیگر به نمایش درآمده اند.

اخیرا چرخشی چشگیر توسط مودی در نشست بریکس متشکل از کشور‌های بزرگ در حال توسعه در ژوهانسبورگ رخ داد که با تبدیل شدن هند به چهارمین کشوری که فرودی موفقیت میز بر روی ماه داشت همراه شد. سیاستمداران غربی مایل به امضای قرارداد‌های تسلیحاتی با هند هستند چرا که از آن طریق شرکت‌هایشان به بازار رو رشدی دسترسی خواهد یافت و نکته مهم‌تر آن که انعقاد آن قرارداد‌ها هند را تشویق خواهد کرد تا به وزنه‌ای برای ایجاد توازن قوا در برابر چین در منطقه هند و اقیانوس آرام تبدیل شود.

مودی تا جایی که با منافع او همخوانی داشته باشد به این امر تن خواهد داد. محور اصلی رویکرد کشورش به روابط خارجی از زمان استقلال هند در سال ۱۹۴۷ میلادی به این سو سیاست عدم تعهد بوده است. ترک عادات دیرینه دشوار است و هند حتی از پیوستن به گروه‌های تجاری منطقه‌ای نیز خودداری ورزیده است. هند در سال ۲۰۲۰ میلادی از مذاکرات برای مشارکت اقتصادی جامع منطقه‌ای خارج شد ابتکار عملی که در ابتدا در تلاش برای ایجاد آن نقش موثری داشت. مسلما چنین رویکردی باعث شده بود هند در صحنه جهانی به وزن قابل توجهی نرسد. با این وجود، زمان تغییر کرده و هند نیز دستخوش تغییرات شده است.

"سوبرهمانیام جایشانکار" وزیر خارجه هند گفته بود: "امروز ما اقتصاد بزرگ تری هستیم کشوری تاثیرگذارتر با قابلیت‌های بیش‌تر و منافع بیش تری داریم. ما تمایل، مشارکت بیشتر و اعتماد به نفس بیش تری در کار با کشور‌های دیگر داریم". او "نسخه به روز شده" سیاست خارجی هند را "چندجانبه‌تر از نسخه غیر متعهد" توصیف کرده بود. با این وجود، برای جلب نظر مودی غرب نیز باید اقدامات پیچیده‌ای را انجام دهد.

برای مثال، غرب باید خودداری هند از محکوم کردن صریح حمله روسیه به اوکراین را نادیده بگیرد. مسکو مدت هاست که به هند کمک‌های اقتصادی و نظامی ارائه می‌دهد و زمانی که اختلافات هند با پاکستان در شورای امنیت سازمان ملل مطرح شد مسکو جانب دهلی نو را گرفت. هند هم چنین از محاصره اقتصادی روسیه توسط غرب استفاده کرده است تا خرید نفت با قیمت پایین روسیه را به شدت افزایش دهد.

جایشانکار با اشاره به این که اروپا علیرغم تحریم‌ها هم چنان شش برابر بیشتر از هند انرژی از روسیه وارد می‌کند با انتقاد از کشور‌های غربی گفته که نمی‌توان از هندوستان به عنوان کشوری فقیر انتظار داشت تا منابع انرژی مورد نیاز خود را از روسیه تامین نکند. ‫

"سرهی پلوخی" مورخ اوکراینی معتقد است که غرب نباید بیش از اندازه نگران نزدیک شدن هند به روسیه باشد. او استدلال می‌کند که جنگ در اوکراین به جای افزایش وزن جهانی مسکو اطاعت بالقوه از پکن را سرعت بخشیده است. این پویایی در حال تغییر همراه با مسیر‌های بسیار متفاوت اقتصاد روسیه و هند محاسبات دهلی نو را تغییر می‌دهد و آن را به غرب نزدیک می‌کند، زیرا چالش ایجاد شده توسط چین این تهدید را به همراه دارد که تمام ملاحظات دیگر را تحت تاثیر قرار دهد.

عدم حضور شی جین پینگ در نشست جی ۲۰ علاوه بر توهین او به آن گروه و اعضای نشست به طور قطع تنبیهی شخصی علیه مودی بوده است. پکن قصد دارد به هند این پیام را ارسال کند که از میزبانی رهبران غربی توسط دهلی نو ناراضی می‌باشد. چین هم چنین از پیوستن هند به گفتگوی چهارجانبه امنیتی که معمولا به عنوان چهار جانبه شناخته می‌شود و استرالیا، ژاپن و ایالات متحده را شامل می‌شود خشمگین است. این چارچوب گفتگوی امنیتی استراتژیک از یک اتحاد رسمی فاصله دارد، اما یک معامله بزرگ برای هند و آشکارترین مظهر گرایش آن کشور به غرب است. هند برنامه‌های نظامی بلندپروازانه‌ای دارد و می‌خواهد نیروی دریایی خود را تقویت کند تا فعالیت‌های افزایش یافته چین در اقیانوس هند و اقیانوس آرام را خنثی کند.

با این وجود، به نظر می‌رسد اگر درگیری در تنگه تایوان رخ دهد هند به ایالات متحده کمک نخواهد کرد. با این وجود، ارتش آن کشور نمی‌تواند نقشی فرامنطقه‌ای ایفا کند.

کارشناسان سیاست خارجی می‌گویند واشنگتن دهلی نو را بیش‌تر به عنوان یک وزنه بالقوه برای ایجاد توازن اقتصادی در برابر پکن قلمداد می‌کنند تا یک سنگر نظامی. در حالی که هند از نظر درآمد سرانه کشوری فقیر محسوب می‌شود اندازه و ظرفیت بالقوه رشد آن بدان معناست که تنها مرکز ثقل اقتصادی جایگزین در آسیا می‌باشد که حتی شانس رقابت با چین را دارد. در گزارش اخیر صندوق بین المللی پول پیش بینی شده که هند در سال جاری بیش از ۱۵ درصد از رشد جهانی را تجربه خواهد کرد که در جایگاهی پس از چین با ۳۵ درصد و با میزانی بیش از رشد ۱۴ درصدی کل نیمکره غربی قرار خواهد گرفت.

با این وجود، چین یک صادرکننده خالص است که بسیاری از نیاز‌های خود را تولید می‌کند و از دیگران به میزان کم تری خرید می‌کند. در مقابل، هند یک واردکننده خالص است به این معنی که موتور رشد حیاتی برای سایر نقاط جهان خواهد بود. این عدم تطابق به توضیح این که چرا هند و چین بعید است که به زودی به تنش زدایی کامل برسند کمک می‌کند. تجارت بین دو کشور مهم، اما نامتعارف است. کسری تجاری هند با چین که در اوایل سال جاری به بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار (۸۰ میلیارد پوند) رسید واقعیتی است که مدت‌ها به عنوان "موضوعی نگران کننده" مطرح شده است.