در گرم‌ترین تابستان زمین در هزاره‌های گذشته (بنا به اعلام سازمان ملل) استفاده از وسایل تهویه هوا و قبض‌های گران برق در بسیاری از کشور‌ها و نبود سیستم‌های سرمایشی در ساختمان‌های بسیاری دیگر از کشور‌های دنیا (به ویژه در اروپا) باعث شده، موضوع طراحی و معماری کم مصرف و سازگاز با اقلیم مورد توجه قرار بگیرد.
به گزارش عصرایران، در شرایطی که بسیاری از تمدن‌ها و کشور‌های واقع در منطقه غرب آسیا و آفریقا طی هزاران سال توانسته اند با استفاده از هنر معماری بر مشکل اقلیم گرم و خشک و نیمه خشک خود غلبه کنند، حالا درس‌های زیادی برای ارایه به معماری غربی دارند که تنها و بیش از هر چیز به مصرف گرایی و ایجاد هزینه برای زمین متکی است.
طی روز‌های گذشته دو گزارش در این باره در رسانه‌های مغرب زمین منتشر شده که جان کلام هر دو گزارش این است: در این تابستان گرم و احتمالا در تابستان‌های گرم‌تر سال‌های آینده بهتر است به فکر تغییر مدل معماری ساختمان‌های خود باشیم تا هزینه بیشتری بابت قبض‌های برق و سیستم‌های تهویه هوا و انتشار بیشتر دی اکسید کربن نپردازیم.
خبرگزاری فرانسه هفته گذشته گزارش مبسوطی از معماری خاص شهر کویری یزد ایران منتشر کرد و این شهر یونسکویی ایران را به عنوان مدلی موفق از یک معماری سازگار با اقلیم گرم و خشک معرفی کرد که شهر‌های دنیا باید از الگوی معماری آن به ویژه در مورد بادگیر‌ها و قنات هایش بیاموزند و به اجرا درآورند.
نشریه آمریکایی تایم هم ۲ روز پیش گزارشی مشابه منتشر کرده و نوشت: آمریکا اگر می‌خواهد با بحران گرمایش زمین مقابله کند بهتر است سری به خاورمیانه بزند و از الگوی معماری شهری آن‌ها برای مقابله با گرما استفاده کند.
تایم در گزارشی نوشت: با شکستن رکورد گرما در سراسر ایالات متحده، در این تابستان خانواده‌های آمریکایی بیشتری نسبت به گذشته به سیستم تهویه مطبوع متکی هستند. تقریبا ۸۸ درصد از کل خانوار‌ها در کشور از سیستم تهویه مطبوع استفاده می‌کنند که با افزایش دما برای راحتی و سلامتی ضروری شده است. این آمار در سال ۲۰۰۱، ۷۷ درصد بود.
عکس مورد استفاده در گزارش نشریه آمریکایی تایم (از گتی ایمجز) از شهر نایین ایران و یک بادگیر برای خنک کردن آب انبار قدیمی شهر.
اما استفاده از سیستم تهویه مطبوع در ساختمان‌ها دو پیامد زیست محیطی و اجتماعی-اقتصادی دارد.
اعتقاد بر این است که تهویه مطبوع باعث انتشار ۱۹۵۰ میلیون تن گاز دی اکسید کربن در سال در سراسر جهان می‌شود که تقریبا ۴ درصد از انتشار کربن جهانی را تشکیل می‌دهد.
همچنین رقم قبض‌های برق را بالا می‌برد و برای برخی از افراد کم درآمد مقرون به صرفه نیست.
اگرچه لازم نیست اینطور باشد. "جان اونیانگو" استاد دانشکده معماری دانشگاه نوتردام، می‌گوید: در آب و هوای گرم در سراسر جهان، صد‌ها سال است که مردم ساختمان‌های پایداری طراحی می‌کنند تا در برابر گرمای شدید مقاومت کنند.
اونیانگو می‌گوید: "در ایالات متحده آنقدر به استفاده از انرژی ارزان عادت کرده ایم که فراموش کرده ایم نوآوری کنیم. ما تکنیک‌های زیادی داریم که می‌توانیم از آن‌ها برای کاهش گرما استفاده کنیم، و در واقع می‌توانیم از آنچه در خاورمیانه اتفاق می‌افتد وام بگیریم و به ایران نگاه کنیم یا به دوبی و ترکیه نگاه کنیم. "
در برخی از شهر‌های سوزان جهان از اشکال باستانی در ساخت و سازهای مدرن استفاده می‌شود.
در شهر "مصدر" در ابوظبی، یک ساختمان مدرن چهار طبقه که به عنوان دفتر مرکزی "زیمنس" در خاورمیانه عمل می‌کند، برای خنک کردن خود بدون استفاده از تهویه مطبوع طراحی شده است.
این یکی از اولین ساختمان‌هایی در منطقه بود که گواهینامه پلاتین LEED را از شورای ساختمان‌های سبز ایالات متحده دریافت کرد، به این معنی که یکی از پایدارترین ساختمان‌های روی کره زمین است.
ساختمان مرکزی زیمنس در شهر مصدر ابوظبی
ساختمان زیمنس که در سال ۲۰۱۴ تکمیل شد، شامل باراجیل سنتی (بادگیر) همراه با ساختار‌های سقفی با شکل دقیق است که نور طبیعی را در اختیار می‌گذارد و از گرمای بیش از حد در آب و هوای گرم بیابان جلوگیری می‌کند.
باراجیل‌ها (یا همان بادگیر در معماری کویری ایران) برای قرن‌ها ساختمان‌ها را به طور غیر فعال خنک می‌کردند. به گفته اونیانگو، این برج‌های بادی بسته به نحوه طراحی و میزان باد می‌توانند دما را تا ۵۰ درجه فارنهایت کاهش دهند. آن‌ها با هدایت باد‌های گرم از بیرون به طبقات پایین ساختمان یا حتی زیر زمین، جایی که هوا به طور طبیعی خنک می‌شود، کار می‌کنند. سپس هوای خنک شده در داخل ساختمان آزاد می‌شود.
تا زمانی که باد جریان دارد، بادگیر‌ها بدون نیاز به برق کار می‌کند. به گفته اونیانگو، نسخه‌های این سیستم‌های بادگیر حتی در ارتفاعات بلند قابل استفاده هستند.
اونیانگو می‌گوید: در ساختمان‌های بلند، باد را می‌توان از طریق سازه‌های دودکش مانندی عبور داد. هوای جریان یافته توسط جرم دیوار‌ها خنک می‌شود و سپس به داخل ساختمان بازگردانده می‌شود.
"امین الحبیبه" استاد دانشکده طراحی معماری در دانشگاه ناتینگهام ترنت، می‌گوید راه دیگر برای خنک کردن یک ساختمان، استفاده از سقف‌های گنبدی شکل بلند است.
الحبیبه می‌گوید: "مزیت داشتن گنبد این است که بخشی از ساختمان در زیر نور خورشید قرار می‌گیرد، اما سمت دیگر ساختمان در سایه قرار می‌گیرد. "
او می‌گوید که این بدان معناست که گرمای خورشید به طور طبیعی پراکنده و کمتر از سازه‌هایی با سقف‌های مسطح متمرکز می‌شود. الحبیبه می‌گوید استفاده از مواد طبیعی - مانند سنگ و گِل که برای ساخت خانه‌ها در آب و هوای گرم آفریقا، خاورمیانه و آسیا استفاده می‌شود - می‌تواند به پایدارتر و مقاوم‌تر شدن ساختمان‌ها در برابر حرارت کمک کند. در شهر‌هایی مانند صنعا در یمن و جنه در مالی، بسیاری از این بنا‌های گِلی با قدمت چند صد ساله هنوز هم امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
شهر کویری یزد
او می‌گوید: "این مواد سازگار با محیط‌زیست در طول شب رطوبت را جذب می‌کنند و در طول روز تبخیر می‌شوند و نوعی اثر خنک‌کننده طبیعی ایجاد می‌کنند. "
از نظر اونیانگو برخلاف فرآیند تولید فولاد یا بتن، تولید سنگ و آجر گِلی منجر به انتشار مقادیر زیادی کربن نمی‌شود؛ در ایالات متحده، این مواد می‌توانند به عنوان مواد پرکننده برای کمک به لایه برداری ساختار زیرین دیوار‌ها استفاده شوند.
با این حال، همه این روش‌های ساختمانی به دلیل ترکیبی از کمبود کارگران ماهر برای تهیه مصالح طبیعی و عدم تمایل سازندگان ساختمان به پرداخت هزینه‌های اضافی مرتبط با معماری سنتی، در ایالات متحده محبوب نیستند.
اونیانگو می‌گوید: "این روش‌ها در بلندمدت ارزان‌تر هستند، اما در کوتاه‌مدت ممکن است گران به نظر برسند. سازندگان ساختمان ممکن است تمایلی به پرداخت هزینه‌های اضافی مربوط به مصالح سنتی و طرح‌های سازهای نداشته باشند. با این حال در درازمدت، چون مالک ساختمان هزینه کمتری برای تهویه مطبوع می‌پردازد، مالکان معمولا در پول خود صرفه‌جویی می‌کنند.
اما با افزایش دما، شهر‌های ایالات متحده باید تغییراتی ایجاد کنند. شهر‌هایی مانند لس آنجلس و نیویورک در طی ۱۵ سال گذشته در تلاش برای کاهش گرما، تمام تلاش خود را برای رنگ آمیزی مجدد پشت بام ساختمان‌های موجود به رنگ سفید انجام داده اند.
شهر‌های دیگر مانند میامی در حال کاشت درختان جدید هستند که با شاخ و برگ کافی می‌تواند به کاهش دما تا ۱۰ درجه کمک کند؛ در حالی که با الگوگیری از معماری سنتی شهر‌های خاورمیانه می‌توان با کمترین هزینه به بیشترین بازده ممکن رسید.
