فوتبال ایران پیر شده است؟

لیگ در حالی قرار است شروع شود که هنوز بسیاری از تیم‌ها مشغول تقویت خود هستند و به نظر می‌رسد چندین نقل و انتقال مهم دیگر به‌ویژه در تیم‌های بزرگ و مدعی ازجمله پرسپولیس و استقلال رقم خواهد خورد؛ هرچند نقل و انتقالات این دوره با توجه به وضع‌شدن چندین مصوبه دستخوش تغییر شده و اغلب نارضایی سرمربیان تیم‌ها را هم در پی داشته است. یکی از قوانین جدید مربوط به وضعیت فهرست بزرگسالان تیم‌هاست. در قانون جدید نقل و انتقالات هر تیم ۱۹ بازیکن بزرگسال خواهد داشت و خبری هم از سهمیه زیر ۲۵ساله نخواهد بود. این یعنی تعداد بازیکنان بزرگسال کاهش چشمگیری خواهد داشت. حذف سهمیه مهم زیر ۲۵ سال شانس استفاده از چهار بازیکن را از باشگاه‌ها می‌گیرد. استفاده از سهمیه زیر ۲۵ سال در چند سال گذشته این‌گونه بود که اگر باشگاهی بازیکن زیر ۲۳ساله در اختیار داشت و در فصل بعدی سن آن بازیکن به بالای ۲۳ سال رسید، سهمیه زیر ۲۵ سال محسوب می‌شود. حالا سهمیه زیر ۲۵ سال به طور کامل حذف شده و سهمیه بزرگسال تیم‌ها به جای ۲۰ بازیکن، ۱۹ بازیکن خواهد بود.

به عبارت بهتر باشگاه‌ها نسبت به سال گذشته چهار بازیکن بزرگسال کمتر به خدمت می‌گیرند. این موضوع باعث شده تیم‌ها در این مقطع زمانی با مشکلی به نام پر بودن فهرست روبه‌رو شده و مجبور شوند تعدادی از بازیکنان‌شان را بفروشند یا در فهرست خروج بگذارند؛ اتفاقی که منجر به بیرون‌ماندن تعدادی از بازیکنان لیگ برتر از فهرست تیم‌ها شده تا آن‌ها را احتمالا وادار به حضور در لیگ یک کنند. دراین‌بین اگرچه مربیان لیگ‌برتری معترض بوده‌اند؛ ولی مسئولان فدراسیون فوتبال هم عنوان کرده‌اند که وضع چنین قانونی برای بها دادن بیشتر به جوان‌ترهاست که بتوانند فرصت بازی یا تجربه حضور در کنار باتجربه‌ها در لیگ برتر را داشته باشند. در چنین فضایی، فرصت برای بازیکنان جوان زیر ۲۳ سال که توانسته‌اند بارشان را ببندند و نامی برای خود دست‌وپا کنند، بسیار مهیا شده و آن‌ها مشتریان پروپاقرصی دارند. هرچند تعدادشان اندک است و به‌سختی به تعداد انگشتان یک دست می‌رسد. باوجوداین با اعمال این قانون جدید، پرسشی که ذهن را درگیر می‌کند، این است که آیا لیگ برتر ایران پیر است که مسئولان فدراسیون فوتبال تصمیم گرفته‌اند زمینه را برای ورود بازیکنان جوان‌تر مهیا کنند؟ در پاسخ باید گفت با مرور وضعیت کنونی تیم‌ها، بدون درنظرگرفتن بازیکنان جدیدی که قرار است به ترکیب اضافه شوند، لیگ ایران لیگ چندان جوانی محسوب نمی‌شود؛ ولی به طور میانگین در زمره لیگ‌های مسن هم نیست. میانگین سنی لیگ برتر ایران در حد استاندارد است و شاید کمی از استاندارد تجاوز کرده باشد که این مورد هم با توجه به اعمال تغییرات رخ‌داده در ابتدای فصل تا حدودی طبیعی است.

ایران هم‌ردیف با لیگ برتر انگلیس

شاید میانگین سنی تیم ملی ایران در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر چنین باوری را به وجود آورده که بازیکنان ایرانی مسن شده‌اند. ایران در قطر با میانگین سنی ۲۸.۹ سال، مسن‌ترین تیم جام جهانی بود که به‌خوبی بیانگر وضعیت بازیکنان ملی‌پوش بود. در مقایسه با جام جهانی روسیه، ایران در جام جهانی اخیر باز هم پیرتر شده بود که این مورد می‌تواند زنگ خطری جدی باشد. با وجود این، بدون درنظر‌گرفتن شرایط تیم ملی، میانگین سنی لیگ ایران چندان بالا نیست. در کنار این موضوع که همچنان باید تأکید کرد این رویه مربوط به این روزهاست و ممکن است تا پایان نقل و انتقالات تابستانی، کمی این آمار دستخوش تغییر شود، این میانگین در‌حال‌حاضر ۲۶.۷ سال است. در مقایسه با لیگ‌های منطقه، ایران رفتاری مشابه دارد. لیگ قطر میانگین سنی ۲۶.۹ را دارد؛ در‌حالی‌که لیگ عربستان با میانگین سنی ۲۷.۹ حسابی از لیگ ایران پیرتر نشان می‌دهد. البته عربستانی‌ها این روز‌ها رو به خریدن بازیکنان با‌تجربه اروپایی آورده و به نظر می‌رسد دلیل رشد میانگین سنی این بازیکنان همین مورد باشد. شاید این‌طور برآورد شود که مقایسه میانگین سنی لیگ ایران بهتر است با لیگ‌های مطرح اروپایی صورت بگیرد. حتی اگر چنین هم شود، باز لیگ ایران تقریبا به استاندارد نزدیک است. به‌عنوان مثال میانگین سنی لیگ برتر انگلیس، معتبرترین لیگ فوتبال در دنیا، ۲۶.۵ سال است که اختلافی جزئی با لیگ برتر ایران دارد.

فولاد؛ مسن‌ترین تیم لیگ برتر ایران

در بین ۱۶ تیمی که قرار است در بیست‌وسومین دوره رقابت‌های لیگ برتر به میدان بروند، فعلا فولاد خوزستان با میانگین سنی ۲۸.۵ مسن‌ترین تیم لیگ برتر محسوب می‌شود. در این باشگاه به طرز عجیبی تعداد بازیکنانی که سنشان از ۳۰ سال بیشتر است، زیاد است. شهاب گردان با ۳۹ سال سن، به‌تن‌هایی این آمار را افزایش داده است. در فهرست کنونی فولاد ۱۲ بازیکن ۳۰ یا بیشتر از ۳۰ سال دارند که همین مورد آن‌ها را مسن‌ترین تیم کنونی لیگ کرده است.

پیکان؛ جوان‌ترین تیم لیگ برتر

در بین ۱۶ تیم حاضر، پیکان از لحاظ جوانی آمار بسیار خوبی دارد. این باشگاه با میانگین سنی ۲۳.۳ سال، جوان‌ترین تیم لیگ برتر ایران است. نکته درخورتوجه درباره پیکان اینکه این تیم فعلا فقط سه بازیکن ۳۰ و بیشتر از ۳۰ سال دارد که مسن‌ترین آن‌ها مهرداد بایرامی ۳۲ ساله است که به‌تازگی به عضویت این باشگاه درآمده است. اکثر بازیکنان این تیم جوانانی ۲۳ و ۲۴‌ساله هستند که در صورت ماندن در این باشگاه می‌توانند تا چند سال آینده خیال مسئولان این تیم را از داشتن استخوان‌بندی ثابت راحت کنند.

اتفاق جالب در بین تیم‌های مدعی

میانگین سنی چهار تیم مدعی لیگ برتر ایران هم به طرز عجیب‌وغریبی فعلا شبیه به هم است؛ سه تیم پرسپولیس، استقلال و تراکتور همگی میانگین سنی ۲۶.۲ را ثبت کرده‌اند. این در حالی است که سپاهان با میانگین سنی ۲۶ سال، وضعیتش کمی بهتر از رقبا است. در این تیم فعلا هفت بازیکن ۳۰ و بالاتر از ۳۰ سال حضور دارند که البته مسن‌ترین آن‌ها رامین رضاییان و عیسی آل‌کثیر ۳۳‌ساله هستند. در پرسپولیس هم فعلا هشت بازیکن ۳۰ و بالاتر از ۳۰ سال حضور دارند. وحید امیری با ۳۵ سال سن، مسن‌ترین بازیکن این تیم محسوب می‌شود. در استقلال هم هفت بازیکن ۳۰ و بالاتر از ۳۰ سال حضور دارند که سجاد شهباززاده ۳۳‌ساله مسن‌ترین آن‌ها محسوب می‌شود.