گرانی اقامت در سفر‌های تابستانی

روز‌های بعد از برگزاری کنکور سراسری و تعطیلات تابستانی مدارس، ایام رونق صنعت گردشگری داخلی و تکمیل ظرفیت هتل‌ها در نقاط خوش آب و هوای کشور است، اما فعالان این صنعت حرف‌های دیگری می‌زنند و می‌گویند که گرانی قیمت‌ها و تاثیر تورم بر دخل و خرج خانواده‌ها، معادلات مرتبط با اوقات فراغت و تفریح را هم برهم زده است.

به گزارش اعتماد، دیروز جمشید حمزه‌زاده؛ رییس جامعه حرفه‌ای هتلداران ایران در گفتگو با خبرگزاری ایلنا از موج کاهش اقامت در هتل‌های کشور خبر داد و ضمن تایید گرانی قیمت هتل‌ها برای مسافران به عنوان دلیل این موج آن هم در ایام سفر، دولت را به عنوان مقصر این وضع و ناتوانی مردم از سفر‌های تفریحی در فصل تابستان معرفی کرد. حمزه‌زاده در صحبت‌های خود ضمن هشدار بابت کاهش آمار گردشگر بومی در هتل‌های کشور، گفت که آمار گردشگران خارجی از کشور‌های اروپایی و امریکا هم همچنان صفر است. کاهش چشمگیر گردشگران ورودی از کشور‌های اروپایی و امریکا، از پاییز پارسال و بعد از آغاز اعتراضات مردمی شروع شد و به دنبال اوج‌گیری ناآرامی‌ها، تور‌های ورودی از مبدا ۷ کشور اروپایی و آسیایی، سفر به ایران را لغو کردند.

توقف ورود گردشگران خارجی که تابعی از شرایط سیاسی کشور بود، تا نوروز امسال هم ادامه داشت چنان‌که در آستانه بازی‌های جام جهانی قطر، فعالان صنعت گردشگری خبر دادند هیچ تور ورودی برای فصل بهار رزرو نشده است. حالا که حمزه‌زاده از تداوم ورودی صفر گردشگران خارجی می‌گوید معلوم است که تاثیر تحریم‌های سیاسی و بازتاب رسانه‌ای اعتراضات مردم ایران در اذهان جهانی، عمق بیشتری در مقایسه با اثرات برخی رخداد‌ها همچون سقوط هواپیمای اوکراینی (دی ماه ۱۳۹۸) و اعتراضات بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸ و حتی خروج دونالد ترامپ از معاهده بین‌المللی برجام (اردیبهشت ۱۳۹۷) و بازگشت دوباره تحریم‌های اقتصادی (آبان ۱۳۹۷) پیدا کرده است.

نگرانی امروز فعالان صنعت گردشگری، آسیب جدی به اقتصاد هتلداری در ایران است چنانکه حمزه‌زاده ضمن تاکید بر اینکه در کل، کمتر از ۱۰درصد جامعه ایرانی در هتل‌ها اقامت می‌کنند، افزود: «همچنان شاهد علاقه مسافران به همان مسیر‌های همیشگی و کلاسیک هستیم. هتل‌های شمال، غرب و البته خراسان رضوی نسبت به سایر هتل‌های کشور آمار اشغال بالاتری دارند، اما هتل‌های واقع در جنوب کشور، در تابستان، کمتر مورد اقبال قرار گرفته‌اند و آمار رزرو اتاق این هتل‌ها رو به کاهش است، چون سفر در کشور ما، فصلی است با این وجود در بهار امسال نسبت به سال گذشته هم با کاهش میزان مسافران در هتل‌ها روبه‌رو بودیم و اقامت در هتل‌های کشور در تعطیلات نوروز ۱۴۰۲ نسبت به نوروز ۱۴۰۱ با کاهش ۱۳درصدی روبه‌رو بود و این وضعیت در طول فصل بهار ادامه داشت و پیش‌بینی ما این است که این روند کاهشی در فصل تابستان نیز ادامه یابد اگرچه که در حال حاضر آماری از ضریب اشغال هتل‌های کشور در دست نیست، اما حتی در خرداد ماه سال جاری هم ضریب اقامت هتل‌ها در شهر‌های پر مسافر نیز کاهش داشته ولی در تیر ماه و با تعطیلی مدارس، تا حدودی شاهد بهبود وضعیت اقامت در هتل‌ها بودیم.

اگرچه که هتل‌های ۴ و ۵ ستاره در استان‌های خاص، با ظرفیت تکمیل فعال هستند و در فصل بهار، هتل‌های کیش و قشم و جنوب کشور و در فصل تابستان، هتل‌های شمال و غرب کشور ضریب اشغال بالا دارند، اما این وضع برای تمام هتل‌های ۴ و ۵ ستاره صدق نمی‌کند و حتی با وجود آنکه هتل‌های کیش و قشم و بوشهر از تکمیل ظرفیت گزارش می‌دهند، میزان اقامت در هتل‌ها کاهشی بوده، چراکه نه تنها در کشور مکانیزم آمار درستی در حوزه گردشگری نداریم بلکه در بیشتر مواقع آمار‌ها به اشتباه گزارش می‌شود.» حمزه‌زاده تاکید کرد که تداوم کاهش اشغال هتل‌ها به معنای کاهش سفر نیست بلکه به این معناست که مسافران به جایگزین‌هایی همچون اقامتگاه‌های بومگردی، مهمانپذیرها، چادرخوابی و اقامت در کمپ‌ها یا حتی خانه اقوام روی آورده‌اند که در مقایسه با اقامت در هتل‌ها، هزینه بسیار پایین‌تری دارد و عامل اصلی این تغییر رویکرد مسافران را وضعیت اقتصادی و معیشت مردم دانست و افزود: «هر اندازه توان مالی مردم کمتر شود، مستقیما بر هتل‌ها تاثیر می‌گذارد.»

حمزه‌زاده، بالا بودن هزینه هتلداری را عاملی موثر در گرانی قیمت هتل‌ها دانست و افزود: «هم‌اکنون بسیاری از استان‌ها از افزایش شدید تعرفه‌های آب هتل‌ها گزارش می‌دهند. برق بسیاری از هتل‌ها ۲ تا ۳ ساعت در روز قطع می‌شود و برق باید با ژنراتور تامین شود. بیش از ۸۰درصد هتل‌ها از گازوییل سهمیه‌ای محروم هستند و باید از بازار آزاد تهیه کنند. با سرباری هر مشکل جدید، هزینه‌های هنگفت افزایش می‌یابد در حدی که سودی برای هتلدار باقی نمی‌ماند و بسیاری از هتل‌ها به زیان‌دهی رسیده‌اند چنانکه فعالیت هتل در ایران و به خصوص هتل‌های یک تا ۳ ستاره، ضرر است و دولت نه تنها تسهیلاتی به هتل‌ها ارایه نمی‌دهد و تاکنون حتا یک هتل از محل صندوق توسعه، وام تسهیلات جهت بازسازی و استانداردسازی هتل‌ها دریافت نکرده و برخلاف روال جاری تمام کشور‌های دنیا، باید از بازار آزاد و با درصد بالا وام بگیرد، دولت امسال معافیت‌های مالیاتی هتل‌ها را هم حذف کرده در حالی که تا پارسال، هتل‌ها از معافیت ۵۰درصدی بر درآمد برخوردار بودند. هر چه مالیات افزایش یابد، سود هتلدار کاهش خواهد یافت و این کاهش سود و افزایش مالیات، قطعا در قیمت و افزایش نرخ اقامت تاثیرگذار خواهد بود.»

اواخر خرداد هم حرمت‌الله رفیعی؛ رییس انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران، درباره گستردگی حجم مشکلات فعالان صنعت گردشگری و سفر در کشور، در گفتگو با ایلنا گفته بود: «سفر‌های نوروز ۱۴۰۲ در مقایسه با سفر‌های بعد از آن و ایام تعطیلات در ماه‌های اردیبهشت و خرداد نشان داد وضعیت اقتصادی مردم خوب نیست.» رفیعی ضمن اشاره به برخی مولفه‌های موید تاثیر رکود اقتصادی و تورم و گرانی هزینه‌ها بر زندگی مردم، گفت که قشر ضعیف جامعه در سفر معمولا از هتل استفاده نمی‌کند و سفر انفرادی را هم با وسیله نقلیه شخصی مدنظر دارد و افزود: «در ۳ ماهه ابتدای امسال شاهد بودیم که نرخ بالای هتل‌ها و بسته‌های سفر و گرایش عموم جامعه به سفر‌های انفرادی با وسایل شخصی، سبب افزایش بسیار بالای آمار اقامت در خانه مسافر‌ها و واحد‌های بومگردی شد که البته این اتفاق، پیام بسیار بدی به دنبال دارد، چون مراکز اقامتی رسمی اعم از هتل‌ها و... مقرراتی برای پذیرش مسافر دارند که خانه مسافر‌ها ندارند و هم مسافران بی‌بضاعت و هم مسافران مرفه ترجیح می‌دهند به جای اقامت در مراکز اقامتی شناسنامه‌دار، اقامت در خانه مسافر‌ها را انتخاب کنند و بنابراین، خانه مسافر‌ها در حال جایگزینی به جای مراکز اقامتی رسمی هستند.»

تغییر الگو‌های سفر طی دو سال اخیر و به دنبال افزایش دوبرابری قیمت ارز و تاثیر گرانی‌ها بر سفره خانوار و اجبار ایرانی‌ها به حذف بسیاری از گزینه‌های ضروری برای یک زندگی سالم و با نشاط همچون سفر‌های تفریحی، درحالی است که فروردین پارسال، معاون اول رییس‌جمهوری از «جدیت» دولت برای برنامه‌ریزی «سفر ارزان» خبر داد و افزود: «گردشگری ظرفیتی مغفول در کشور است که سرمایه‌گذاری‌های لازم در این زمینه تاکنون انجام نشده و توجه و سرمایه‌گذاری در این بخش می‌تواند به مراتب از بخش‌های دیگر اقتصادی زودبازده‌تر شود. باید دستگاه‌های ذی‌ربط آسیب‌شناسی لازم را در این زمینه انجام دهند تا علاوه بر بررسی و پیگیری برخی نواقص، کمبود‌ها و اشکالات در ارایه خدمات مطلوب به مردم، روند افزایشی سفر‌ها در سال جاری در سال‌های آینده ادامه یابد. تصمیمات جدی در دولت سیزدهم برای افزایش امکانات اقامتی شروع شده و امیدواریم در چهار سال آینده بتوانیم بخشی از مشکلات و مسائل را در این زمینه حل کنیم تا برای بخش‌های دیدنی کشور امکانات اقامتی برای مردم در نظر گرفته شود. دولت با جدیت به‌دنبال برنامه‌ریزی برای انجام سفر ارزان است که در این زمینه طرح‌های پیشنهادی وزارت میراث برای حل این موضوع در دست بررسی است.»

اسفند پارسال و حدود ۱۱ ماه بعد از این وعده معاون اول رییس‌جمهوری، رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران به خبرنگار ایلنا گفت: «طی چند ماه گذشته حدود ۲۰۰درصد افزایش قیمت در نرخ سفر داشتیم که بیشتر آن هم برای سفر‌های نوروزی اتفاق افتاده. این افزایش نرخ سفر در سال آینده نه تنها کاهش نخواهد یافت بلکه ماندگار می‌شود.»