توافق نزدیک است؟

هم‎‌میهن نوشت: درحالی‌که مقامات ایرانی هیچ اطلاع دقیقی از روند مذاکرات هسته‌ای ارائه نمی‌دهند رسانه‌های غربی و مقامات اسرائیلی از گشایش‌های جدی در روند مذاکرات خبر می‌دهند. در آخرین آن‌ها روزنامه نیویورک‌تایمز و خبرگزاری رویترز از توافق قریب‌الوقوع آمریکا و ایران در مذاکرات عمان خبر داده‌اند. نورنیوز رسانه نزدیک به شورایعالی امنیت ملی در روز‌های گذشته اخبار رسانه‌های غربی و اسرائیلی را تلاش برای شرطی کردن اقتصاد ایران دانسته و علت عدم اطلاع‌رسانی اخبار توسط مقامات ایرانی را آرامش و ثبات در بازار قلمداد کرد. این در حالی است که اخبار منتشرشده در رسانه‌های غربی بلافاصله در رسانه‌های فارسی‌زبان منعکس شده و بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهد و نوسانات اخیر قیمت دلار از جمله تاثیرات همین اخبار بوده است.

روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارش خود مدعی شده به محتوای توافق احتمالی و «نزدیک» ایران و آمریکا دست یافته است. این در حالی است که هنوز هیچ منبع مستقل یا مقامات ایران یا آمریکا محتوای این گزارش را تایید نکرده‌اند یا واکنشی نداشته‌اند.

بدربن‌حمد البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان بالاترین مقام رسمی است که چند روز پیش از نزدیک بودن حصول توافق میان نمایندگان ایران و آمریکا بر سر تبادل زندانی و احتمال حل‌وفصل موضوعات هسته‌ای میان دو کشور خبر داد. وزیر خارجه عمان در گفتگو با المانیتور همچنین تاکید کرده است که ایران و آمریکا به‌صورت «جدی» در پی احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) هستند. بدربن‌حمد البوسعیدی در ادامه به تمایل جدی ایران برای دستیابی به توافق با ایالات متحده اشاره کرده و یادآور شده است که تا زمانی که طرف آمریکایی «با حسن‌نیت به این تمایل واکنش نشان دهد، می‌توان به نتیجه این تعامل امیدوار بود.»

وی در همین راستا توافق بر سر تبادل زندانی میان دو طرف را «نزدیک» توصیف کرده و گفته است که در این زمینه تنها بحث و گفتگو بر سر موضوعات فنی باقی مانده است. البوسعیدی در ادامه یادآور شده است که ایران و آمریکا در حال نهایی کردن مذاکرات بر سر پول‌های مسدودشده ایران در دیگر کشور‌ها هستند و برای آن نیاز به سازماندهی یک چارچوب عملیاتی و جدول زمانی دارند. وزیر امور خارجه عمان از تایید دخالت مستقیم کشورش در نهایی شدن توافق میان تهران و واشنگتن خودداری کرد و تنها به این نکته بسنده کرد که مسقط به‌عنوان میانجی با حسن‌نیت تلاش برای حصول توافق را به دو طرف پیشنهاد کرده است. عمان پیش‌تر نیز نقشی محوری در شکل‌گیری گفتگو‌های محرمانه میان تهران و واشنگتن پیش از شکل‌گیری توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ میان ایران و قدرت‌های جهانی ایفا کرده بود.

خبرگزاری رویترز نیز گزارش داده که ایالات متحده در حال مذاکره با ایران برای ترسیم اقداماتی است که به موجب آن بتوان برنامه هسته‌ای ایران را محدود و برخی از شهروندان آمریکایی بازداشت‌شده در ایران را آزاد کرد. از طرفی بخشی از دارایی‌های مسدودشده ایران در خارج از کشور نیز آزاد شود. رویترز می‌نویسد: «واشنگتن که نتوانسته توافق هسته‌ای برجام با ایران را که در سال ۲۰۱۵ میلادی به سرانجام رسید، احیا کند، امیدوار است بتواند برخی محدودیت‌ها را برای برنامه هسته‌ای ایران بازگرداند تا از دستیابی آن به سلاح هسته‌ای که تهدیدی برای اسرائیل به حساب می‌آید و همچنین می‌تواند آغاز یک مسابقه تسلیحاتی منطقه‌ای باشد، جلوگیری کند. هرچند که تهران بار‌ها تاکید کرده است که تصمیم جاه‌طلبانه‌ای برای ساخت سلاح هسته‌ای ندارد.»

به گفته مقام‌های آگاه و گزارش نیویورک‌تایمز، طبق توافق احتمالی بین ایران و آمریکا، جمهوری اسلامی می‌پذیرد که فراتر از غلظت ۶۰ درصد اورانیوم غنی‌سازی نکند و همکاری‌های خود را با بازرسان هسته‌ای بین‌المللی افزایش دهد. طبق این گزارش، ایران همچنین در توافق احتمالی جدید می‌پذیرد که از حمله نیرو‌های نیابتی خود به پیمانکاران آمریکایی در عراق و سوریه جلوگیری کرده و از فروش موشک بالستیک به روسیه خودداری کند. در این گزارش آمده که هدف از دستیابی به یک توافق غیررسمی و نانوشته که برخی از مقام‌های ایرانی آن را «آتش‌بس سیاسی» خوانده‌اند، جلوگیری از تشدید بیشتر یک رابطه خصمانه طولانی‌مدت با ایران است. براساس این گزارش گفتگو‌های غیرمستقیم که از بهار امسال در عمان آغاز شده، نشان‌دهنده از سرگیری دیپلماسی بین آمریکا و ایران پس از شکست بیش از یک سال تلاش برای احیای برجام بوده است.

هفته گذشته ایالات متحده معافیتی را صادر کرد که براساس آن عراق اجازه یافت ۷۶/۲ میلیارد دلار بدهی انرژی این کشور به ایران پرداخته شود. به گفته وزارت امور خارجه آمریکا این پول صرفا محدود به تهیه غذا و دارو برای شهروندان ایرانی خواهد بود. در نتیجه ایران دسترسی مستقیمی به دلار‌های خود نخواهد داشت و از این پول‌ها تنها می‌تواند برای واردات غذا و دارو و پرداخت بدهی‌های بین‌المللی ایران استفاده کند. مقام‌های ایرانی همچنین تلاش می‌کنند تا حدود ۷ میلیارد دلار پول بلوکه‌شده خود در کره‌جنوبی را هم آزاد کنند. نیویورک‌تایمز به نقل از یک مقام ایرانی و چند نفر دیگر که با مذاکرات آشنا هستند، نوشته که این پول‌ها هم قرار است در یک بانک قطری نگهداری شود و صرفا برای موارد بشردوستانه مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به سفر روز‌های اخیر رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی و تاکید او بر گسترش همکاری‌های بانکی میان ایران و قطر، می‌توان انتظار داشت که در این حوزه هم تلاش‌ها و گام‌هایی صورت گرفته است.

در صورت صحت گزارش نیویورک‌تایمز، ایران توانسته است به‌صورت دوفاکتو غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم خود را از سوی طرف آمریکایی رسمیت ببخشد و بخش‌هایی از پول‌های بلوکه‌شده در عراق و کره‌جنوبی را آزاد کند و همچنین آمریکا دیگر تحریم جدیدی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران علیه جمهوری اسلامی اعمال نخواهد کرد.

نیویورک‌تایمز به نقل از این مقام‌ها افزود: ایران در مقابل از آمریکا توقع دارد از اعمال تحریم‌های جدید علیه جمهوری اسلامی خودداری کند، توقیف محموله‌های نفتی ایران را متوقف کند و در شورای امنیت و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه برنامه هسته‌ای تهران قطعنامه ارائه نکند. با این حال، متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، در نشست خبری روز چهارشنبه خود تاکید کرد: «شایعه‌ها درباره یک توافق هسته‌ای یا توافق موقت با ایران اشتباه و گمراه‌کننده است.» او تاکید کرد، اولویت اصلی آمریکا جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است و دیپلماسی بهترین راه برای رسیدن به این هدف است.

روز یکشنبه، ۲۸ خرداد رهبری نیز به احتمال توافق‌هایی در زمینه هسته‌ای اشاره کردند و گفتند: «ممکن است در زمینه‌هایی بخواهند توافق کنند، توافق اشکالی ندارد، اما زیرساخت‌های صنعت هسته‌ای نباید دست بخورد.»

روز سه‌شنبه نیز بنیامین نتانیاهو در نشست خود با کمیته امور خارجه و دفاعی کنست گفت که آمریکا در حال دستیابی به تفاهم یا «توافق کوچک» با جمهوری اسلامی است. براساس این توافق، ایران در قبال آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده‌اش، از غنی‌سازی اورانیوم بالای ۶۰ درصد خودداری خواهد کرد و زندانیان نیز مبادله خواهند شد. به گزارش رسانه‌های اسرائیل، نتانیاهو در این نشست تلویحا گفت که اسرائیل می‌تواند با این توافق کوچک احتمالی آمریکا با ایران کنار بیاید.

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه، روز دوشنبه ۲۹ خرداد مذاکرات غیرمستقیم تهران با واشنگتن را تایید کرد، اما مبنای مذاکرات صورت‌گرفته را «همان توافق امضاشده» برجام دانست و «برخی گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای مبنی بر توافق موقت و امثال این موارد که توافقی جایگزین برجام باشد» را رد کرد.

با وجود انکار گزارش‌ها از توافق احتمالی موقت میان ایران و آمریکا، متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، روز سه‌شنبه، در نشست خبری خود گزارش‌ها درباره آزادسازی حدود سه میلیارد دلار از پول‌های بلوکه‌شده ایران در عراق را تایید کرد. او گفت که این وجوه فقط می‌تواند برای معاملات بشردوستانه و سایر معاملاتی که شامل تحریم نمی‌شوند، استفاده شود.

هفته گذشته، آکسیوس رسانه نزدیک به کاخ سفید نیز به نقل از سه منبع آگاه گزارش داد که مقام‌های آمریکا و ایران ماه گذشته در عمان گفتگو‌هایی غیرمستقیم برگزار کردند و در این مذاکرات مقام‌های عمانی پیام‌های دو طرف را میان اتاق‌های جداگانه بین مقامات این دو کشور منتقل می‌کردند.