مدیرکل بیمه‌های اجتماعی وزارت کار در یک مصاحبه گفت: «شاید مجبور شویم برای پرداخت مطالبات کارمندان، کیش، قشم و خوزستان را بفروشیم.» این درحالیست که رئیس‌جمهور در یک سخنرانی عنوان کرده که کشور قصد دارد دلار را از تجارت خارجی حذف کند.
به گزارش هم میهن، بایزید مردوخی، اقتصاددان در رابطه با این موضوع می‌گوید: «شاید بتوان آن بخش از منابع ریالی کشور که به حاشیه بازار می‌رود و به دلار تبدیل می‌شود را کنترل کرد، اما حذف دلار از تجارت بین‌الملل امکان‌پذیر نیست.»
در ادامه مشروح این مصاحبه را می‌خوانید:
رئیس‌جمهور در یک سخنرانی سیاست دلارزدایی از اقتصاد ایران را مطرح کردند. به نظر شما منظور رئیس‌جمهور از دلارزدایی چیست؟
بهتر این بود که خود ایشان توضیح دهند منظورشان از دلارزدایی چیست. بخشی از منابع تولیدی ما از محل فروش نفت و گاز در دنیا است. پول فروش نفت و گاز، دلار‌های خزانه ما را تشکیل می‌دهد. اقتصاد ایران یک اقتصاد نفتی است و در چند سال گذشته به واسطه تحریم‌ها تحت فشار قرار گرفته است. اقتصاد غیرنفتی ما به کشور‌های منطقه کفاف بودجه کشور را هم نمی‌دهد، چه برسد که با این مقدار قرار باشد دلارزدایی انجام دهیم.
بسیاری از کارشناسان عقیده دارند که دلارزدایی امکان‌پذیر نیست. به نظر شما چرا دلارزدایی امکان‌پذیر نیست؟
نیاز ما به تکنولوژی خارجی اجتناب‌ناپذیر است. برای اینکه اقتصاد پویایی داشته باشیم، به تکنولوژی خارجی نیاز داریم. این تکنولوژی را فقط با ارز می‌توانیم به‌دست بیاوریم. شاید منظور دولت از دلارزدایی حذف بازار ارز داخلی است، اما از میان برداشتن دلار در تجارت خارجی امکان‌پذیر نیست.
دولت ادعا می‌کند که معاملات با کشور‌های همسایه را با دلار انجام نمی‌دهد. حذف دلار در میان کشور‌های همسایه امکان‌پذیر است؟
این اتفاق نیازمند صادرات غیرنفتی است. صادرات غیرنفتی ما با این کشور‌ها چندان تاثیرگذار نیست. خوب است که در ازای فروش نفت تکنولوژی وارد کنیم، اما کشور‌های همسایه توانایی ارائه تکنولوژی به ایران را ندارند. چین می‌تواند به ایران تکنولوژی بدهد، اما رابطه با چین ما را از دنیا بی‌نیاز نمی‌کند.
با ارزی به غیر از دلار مبادله تجاری داشته باشیم ورود دلار کم می‌شود. وقتی نمودار‌ها را بررسی می‌کنیم با افزایش قیمت دلار قیمت همه چیز صعود کرده است. ممکن است آینده بازار‌ها در ایران تحت تاثیر این سیاست قرار بگیرند؟
دلار نقش اساسی در اقتصاد ایران دارد و اجرای این سیاست طبیعتا بر قیمت‌ها در کشور تاثیر می‌گذارد.
با این تفاسیر اگر با ارزی غیر از دلار مبادله کنیم، خزانه ارزی کشورمان کم می‌شود و دوباره افزایش قیمت‌ها را در پیش داریم؟
همینطور است. به نظر من خوب بود رئیس‌جمهور می‌فرمودند که برنامه هفتم کشور را طوری تنظیم کرده‌ایم که کل منابع کشور را صرف تشکیل سرمایه‌گذاری در بخش‌های تولیدی و زیربنایی کشور کنیم و مقداری هم صرف رفاه و جمعیت کشور می‌شد، حال وابستگی این استراتژی به دلار را به حداقل می‌رسانیم.
این روز‌ها برخی مدیران می‌گویند برای پرداخت معوقات و حقوق و دستمزد بازنشستگان کشور اینقدر وضع بد است. ممکن است مجبور شویم قشم، کیش و خوزستان را بفروشیم. در شرایط فعلی سیاست‌هایی مانند دلارزدایی چه جایگاهی دارند؟
امیدوارم به این وضع نیفتیم، اما تا الان چیزی شبیه به همین کار را کرده‌اند. قشم و کیش فروختن آثاری در همه شئون ما دارد و چاپ شدید اسکناس هم آثار کمتری از فروش جزیره‌ها ندارد. ما وقتی نیاز‌های بودجه کشور و نیاز‌های تامین اجتماعی و بیمه‌ها را با قرض از بانک مرکزی و با تولید اسکناس تامین می‌کنیم، آثار بد این سیاست عاید همه مملکت می‌شود. باید امیدوار باشیم حکمرانی ما طوری سیاست‌گذاری کند که بتوانیم از این آثار سوء که تا الان گرفتارش بوده‌ایم، خلاص شویم.
در شرایط فعلی چه اقداماتی برای اصلاح وضعیت موجود پیشنهاد می‌کنید؟
نظام تدبیر باید اصلاح شود. نظام تدبیر باید از مجلس و کمیسیون‌ها شروع شود. کمیسیون‌ها تبدیل به کمیسیون‌های فعال و صاحب دانش و دانایی لازم برای امروز تبدیل شوند. دولت و وزارتخانه‌ها از بالا تا پایین اصلاح شوند و به افراد متخصص واگذار شوند. اصلا فرض کنید که سیاست‌های دولت درست باشد. بازوی اجرایی کشور توانایی اجرای سیاست‌ها را ندارد. به نظرم باید در انتخاب مسئولیت از سطح شهر تا استان تا کل دولت، دقت بیشتری صورت بگیرد.
بسیاری از کارشناسان عقیده دارند تا برجام امضا نشود وضعیت اقتصاد بهبود پیدا نمی‌کند. نظر شما چیست؟
این کارشناسان کسانی هستند که نگاه‌شان به درآمد صادرات نفتی است و حرفشان هم درست است. ولی فرض را بر این بگیریم که نمی‌توانیم برجام را امضا کنیم. آیا می‌شود ۸۵ میلیون ایرانی را در فقر نگه داشت؟ اگر برجام امضا شود بسیاری از مشکلات حل می‌شود، اما در شرایط فعلی مسئولان هم توانایی اجرای سیاست درست را ندارند.
شما آینده را با توجه به شرایط فعلی چگونه ارزیابی می‌کنید؟ این توصیه‌هایی که شما می‌کنید قابلیت اجرایی شدن دارند یا نه؟
آینده به این بستگی دارد که ما اولا مشکلات‌مان را کاملا تشخیص داده باشیم. تشخیص مشکلات در شرایط فعلی خیلی مهم است، اما ما از تشخیص مشکل عاجز مانده‌ایم. کشوری متکی به برنامه‌ریزی توسعه هستیم که در برنامه‌هایمان به توسعه توجه می‌کنیم، اما برنامه‌ها اجرا نمی‌شوند. اگر برنامه‌ها اجرا شوند، می‌شود وضعیت را بهبود بخشید. بخش‌هایی مانند محیط زیست وضعیت مطلوبی ندارد و شاید قابل جبران نباشد، ولی نباید بگذاریم وضع از این بدتر شود. دریاچه‌هایمان خشک می‌شود و جنگل‌ها از بین می‌روند و این موضوعات وضعیت کشور را حادتر می‌کند.
پس با توجه به صحبت‌های شما، دلارزدایی چندان امکان‌پذیر نیست. درست است؟
در بخشی که منابع ریالی کشور به حاشیه بازار می‌رود و دلار خرید و فروش می‌شود، می‌توان دخالت کرد. اما در اقتصاد بین‌الملل نه. دلار حاشیه بازار رقم ناچیزی است. اما این سوال پیش می‌آید که اگر کسی دلار و طلا نخرد پس کجا سرمایه‌گذاری کند؟ اگر وضعیت اقتصادی درست باشد، افراد سرمایه خود را به بخش تولید می‌برند. باید برای افراد انگیزه ایجاد کرد تا بتوانند سرمایه‌های خود را به بخش‌های تولیدی که تشنه سرمایه‌اند ببرند.
