در ستایش صلح

جعفر گلابی در اعتماد نوشت: برخلاف جنگ، صلح هیچ دلیلی لازم ندارد. برخلاف صلح، جنگ نیاز به محافظت ندارد. صلح شکوفایی است و جنگ انفجار است. اگر از اوضاع جهان هیچ نمی‌دانستیم و می‌شنیدیم که میان دو کشور مهم منطقه خاورمیانه برای روابط حسن همجواری توافقی صورت گرفته است باید از آن خوشحال می‌شدیم. همچنانکه اگر میان کره شمالی و کره جنوبی صلح شود و جنگ روسیه و اوکراین خاتمه پیدا کند و روزی را شاهد باشیم که دبیرکل سازمان ملل در نطقی تاریخی اعلام کند که بشریت پیروز شد، چراکه امروز در هیچ جای جهان جنگی در جریان نیست، آن روز را باید روز تولد انسان خردمند نامگذاری کنیم.

نمی‌خواهیم گذشته‌ها را به رخ بانیان قهر و غضب و تشنج بکشیم ولی ۷ سال پیش نه تنها جهان اسلام که منطقه، بلکه کل آسیا خسارات قطع رابطه میان ایران و عربستان را چشیدند و طرفداران تفرقه و تخاصم دائم میان کشور‌های در حال توسعه شاد شدند. طی این ۷ سال هیچ تنگنا و نیاز و فشار داخلی و خارجی لازم نبود تا دو کشور به این نتیجه برسند که دوستی و ترک تخاصم به نفع دو کشور و از آن مهم‌تر به نفع مردم منطقه است. بازتاب فوری و مثبت این توافق در بازار‌ها اولین برهان امیدبخش این توافق است و چنانچه به سرانجام مطلوب خود برسد قطعا تحولات گوناگون اقتصادی و سیاسی و حتی فرهنگی خوبی را به همراه خواهد داشت. البته هر صلحی نیازمند پاسداری و عزم و اراده راسخ برای حفظ آن است.

بی‌شک از همین فردا دست‌های آشکار و پنهان به کار خواهند افتاد که حادثه‌ای پدید آید و همه رشته‌ها پنبه شوند. درست از همین نقطه است که حاکمان دو کشور باید به درستی انتخاب خود ایمان داشته باشند و در هر شرایطی از آن محافظت به عمل آورند. اما مهم‌تر از نفس توافق ایران و عربستان راه استراتژیک تشنج‌زدایی و صلح‌گرایی در روابط خارجی و افضل از آن دمیدن روح همگرایی و همبستگی داخلی از طریق مدارا و گفتگو و به رسمیت شناختن علایق مختلف موجود در جامعه است. رویکرد مثبت و انسانی در هر زمینه‌ای نتایج فرخنده به بار می‌آورد و در مقیاسی بزرگ از رنج‌ها و درد‌ها و ناامیدی‌ها و خمودگی و سرخوردگی و ناهنجاری‌ها می‌کاهد.

اگر اروپا هم‌اکنون به توسعه رسیده و شاهد پیشرفت‌های بزرگ در همه زمینه‌های علمی، فنی، اقتصادی و خصوصا رفاه عمومی است به این دلیل است که در دو جنگ بزرگ جهانی اول و دوم طعم تلخ درگیری نظامی را تا مغز استخوان حس کرد و پس از آن جز برخی جنگ‌های محدود در یوگسلاوی سابق و امثال آن شاهد هیچ جنگ بزرگی نبوده و همه پیشرفت‌های خود را مدیون صلحی است که قاطعانه و با تمام قوا در درون خود از آن محافظت به عمل می‌آورد. در همین مدت مسکو دو جنگ را آغاز کرد که در اولی از عوامل اصلی فروپاشی شوروی شد و در دومی هنوز معلوم نیست که عاقبتش چه خواهد شد؟ ما دلیلی برای ایجاد یا افزایش تخاصم با همسایگان خود نداریم و همه مشکلات موجود از طریق دیپلماسی قدرتمند و کارشناسانه قابل حلند.

ایران می‌تواند توافق با عربستان را الگویی برای روابط با دیگر کشور‌ها که اختلافی با ما دارند، قرار دهد و اختلاف با هر کشوری را از طریق سیاسی پیگیری کند و اهرم‌های میدانی را فقط در جهت دفاع از کیان کشور به عنوان آخرین گزینه ضروری به کار گیرد. سال‌ها از طریق میدان در خاورمیانه کار کرده‌ایم حداقل چند سال هم از طریق محوریت دیپلماسی به فعالیت و تحرک بپردازیم. غول‌های بزرگ رسانه‌ای جهان بی‌وقفه ایران را به عنوان برهم زننده صلح و ثبات منطقه و حتی جهان معرفی کرده‌اند و از همین طریق امکان وضع گسترده‌ترین تحریم‌ها را به وجود آورده‌اند. این فضای تخاصم و تهاجم از طریق استراتژی گفتگو قابل اضمحلال است و ایران‌ستیزان را خلع سلاح خواهد کرد.

ارایه چهره‌ای منطقی، صلح‌جو و انسان‌دوستانه و احترام به مناسبات جهانی هر چند پیرامون آن‌ها حرف و حدیث داشته باشیم سپر محکم و کم هزینه‌ای است که حتی از گنبد‌های آهنین هم بهتر عمل می‌کند و اتفاقا در گنبد‌های نظامی تاسیس شده بر سر نژادپرستان خلل ایجاد خواهد کرد. با همه این‌ها مراقبت و دقت و تمرکز بر مکاید بازیگران جهانی شرط عقل است. تشنج‌زدایی و صلح‌طلبی نباید به ساده‌انگاری ختم شود و خدای ناکرده روزی چشم باز کنیم و ببینیم که مثلا دولتی برای برکشیدن دامان خود از ترکش‌های یک جنگ احتمالی دست دوستی به سوی ما دراز کرده باشد.

راهبرد صلح هوشمندانه یک نیاز ضروری است که با تشریک مساعی و مشاوره همه کارشناسان خبره و باتجربه در دسترس است. امید است با ابتکار عمل تهران برجام هم با سرعت به نتیجه برسد و سایه شوم تحریم‌ها از سر مردم مظلوم کشورمان برچیده شود. شاید در ابتدا امتیاز دادن مکروه به نظر برسد و ظلم تلقی شود که در هر معامله‌ای امکان سود و زیان وجود دارد ولی زمان از آن ماست و رستن مردمان از جفای تحریم‌ها خود یک پیروزی بزرگ و حیاتی و اساسی است که چیز دیگری جای آن را نخواهد گرفت.