احتمالا برای شما هم این اتفاق افتاده است که بعد از بیدار شدن از خواب، احساس طعم و بوی ناخوشایندی در دهان داشته‌اید.
گاهی این احساس دقایقی بعد رفع می‌شود و گاهی لازم است مسواک بزنید یا یک نوشیدنی بنوشید تا طعم دهانتان عوض شود. گاهی اوقات هم بوی نامطبوع، مدت زیادی باقی می‌ماند و باعث ایجاد احساس ناخوشایند برای خود فرد و اطرافیان می‌شود. توجه به رعایت بهداشت دهان و دندان، اهمیت زیادی در حفظ سلامت دارد و در صورت رعایت بهداشت، بروز نشانه‌های غیرطبیعی در دهان می‌تواند نشانه بروز بیماری‌هایی در بدن باشد که می‌توان بسرعت برای درمان آن اقدام کرد.
اولین علت ایجاد بوی بد دهان می‌تواند مصرف مواد غذایی مثل سیر و پیاز یا سیگار کشیدن و در برخی جوامع مصرف الکل باشد. اما همیشه علت بوی بد دهان یک عامل خارجی نیست. گاهی ممکن است ناراحتی‌های گوارشی، بیماری‌های سیستمیک مثل آبسه‌های ریه یا دیابت یا عفونت ناشی از حلق و لوزه‌ها و سینوس‌های فکی و در معمول‌ترین حالت خرابی دندان، باعث ایجاد بوی بد دهان شود. اما رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان، شایع‌ترین علت بروز بوی بد دهان در بیشتر مواقع است.
اگرخرده ریز‌های مواد غذایی مصرفی در محیط دهان باقی بماند، میکروارگانیسم‌های طبیعی دهان شروع به تجزیه این مواد می‌کند و باعث ایجاد بوی نامطبوع می‌شود. در صورتی که بهداشت دهان و دندان در طولانی مدت رعایت نشود، پوسیدگی‌های دندان که ممکن است به ظاهر بسیار کوچک باشند نیز ممکن است باعث ایجاد بوی نامطبوع شوند.
از طرفی در بعضی بیماری‌های لثه‌ای، میکروب‌ها شروع به تخریب لثه می‌کنند و باز هم باعث ایجاد بوی بد می‌شوند. علاوه بر مشکلات مربوط به آلودگی و عفونت دندان و لثه، ممکن است بوی بد دهان ناشی از عفونت‌های لوزه‌ها و سینوس‌ها باشد که باید برای درمان آن به پزشک گوش و حلق و بینی مراجعه شود. اگر عفونت ناشی از سینوس‌ها باشد ممکن است بوی نامطبوع با ترشحاتی همراه باشد که می‌تواند نشان دهنده بیماری‌های تنفسی باشد.
رعایت بهداشت زبان یکی از نکات مهم در بهداشت عمومی دهان و دندان است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. علاوه بر این، در مواردی ممکن است تغییر شکل یا رنگ زبان نشان‌دهنده وجود مشکلی در بدن باشد که می‌توان بسادگی آن را برطرف کرد. مصرف دخانیات و نوشیدن زیاد قهوه یا چای، گاهی اوقات باعث تغییر رنگ زبان می‌شود. یکی از نشانه‌های دیگر تغییر رنگ زبان خشکی دهان است که سرعت پوسیدگی دندان‌ها را نیز افزایش می‌دهد. مصرف بعضی مواد غذایی رنگی نیز می‌تواند دلیل تغییر رنگ یا تراشیده شدن سطح زبان به صورت موقت باشد. برخی دارو‌ها نیز باعث تیره شدن رنگ زبان می‌شود.
در مواردی نیز رشد قارچ‌ها و باکتری‌های بسیار ریز روی زبان باعث تغییر رنگ زبان می‌شود. در هر صورت، تغییر رنگ زبان و رشد قارچ‌ها و باکتری‌ها می‌تواند باعث ایجاد عفونت‌های دهانی و بوی نامطبوع دهان شود. رنگ زرد مایل به سبز زبان که برای مدتی از بین نرود ممکن است بر اثر بیماری‌های کبدی یا سایر بیماری‌های گوارشی ایجاد شده باشد. رنگ پریدگی زبان نیز معمولا به علت کم‌خونی یا کمبود عناصر غذایی مورد نیاز بدن اتفاق می‌افتد.
اگر تغییر رنگ زبان به علت رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان باشد، بهترین راه، مسواک منظم و افزایش دفعات مسواک زدن در طول شبانه‌روز است. استفاده از مسواک مخصوص تمیز کردن پرز‌های زبان نیز بسیار تاثیرگذار است؛ اما اگر شکل یا رنگ زبان برای مدت طولانی غیرطبیعی باقی ماند، باید به پزشک مراجعه کنید.
بوی نامطبوع دهان هنگام صبح معمولا طبیعی است و به علت کاهش بزاق دهان در طول شب ایجاد می‌شود که می‌توان با مسواک و خوردن صبحانه آن را برطرف کرد. اما اگر این بو تقریبا همیشه وجود داشته باشد و مسواک و نخ دندان هم آن را برطرف نکند، باید احتمالات دیگری را در نظر گرفت. در مواردی جرم‌گیری باعث از بین رفتن بوی مزمن دهان می‌شود، اما اگر بوی نامطبوع ادامه داشته باشد، برای فرد و اطرافیان نامطلوب خواهد بود.
به همین دلیل توصیه می‌شود مسواک و نخ دندان مداوم و بدرستی استفاده شود تا علاوه بر کمک به حفظ سلامت دندان، از ایجاد بوی بد دهان جلوگیری شود. مسواک زدن کامل دیواره‌های پشتی دندان که محلی مناسبی برای تجمع میکروب‌هاست و استفاده از نخ دندان می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. همچنین نواحی زیر پرکردگی‌هایی که معمولا با آمالگام پر می‌شود و اجازه دسترسی برای مسواک و نخ دندان به فرد نمی‌دهد، می‌تواند باعث ایجاد عفونت و بوی بد شود. در این موارد باید از دندانپزشک بخواهید فضای دسترسی به پشت دندان و بین دندان‌ها را باز کند.
مصرف بعضی دارو‌ها مانند دارو‌های درمان افسردگی، بی‌خوابی، اضطراب و فشار خون بالا باعث خشک شدن دهان می‌شود که به دنبال کاهش عملکرد غدد بزاقی پیش می‌آید. به این ترتیب علاوه بر ایجاد بوی نامطبوع دهان، پوسیدگی و عفونت‌های دندانی افزایش پیدا می‌کند.
بزاق دهان علاوه بر مرطوب نگه داشتن دهان و جلوگیری از ایجاد پوسیدگی دندان، آنزیم‌های ارزشمند و غلظت بالای اکسیژن دارد که می‌تواند جلوی رشد باکتری‌های مضر در دهان را بگیرد و از ایجاد تنفس بدبو جلوگیری کند؛ بنابراین بهتر است مصرف این دارو‌ها در حد نیاز و به توصیه پزشک باشد. اما اگر ناچار به مصرف چنین دارو‌هایی هستید، بهتر است آب زیاد بنوشید و از دهان‌شویه‌ها استفاده کنید تا اثرات مصرف دارو روی خشکی دهان را تا حدی کاهش دهید.
مسواک زدن درست و استفاده از نخ دندان و دهان‌شویه، تاثیرگذارترین عوامل برای حفظ بهداشت دهان و دندان و رفع بوی بد دهان هستند. هنگام مسواک زدن باید دقت کنید تک‌تک دندان‌ها تمیز شوند، پشت دندان بخوبی تمیز و مسواک از همه زوایا روی دندان کشیده شود. اما مسواک زدن به تنهایی کافی نیست و نخ دندان کمک می‌کند ذرات درشت‌تر مواد غذایی بخوبی از دهان خارج شوند و از ایجاد پوسیدگی و بوی بد جلوگیری کنند. بهتر است زمان مسواک زدن بین دو تا سه دقیقه طول بکشد.
شاید ابتدا تصور کنید دو دقیقه زمان بسیار کمی برای مسواک زدن است، اما کافی است همین امشب زمان بگیرید و ببینید مسواک زدن شما چقدر طول می‌کشد! همچنین استفاده از دهان‌شویه بیش از هر چیز به رفع بوی بد دهان و ضدعفونی کردن دهان و دندان کمک می‌کند. قرقره کردن دهان‌شویه مانع تجمع پلاک دندانی می‌شود و در مواردی مقاومت دندان را افزایش می‌دهد. با این حال استفاده از بعضی انواع دهان‌شویه‌های درمانی به شکل روزانه توصیه نمی‌شود و بهتر است برای استفاده از دهان‌شویه مناسب شرایط دهان و دندان خود با یک دندانپزشک مشورت کنید.
منبع: جام جم
