شهرام عبدلی؛ ضد قهرمان به یاد ماندنی

هم میهن نوشت: اگرچه خاطرات‌مان از شهرام عبدلی فقید به ۲۱ سال قبل یعنی زمستان سال ۸۰ و سریال پرطرفدار «خط قرمز» بازمی‌گردد، ولی بدمن به یادماندنی تئاتر، سینما و تلویزیون ایران مانند بسیاری از همکارانش از صحنه‌های تئاتر شروع کرده بود. از نمایش‌های مبتدیانه دوران مدرسه که در زمره خاطرات بسیاری از محصلان به‌چشم می‌خورد، ولی تنها معدود افرادی همچون عبدلی هستند که از آن بستر آغازین به‌مثابه نردبانی برای رسیدن به جایگا‌ه‌های بالاتر و حرفه‌ای‌تر استفاده می‌کنند.

عبدلی پس از گذراندن دوره‌های متعدد آموزش بازیگری ازجمله شرکت در دوره‌های تکرار نشدنی استاد بانو مهین اسکویی، از سال ۷۸ یعنی دو سال پیش از «خط قرمز»، در مقابل دوربین سریال «همسفر»، ساخته دیگر قاسم جعفری قرار گرفت تا توانایی‌هایش در بازیگری را به طیف وسیع‌تری از بینندگان عرضه کند، همان حضور کوتاه به‌عنوان بازیگر میهمان یکی از اپیزود‌ها کافی بود تا جعفری نقش منفی اصلی ساخته بعدی خود، یعنی «خط قرمز» را به عبدلی بسپارد و این بازیگر از دست رفته در کنار شهرام حقیقت‌دوست و چهار بازیگر جوان و تازه‌کار آن سریال محبوب، دیده و شناخته شود.

اگرچه نباید از یاد برد که آنچه شهرام عبدلی را در جایگاه یک بازیگر توانا در تیتراژ بسیاری از آثار نمایشی و حافظه بصری مخاطبان نشاند، نه صرف حضور او در یک سریال تلویزیونی جوان‌پسند و پربیننده که از قدرت بازیگری جوان سرچشمه می‌گرفت که از سال‌ها حضور در صحنه تئاتر، آموزه‌های بسیاری کسب کرده و در عین تجربه کافی، از جنس صدا و بیان بسیار خوبی هم برخوردار بود.

عبدلی به دنبال شهرت و موفقیت حاصل از نقش‌آفرینی در پربیننده‌ترین ساخته قاسم جعفری، پیشنهاد‌های بسیاری از مجموعه‌سازان تلویزیونی دریافت کرد که احتمالاً بنا به اقتضای معیشت به اکثریت قریب به اتفاق آن‌ها پاسخ مثبت داد. در کارنامه دودهه‌ای این بازیگر فقید، بازی در بیش از ۳۰ مجموعه تلویزیونی دیده می‌شود که نشان از پرکاری و حضور مستمر او در پروژه‌های تلویزیونی دارد؛ از سریال‌های روتین (عادی) و دارای پخش هرشبی گرفته تا مجموعه‌های مناسبتی و سریال‌های تاریخی که عبدلی با نقش‌آفرینی در این تعداد اثر، شمایل بازیگری خود به‌عنوان یک بَدمن (نقش منفی) تأثیرگذار و به‌یادماندنی را در حافظه نمایشی مخاطبان تثبیت کرد.

ضدقهرمانی که اگرچه در اکثریت قریب به اتفاق موارد از او جز جرم، جنایت، آدمکشی و ضرب و شتم قهرمانان محبوب سریال‌ها را نمی‌دیدیم، ولی کاریزمایی که در نقش‌هایش ارائه می‌داد فراتر از نقش‌های منفی بسیاری که هر روز و هر شب در آثار نمایشی می‌بینیم، تأثیر و ردّ ماندگار خود را می‌گذاشت. اگر بازیگرانی نظیر جمشید جهان‌زاده، اکبر سنگی، مرتضی ضرابی و چند نام دیگر به‌عنوان بَدمن‌های آثار تلویزیونی در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ خورشیدی در یاد‌ها مانده‌اند، بی‌تردید شهرام عبدلی هم یکی از برجسته‌ترین شمایل‌های ضدقهرمان در مجموعه‌های تلویزیونی دو دهه ۸۰ و ۹۰ را به‌نام خود ثبت کرد.

از میان نقش‌آفرینی‌های متعدد این بازیگر فقید، بازی او در سریال تاریخی مختارنامه در نقش کاراکتری به‌نام «بلال» که برخلاف خواست مادر و برخلاف رسم مهمان‌نوازی اعراب، میهمان ارزشمند خانه‌شان یعنی «مسلم‌بن عقیل» را به مأموران ابن‌زیاد لو داد، در سریال «طفلان مسلم» در نقش قاتل مسلم (ابن حمران)، در سریال «سال‌های مشروطه» در نقش محمدعلی شاه قاجار (که به لحاظ شباهت با مابه‌ازای تاریخی انتخاب تحسین‌آمیزی بود) و در سریال «پروانه» که نقش یکی از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) را ایفا می‌کرد، بیشتر از دیگر نقش‌های او در یاد‌ها مانده است.

شهرام عبدلی در سال‌های حضور خود مقابل دوربین به جز تلویزیون در تعداد محدودی اثر سینمایی هم ایفای نقش کرد که هیچ‌کدام آثار قابل اعتنایی نبودند. این بازیگر پس از رسیدن به شهرت در یکی از محدود حضورهایش در عرصه تئاتر در نمایش «پایین‌گذر سقاخانه»، نوشته اکبر رادی و به کارگردانی هادی مرزبان، در نقش ضدقهرمان داستان «فری»، بازی خوب و اثرگذاری از خود به‌جای گذاشت که در ذهن و یاد مخاطبان محدود هنر ارزشمند تئاتر به یادگار مانده است.

درگذشت این بازیگر توانا در سن ۴۶ سالگی افزون بر تلخی ناشی از این سفر زودهنگام، نام بازیگران دیگری همچون علی سلیمانی، علی ابوالحسنی و عارف لرستانی را به ذهن تداعی کرد که ظرف چند سال اخیر در همین حدود سنی، درگذشتی غیرقابل انتظار و زودرس داشتند. یاد همگی آن‌ها سبز و مانا.