اوتیسم (Autism) یک بیماری عصبی مادام العمر است و کسانی که این بیماری را دارند، برقراری ارتباط و تعامل با دیگران برایشان دشوار است. هنوز آمار دقیقی از مبتلایان به اوتیسم در ایران وجود ندارد، اما بنا به اعلام انجمن اوتیسم ایران به ازای هر ۱۵۰ تولد در کشور، یک کودک مبتلا به اوتیسم تشخیص داده می‌شود.
به گزارش روزیاتو، درباره اوتیسم کودکان زیاد شنیده و خوانده‌ایم، اما اوتیسم بزرگسالان چگونه است؟ علایم اوتیسم در بزرگسالان چیست، اوتیسم با عملکرد بالا به چه شرایطی گفته می‌شود و در کل دلیل نامگذاری طیف اوتیسم چیست؟ این‌ها سوالاتی است که در این مطلب به آن‌ها پاسخ می‌دهیم.
اختلال طیف اوتیسم (ASD) نام مجموعه‌ای از شرایط مشابه از جمله سندرم آسپرگر (Asperger syndrome) است که بر تعاملات اجتماعی، ارتباطات، علایق و رفتار فرد تأثیر می‌گذارد. برای مثال، افراد در طیف اوتیسم ممکن است کمتر یا بیش از حد به صداها، لمس، مزه‌ها، بوها، نور یا رنگ‌ها حساس باشند. آن‌ها ممکن است در مورد تغییرات غیرمنتظره و در موقعیت‌های اجتماعی اضطراب شدیدی را تجربه کنند.
با این حال، هیچ دو نفر مبتلا به اختلال طیف اوتیسم دقیقا مجموعه علائم مشابهی را تجربه نمی‌کنند و به دلیل تنوع علائم و نشانه‌های آن و تفاوت در شدت آن‌ها به عنوان یک طیف شناخته می‌شود.
برخی از افراد مبتلا به ASD علائمی را تجربه می‌کنند که زندگی روزمره را برایشان دشوار می‌کند. سایرین که «با عملکرد بالا» در نظر گرفته می‌شوند ممکن است فقط احساس کنند که چیزی در موردشان «متفاوت» است. آن‌ها ممکن است از دوران کودکی چنین احساسی داشته باشند، اما نتوانسته‌اند دلیل آن را به‌طور دقیق مشخص کنند. به طور مشابه، ممکن است متوجه نشوند که احساس یا رفتار متفاوتی دارند، اما اطرافیانشان ممکن است متوجه شوند که آن‌ها رفتار متفاوتی دارند یا متفاوت عمل می‌کنند.
علائم برجسته ASD معمولا در کودکان خردسال در سنین نوپایی تشخیص داده می‌شود. با آنکه اوتیسم اغلب در کودکان نوپا تشخیص داده می‌شود، این امکان وجود دارد که بزرگسالان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم، بیماریشان تشخیص داده نشده باقی بماند. با این حال، اگر بزرگسالی هستید که مبتلا به اوتیسم تشخیص داده نشده است، اما معتقدید که ممکن است ASD داشته باشید، ممکن است اوتیسم با عملکرد بالا داشته باشید.
در زیر برخی از علائم اوتیسم در بزرگسالان آورده شده است:
در حال حاضر هیچ معیار تشخیصی استانداردی برای بزرگسالان مشکوک به اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد، اما در حال توسعه هستند. در این میان، پزشکان اساسا بزرگسالان مبتلا به ASD را از طریق یک سری مشاهدات و تعاملات حضوری تشخیص می‌دهند. آن‌ها همچنین علائمی را که خود فرد گزارش می‌کند در نظر می‌گیرند.
اگر علاقه‌مند به ارزیابی ASD هستید، با پزشک عمومی خود شروع کنید، که شما را ارزیابی می‌کند تا مطمئن شود که یک بیماری جسمی زمینه‌ای برای رفتار‌های شما وجود ندارد. سپس ممکن است پزشک شما را برای ارزیابی ریشه‌ای به روانپزشک یا روانشناس ارجاع دهد.
پزشک در مورد مسائلی که در رابطه با ارتباطات، احساسات، الگو‌های رفتاری، طیف علایق و موارد دیگر دارید با شما صحبت می‌کند. شما همچنین به سوالات مربوط به دوران کودکی خود پاسخ خواهید داد و پزشک ممکن است از شما بخواهد که با والدین یا سایر اعضای خانواده‌تان صحبت کند تا دیدگاه آن‌ها را در مورد الگو‌های رفتاری همیشگی‌تان به دست آورد.
اگر معیار‌های تشخیصی برای کودکان به عنوان مرجع استفاده شود، پزشک ممکن است از والدین شما سوالاتی را از آن لیست بپرسد و برای اطلاعات بیشتر به خاطرات آن‌ها از شما در دوران کودکی تکیه کند.
اگر پزشک تشخیص دهد که شما علائم ASD را در دوران کودکی نشان نداده‌اید، اما در عوض در نوجوانی یا بزرگسالی علائم را تجربه کرده‌اید، ممکن است از نظر سلامت روانی یا اختلالات عاطفی احتمالی مورد ارزیابی قرار بگیرید.
وقتی اوتیسم در افراد تشخیص داده می‌شود، اختلال در یکی از زیرشاخه‌های اوتیسم طبقه‌بندی می‌شود. ۵ زیرشاخه درباره این بیماری وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:
افراد مبتلا به سندروم آسپرگر دارای سطح بالایی از توانایی در زمینه مهارت‌های کلامی و عملکرد‌های مختلف هستند. مشکل اصلی این افراد در برقراری تعاملات اجتماعی و استفاده مؤثر از زبان است. متخصصان سلامت در تشخیص این سندروم کمی دچار تردید هستند؛ زیرا براساس DSM یا «دفترچه‌ی راهنمای آماری و تشخیصی بیماری‌های روانی»، نشانه‌های این سندروم می‌تواند حاکی از وجود نوع دیگری از اوتیسم موسوم به «اوتیسم با عملکرد بالا» در افراد باشد.
افراد مبتلا به این اختلال نیز دارای علائم اوتیسم هستند و توانایی‌های عملکردی آن‌ها در طیفی از بسیار ضعیف تا بسیار قوی متغیر است.
کسانی که به این اختلال دچار هستند نیز برخی از ویژگی‌های افراد مبتلا به اوتیسم کلاسیک را دارند. توانایی آن‌ها در عملکرد‌های مختلف می‌تواند از سطح متوسط تا بالا متغیر باشد.
زنان بیشتر از سایرین به سندروم رت دچار می‌شوند. سطح توانایی آن‌ها در فعالیت‌های عملکردی مختلف معمولا متوسط و پایین است. اگر کودکی دچار این سندروم باشد، تا بزرگسالی نیز به این مشکل مبتلا خواهد ماند.
همان‌طور که از نام این اختلال هم مشخص است، کودکان در سنین قبل از مدرسه و کودکان نوپا به آن دچار می‌شوند. افراد مبتلا معمولا مهارت‌های اجتماعی و زبانی خود را از دست می‌دهند و توانایی عملکردی آن‌ها در سطح ضعیف و متوسط است.
درمان‌هایی برای توسعه‌ی رفتار‌ها و عملکرد‌های عادی در افراد «اوتیستیک» وجود دارد. این درمان‌ها به کاهش رفتار‌های غیرعادی کمک می‌کنند:
آموزش محدود به زمان خاصی نیست و همه افراد می‌توانند پیوسته تحت آموزش‌های مختلف قرار بگیرند. مبتلایان به اوتیسم هم باید تحت آموزش‌هایی قرار داشته باشند که به آن‌ها در رفع نیازهایشان کمک می‌کند.
استراتژی‌های مختلفی برای کاهش رفتار‌های غیرعادی و ناخوشایند و بهبود رفتار‌های مثبت برای افراد «اوتیستیک» وجود دارد.
این سه نوع درمان به فرد کمک می‌کنند تا مهارت‌های عملکردی خود را تقویت کند.
این نوع درمان هم برای رفع مشکلات زبانی و عملکردی مطرح می‌شود و به افراد مبتلا به اوتیسم در رفع مشکلات زبانی و ارتباطی کمک می‌کند.
هنوز داروی ویژه‌ای برای درمان اوتیسم در بزرگسالی شناخته نشده است، اما برخی از دارو‌ها به کاهش علائم این اختلال کمک می‌کنند. برای مثال دارو‌هایی برای رفع مشکلات خواب، اضطراب، بیش فعالی و سایر دارو‌هایی که برای رفع مشکلات رفتاری مورد استفاده هستند. در کاهش برخی از علائم اوتیسم کاربرد دارند. برخی از این دارو‌ها ممکن است موجب صدمه‌زدن به بیمار «اوتیستیک» بشوند.
معمولا حمایت از کودکان مبتلا به اوتیسم بیشتر از بزرگسالان است. گاهی اوقات این افراد نیاز به پیگیری درمان‌هایی مانند رفتاردرمانی، درمان‌های شناختی و شفاهی دارند. گاهی هم روند درمان بنا به چالش‌هایی مشخص می‌شود که فرد با آن‌ها روبه‌روست. مثلا درمان با درنظرگرفتن اضطراب، انزوا، مشکلات کاری یا روابط شخصی فرد مشخص می‌شود.
پیشنهاد‌ها برای بزرگسالان مبتلا به اوتیسم عبارت‌اند از:
مراجعه به روان پزشک برای ارزیابی وضعیت پزشکی فرد.
مشاوره با مددکار اجتماعی یا روانشناس برای پیگیری درمان فردی یا گروهی.
شرکت در جلسات مشاوره منظم و برنامه‌ریزی‌شده.
شرکت در برنامه‌های توانبخشی که به افراد مبتلا برای کنترل و مدیریت واکنش‌ها و رفتارهایشان در موقعیت‌هایی مانند محل کار کمک می‌کنند.
استفاده از دارو‌های مناسبی که متخصصان برای رفع مشکلات مرتبط با اوتیسم مانند اضطراب و درمان افسردگی تجویز می‌کنند.
