نفرکتومی چیست؟

نفرکتومی، برداشتن کلیه با جراحی است. این روش برای درمان سرطان کلیه و همچنین سایر بیماری‌ها و آسیب‌های کلیوی انجام می‌شود. نفرکتومی همچنین برای برداشتن کلیه سالم از اهداکننده (چه زنده و چه مرده) برای پیوند انجام می‌شود.

انواع نفرکتومی

دو نوع نفرکتومی برای کلیه بیمار وجود دارد: جزئی و رادیکال. در نفرکتومی جزئی، تنها قسمت بیمار یا آسیب دیده کلیه برداشته می‌شود. نفرکتومی رادیکال شامل برداشتن کل کلیه به همراه بخشی از لوله منتهی به مثانه (حالب)، غده‌ای که در بالای کلیه قرار دارد (غده فوق کلیوی) و بافت چربی اطراف کلیه است. زمانی که هر دو کلیه به طور همزمان برداشته شوند، این عمل نفرکتومی دوطرفه نامیده می‌شود.

روشی که برای برداشتن کلیه سالم از اهداکننده به منظور پیوند استفاده می‌شود، نفرکتومی اهدایی نامیده می‌شود.

آمادگی برای نفرکتومی اهدا کننده در قید حیات

برای اینکه به عنوان اهداکننده کلیه ارزیابی شوید، باید سالم و بدون بیماری باشید که ممکن است منجر به نارسایی کلیه شود. این‌ها شامل دیابت و فشار خون بالا است. یک اهداکننده بالقوه ابتدا برای سازگاری گروه خونی با گیرنده بالقوه آزمایش می‌شود. پس از تایید سازگاری گروه خونی، تیم مراقبت‌های بهداشتی چندین آزمایش دیگر را انجام خواهند داد. این آزمایش‌ها برای بررسی عوارضی انجام می‌شوند که احتمالاً می‌تواند باعث رد کلیه جدید توسط بدن گیرنده شود. همچنین، شناسایی هر گونه مشکل سلامتی در اهداکننده بالقوه که او را به عنوان یک اهداکننده نامناسب می‌کند.

چند هفته قبل از جراحی پیوند، یک اهداکننده کلیه تحت معاینه فیزیکی کامل قرار می‌گیرد و قبل از بستری شدن در بیمارستان در مورد سایر دستورالعمل‌ها توصیه می‌شود. ارزیابی از یک مددکار اجتماعی انجام می‌شود تا مطمئن شود که اهدا با میل و بدون فشار انجام می‌شود.

قبل از عمل، روش جراحی به همراه خطرات و عوارض احتمالی به طور کامل برای شما توضیح داده خواهد شد.

جراحی نفرکتومی چگونه انجام می‌شود؟

جراحی لاپاروسکوپی

برخی از افرادی که نیاز به نفرکتومی دارند برای جراحی لاپاراسکوپی (که به آن جراحی کم تهاجمی نیز گفته می‌شود) برای برداشتن کلیه مناسب هستند. جراحی لاپاراسکوپی شامل استفاده از یک لاپاروسکوپ (دوربین گرز مانند) است که از یک سری برش‌ها یا "پورت‌های" کوچک در دیواره شکم عبور داده شده و برای مشاهده حفره شکمی و برداشتن کلیه از طریق یک برش کوچک استفاده می‌شود. این عمل تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. شما به یک کاتتر مثانه نیاز دارید که پس از خواب قرار داده شود و چند ساعت پس از جراحی برداشته شود.

لاپاراسکوپی همان تکنیک‌های جراحی سنتی را به دست می‌آورد و می‌تواند هم برای جراحی رادیکال و هم برای جراحی جزئی استفاده شود. همچنین این روش ترجیحی برای نفرکتومی اهداکننده پیوند کلیه است.

مزایای جراحی لاپاراسکوپی عبارتند از:

زمان بهبودی کوتاه‌تر
بستری کوتاه‌تر در بیمارستان
برش‌های کوچکتر
عوارض بعد از عمل کمتر

انجام نفرکتومی لاپاروسکوپی به مهارت‌های خاصی نیاز دارد و در همه بیمارستان‌ها در دسترس نیست. همچنین، اینکه آیا می‌توانید جراحی لاپاراسکوپی انجام دهید به وضعیت پزشکی و سلامت کلی شما بستگی دارد. در مورد گزینه‌های خود برای نفرکتومی لاپاراسکوپی با پزشک خود صحبت کنید.

نفرکتومی باز

نفرکتومی باز به ندرت مورد نیاز است، اما تحت بیهوشی عمومی نیز انجام می‌شود. جراح یک برش در شکم یا در ناحیه پهلو ایجاد می‌کند. ممکن است برای انجام این روش نیاز به برداشتن یک دنده باشد. حالب (لوله‌ای که ادرار را از کلیه به مثانه می‌رساند) و رگ‌های خونی از کلیه جدا شده و کلیه خارج می‌شود؛ سپس محل برش با بخیه بسته می‌شود.

مراقبت‌های بعد از جراحی

بلافاصله پس از جراحی، تیم مراقبت‌های بهداشتی شما به دقت فشار خون، الکترولیت‌ها و تعادل مایعات شما را بررسی می‌کند. این اعمال بدن تا حدی توسط کلیه‌ها کنترل می‌شود. شما به احتمال زیاد یک کاتتر ادراری (لوله‌ای برای تخلیه ادرار) برای مدت کوتاهی در طول نقاهت در مثانه خود خواهید داشت.

ممکن است در نزدیکی ناحیه برش، احساس ناراحتی و بی حسی (ناشی از اعصاب قطع شده) داشته باشید. مسکن‌ها بعد از عمل جراحی و در طول دوره نقاهت در صورت نیاز تجویز می‌شوند.

اگرچه تنفس عمیق و سرفه ممکن است دردناک باشد، زیرا برش نزدیک دیافراگم است، تمرینات تنفسی برای جلوگیری از ذات الریه بسیار مهم هستند.

بسته به روش جراحی که استفاده می‌شود احتمالاً ۱ تا ۷ روز در بیمارستان خواهید ماند. به محض اینکه احساس کردید، تشویق می‌شوید که به فعالیت‌های سبک بازگردید. از انجام فعالیت‌های شدید و بلند کردن اجسام سنگین باید به مدت ۶ هفته پس از عمل اجتناب شود.

پزشک دستورالعمل‌های دقیق تری در مورد فعالیت ها، محدودیت‌ها و رژیم غذایی بعد از عمل به شما می‌دهد.

خطرات و عوارض جراحی نفرکتومی

تمام جراحی‌ها خطرات و عوارض خاصی دارند. عوارض احتمالی جراحی نفرکتومی عبارتند از:

عفونت
خونریزی که نیاز به انتقال خون دارد
پنومونی بعد از عمل
واکنش‌های آلرژیک نادر به بیهوشی
مرگ

همچنین خطر نارسایی کلیه در یک بیمار با عملکرد پایین یا بیماری در کلیه باقی مانده وجود دارد.

واقعیت سریع: شما با دو کلیه متولد می‌شوید، اما واقعاً فقط به یکی نیاز دارید. یک کلیه سالم می‌تواند به اندازه دو کلیه کار کند، اما اگر هر دو کلیه برداشته شوند، دیالیز یا پیوند برای حفظ زندگی ضروری است.

خطرات نفرکتومی اهدایی برای پیوند کلیه بسیار کم است. این احتمالاً به این دلیل است که تقریباً همه اهداکنندگان در قید حیات تحت آزمایش و ارزیابی دقیق قبل از عمل قرار می‌گیرند تا از سلامت کافی برای جراحی مطمئن شوند. اکثر مطالعات میزان مرگ و میر را برای نفرکتومی اهداکننده در محدوده ۱ یا ۲ مورد در هر ۱۰۰۰۰ جراحی اهداکننده گزارش می‌کنند. حدود ۱ یا ۲ نفر از هر ۱۰۰ بیمار ممکن است عفونت یا عارضه زخم بعد از عمل را تجربه کنند و حدود نیمی از این بیماران ممکن است برای یک عارضه نیاز به عمل مجدد داشته باشند.

اکثریت قریب به اتفاق اهداکنندگان کلیه با یک کلیه عمر طولانی و سالمی دارند.

مراقبت از کلیه باقی مانده

آزمایشات به طور منظم برای بررسی میزان عملکرد کلیه باقی مانده انجام می‌شود. آزمایش ادرار و فشار خون باید هر سال انجام شود و آزمایش‌های عملکرد کلیه (کراتینین، میزان فیلتراسیون گلومرولی [GFR]) باید هر چند سال یک‌بار (یا در صورت مشاهده نتایج غیرطبیعی، بیشتر اوقات) بررسی شود. همچنین باید به طور منظم آزمایش ادرار برای تست میزان پروتئین انجام شود. وجود پروتئین در ادرار ممکن است به این معنی باشد که کلیه آسیب دیده است.

افرادی که یک کلیه دارند باید از ورزش‌هایی که خطرات بالای تماس یا برخورد شدید را به همراه دارد اجتناب کنند. این شامل بوکس، هاکی، فوتبال، هاکی روی یخ، چوگان، هنر‌های رزمی، رودئو، فوتبال و کشتی و فعالیت‌های شدید مانند چتربازی نیز باشد. هر فردی که یک کلیه دارد و تصمیم به شرکت در این ورزش‌ها دارد باید بیشتر مراقب باشد و از پد محافظ استفاده کند. او باید درک کند که از دست دادن کلیه باقیمانده یک وضعیت بسیار جدی است.

آیا تغییراتی در رژیم غذایی لازم است؟

به طور کلی، برای افرادی که یک کلیه سالم دارند، نیازی به رژیم غذایی خاصی نیست. اگر در مورد ترکیب اصلی یک رژیم غذایی سالم سوالی دارید با پزشک خود یا یک متخصص تغذیه صحبت کنید.

منبع: سلامت نیوز