همه چیز درباره ابتلا و انتقال «شپش»

آلودگی به «شپش» منحصر به طبقه اجتماعی خاصی نیست و تمام افراد جامعه به خصوص در فصول سرد سال ممکن است درگیر آن شوند؛ البته باید بدانید که امروزه از شامپوهای ضد شپش برای درمان آن استفاده می‌شود.

به گزارش ایسنا، شپش، حشره‌ای کوچک به رنگ سفید مایل به خاکستری است که انگل خارجی بدن انسان محسوب می‌شود. این حشره در مو و لباس زندگی می‌کند و برای تغذیه روی سطح بدن می‌آید، سپس خودش را به پوست بدن انسان می‌چسباند، پوست را سوراخ کرده و ضمن مکیدن خون، بزاق خود را به همراه مواد دفعی به زیر پوست تزریق می‌کند. علت برآمدگی قرمز رنگ و ایجاد خارش در سطح پوست، همین تزریق بزاق و مواد زائد به زیرپوست است.

باید توجه کرد که آلودگی به شپش منحصر به طبقه اجتماعی خاصی نیست و تمام افراد جامعه به خصوص در فصول سرد سال ممکن است درگیر آن شوند. آلودگی به شپش در کودکان در سنین مدرسه، شایع‌تر بوده و دختران بیشتر از پسران به آن مبتلا می‌شوند.

چگونگی انتقال شپش

انتقال از یک فرد به فرد دیگر می‌تواند از طریق تماس مستقیم (تماس سر افراد با هم) یا استفاده از وسایل شخصی دیگران مثل شانه، کلاه، شال، حوله و روسری اتفاق افتد. انتقال در افراد خانواده به سرعت و سهولت رخ می‌دهد. شپش در آب زنده نمی‌ماند. بنابراین از طریق شنا و استخر منتقل نمی‌شود.

نشانه‌های ابتلا به شپش سر چیست؟

اولین علامت ابتلا به شپش، خارش است و زمانی اتفاق می‌افتد که شپش شروع به حرکت می‌کند که معمولا از حاشیه دو طرف سر شروع می‌شود و به طرف مرکز سر گسترش می‌یابد. در این هنگام بیمار احساس خارش در سر می‌کند. به تدریج خارش افزایش می‌یابد و خراشیدگی با ناخن در اثر خارش در سر پیش می‌آید. گاهی در موارد پیشرفته، غدد لنفاوی در ناحیه گردن برجسته می‌شوند.

آیا می‌توان با مشاهده شپش، آلودگی به آن را تشخیص داد؟

اغلب آنچه در مشاهدۀ سر بیمار دیده می‌شود، شپش نیست، بلکه تخم شپش (رشک) است. زیرا شپش با مشاهده نور، زیر موها می‌خزد و پنهان می‌شود. تخم شپش که رشک نام دارد به اندازۀ ته سنجاق، بیضی شکل و به رنگ سفید است و به ریشه مو (درفاصله حدود نیم سانتی متری از ریشه) و درز لباس‌ها می‌چسبد. این تخم‌ها را نباید با شوره سر اشتباه گرفت. شوره سر، پوست مرده سر است که به راحتی از مو جدا می‌شوند، اما رشک بیضی شکل است و جدا کردن آن از موی سر، به راحتی و بدون ناخن ممکن نیست. اگر به دنبال رشک هستید، بیشتر قسمت‌های بالای گوش‌ها، گیجگاه‌ها و پشت گردن را بگردید.
چگونه از آلودگی به شپش پیشگیری کنیم؟

پیشگیری با بهبود سطح بهداشت کل جامعه امکان‌پذیر است. با رعایت بهداشت به ویژه در مکان‌هایی مانند مدارس، مهدکودک‌ها ، سربازخانه‌ها، پرورشگاه‌ها و ... می‌توان تا حد زیادی مانع ایجاد بیماری شد. باید به کودکان یاد داد در مدرسه از تماس سر خود با سر دیگران پرهیز کرده و شال، روسری، کلاه، برس و شانه خود را به دیگران ندهند یا از این وسایل مربوط به دیگران استفاده نکنند. همچنین موارد آلوده باید به سرعت شناسایی و گزارش شوند. با درمان سریع، می‌توان از انتقال آلودگی به دیگران جلوگیری کرد.

درمان شپش

بنابر اعلام واحد آموزش و ارتقای سلامت معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، در گذشته تنها راه نجات از دست شپش‌ها، تراشیدن موها از ته بود. اما امروزه از شامپوهای ضد شپش استفاده می‌شود. این شامپوها باعث مرگ شپش‌ها شده و با حل کردن کپسول تخم‌ها، آن‌ها را از مو جدا می‌کند.

نکات مهم در درمان شپش سر

- درصورت اطلاع از آلودگی فرزند یا یکی از اعضای خانواده‌تان به شپش، دست‌پاچه نشوید، احساس گناه نکنید و در بین همکلاسی‌ها و دوستان وی به دنبال مقصر نگردید. در عوض، به سرعت درمان را شروع کنید.

- درمان در دو مرحله و به فاصله یک هفته انجام می‌شود. برای درمان شپش، دقیقا مطابق توصیه‌های پزشک و کادر بهداشتی عمل کنید.

- فراموش نکنید که آنچه در درمان شپش اهمیت دارد، درمان دسته جمعی و رفع آلودگی از کلیه لوازم و وسایل مورد استفاده افراد به طور همزمان است. تمام افرادی که ساعات زیادی را کنار هم سپری می‌کنند مثلا اعضای خانواده فرد مبتلا، هرچند علامتی نداشته باشند باید همزمان مورد درمان قرار گیرند.

- در کنار درمان با شامپوهای مخصوص، روسری، شانه، برس، کلاه، شال، روبالشی و ملحفه بیمار باید در آب داغ شسته شوند. وسایلی را که در دمای بالا خراب می‌شوند، باید دو هفته در کیسه دربسته نگه دارید. ضدعفونی و شست و شوی فرش و موکت و مبلمان ضرورتی نداشته و نیازی به ضدعفونی کردن کل خانه وجود ندارد.

- شامپوهای ضد شپش، تخم‌ها را از بین نمی‌برند. بنابراین بعد از مصرف شامپو، با شانه دندانه ریز و مخلوطی از آب و سرکه، موها را شانه بزنید.

- تراشیدن موهای سر توصیه نمی‌شود.

- داروهای ضد شپش غیرخوراکی و شدیدا سمی هستند. بعد از آلوده شدن دست به این داروها، دست های خود را در دهان نگذارید و با دست های آلوده چیزی نخورید.

- کسی که قبلا یک بار آلودگی به شپش داشته و درمان شده، در مقابل بیماری ایمن نیست و یک فرد ممکن است بیش از یک بار به بیماری مبتلا شود.

- اگر کسی بعد از دوبار درمان، مجددا به شپش مبتلا شد، به این معنی است که فرد مبتلای دیگری که درمان نشده در نزدیکی اوست. در صورت ابتلای مجدد به شپش، لازم است درمان دو مرحله ای مجدد انجام شود.