کدام شرکت در مسابقه تازه بر سر ماه برنده خواهد شد؟

فرارو- در سالیان اخیر پرتاب اشیاء به مدار زمین به بخشی از حوزه فعالیت شرکت‌های خصوصی تبدیل شده است. از ۱۷۸ ماموریت موفقیت آمیز در سال ۲۰۲۲ میلادی ۹۰ ماموریت توسط شرکت‌ها (در بسیاری از موارد با قرارداد‌های فرعی توسط دولت ها) و ۶۱ مورد توسط یک شرکت (اسپیس ایکس) انجام شدند. با این وجود، زمانی که صحبت از ماموریت و اعزام هر چیزی به سیاره ماه به میان می‌آید دولت‌ها انحصار موفقیت را در دستان خود حفظ می‌کنند. در سال ۲۰۱۹ میلادی فضاپیمای اسرائیلی "برشیت" که با سرمایه بخش خصوصی پرتاب شده بود نتوانست فرودی سالم و موفقیت آمیز بر سطح ماه داشته باشد. از برنامه آپولو در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی تا تلاش‌های اخیر مانند کاوشگر روباتیک چانگ ۵ چین تمام تمام فرودگرها، مدارگرد‌ها و کاوشگر‌هایی که ماموریتی موفقی در اعزام به سیاره ماه داشته اند با هزینه مالیات دهندگان راه اندازی و پرتاب شده اند. با این وجود، به نظر می‌رسد در چند هفته آینده زمانی که یک فرودگر بدون سرنشین به اولین کاوشگر تجاری که روی ماه فرود می‌آید تبدیل شود این وضعیت تغییر پیدا خواهد کرد. با این وجود، مشخص نیست که کدام فرودگر و کدام شرکت مدعی این افتخار خواهد شد.

به گزارش فرارو به نقل از اکونومیست، یک فضاپیما به نام "هاکوتو – آر میشن ۱" که توسط شرکت ژاپنی "آی اسپیس" کنترل می‌شود در حال حاضر در راه است. قرار است این فضاپیما اواخر آوریل بر سطح سیاره ماه فرود آید. با این وجود، دو ماموریت دیگر نیز برای فرود بر سطح سیاره ماه در راه هستند. به عبارت دیگر، یک مسابقه تازه بر سر فرود بر ماه در جریان است.

هاکوتو – آر میشن ۱ در تاریخ ۱۱ دسامبر با موشک فالکون ۹ اسپیس ایکس پرتاب شد. پس از صعود از مدار ماه در ۲۰ ژانویه به اوج ۱.۴ متری خود می‌رسیده و سپس به سمت منظومه زمین - ماه باز می‌گردد. مسیر حرکت آن به گونه‌ای هنرمندانه طراحی شده که از نزدیکی ماه عبور کرده و در مدار اطراف آن می‌چرخد. این رویکرد "کم انرژی" برای رسیدن به ماه زمان بر است، اما از سوخت کمتری نسبت به یک مسیر مستقیم استفاده می‌کند. همان طور که ماموریت‌های آپولو نشان دادند رسیدن به ماه در چند روز امکان پذیر است، اما پس از آن لازم است سوخت زیادی بسوزانید تا سرعت خود را کاهش دهید و وارد مدار ماه شوید.

صرفه جویی هاکوتو – آر باعث صرفه جویی در وزن می‌شود و امکان حمل بار بزرگتر را فراهم می‌کند و دو کاوشگر کوچک (یکی بسیار کوچک به اندازه یک توپ بیسبال) و چندین دوربین را حمل می‌کند. با این وجود، سفر آهسته‌تر آن بدان معناست که امکان سبقت گرفتن دو فرودگر دیگر برای رسیدن به ماه پیش از برنامه ریزی صورت گرفته برای فضاپیمای ژاپنی در پایان ماه آوریل وجود دارد.

اولین رقیب نُوا – سی است که توسط Intuitive Machines یک استارت آپ در هیوستون در تگزاس ایجاد شده است. نُوا – سی باید در ماه مارس پرتاب شود و به زودی تاریخ دقیق آن اعلام می‌شود و قرار با یک فالکون ۹ سفر فضایی خود را انجام دهد و حدود شش روز به طول می‌انجامد تا به ماه سفر کند و بر سطح آن فرود آید. "استیو آلتموس" رئیس شرکت سازنده آن می‌گوید که یک مسیر مستقیم خطر مواجهه با تشعشعات را برای نُوا – سی به حداقل ممکن می‌رساند. در طراحی نُوا – سی از فناوری پروژه Morpheus استفاده شده برنامه‌ای که توسط ناسا آژانس فضایی آمریکا اداره می‌شود و سیستم‌های تشخیص خطر برای فرود، طراحی موتور جدید و گزینه‌ای برای فرودگر‌های آینده به مظنور استقرار یک وسیله نقلیه کوچکتر را شامل می‌شود که می‌تواند با برخاستن و فرود دوباره "پرش" کند.

نُوا –سی مجموعه‌ای از دوربین‌ها و ابزار‌های دیگر از جمله چندین مورد از تجهیزات ناسا را به همراه خواهد داشت که بخشی از هزینه‌های این ماموریت را به عنوان بخشی از برنامه "خدمات تجاری حمل بار به ماه" (CLPS) تامین کرده است. قرار است شرکت Intuitive Machines سه فرودگر نُوا – سی را تا پایان سال ۲۰۱۴ میلادی به ماه بفرستد.

سومین رقیب فرودگر "پرگرین" است که توسط شرکت Astrobotic Technology در پنسیلوانیا ساخته شده است. پرگرین مانند هاکوتو – آر در مسابقه‌ای ۲۰ میلیون دلاری شرکت کرده بود که قرار بود جایزه به اولین تیمی که یک وسیله نقلیه کوچک را بر روی ماه فرود آورد اعطا شود. با این وجود، مسابقه در سال ۲۰۱۸ لغو شد و جایزه بدون ادعا باقی ماند. پرگرین قرار است تا پایان ماه مارس در اولین پرواز Vulcan Centaur پرتاب شود موشک جدیدی که توسط United Launch Alliance یک تامین کننده پرتاب آمریکایی در حال توسعه است.

سیاست رقابت

پرگرین نیز قرار است مانند رقبای خود یک وسیله نقلیه کوچک و مجموعه از ابزار‌ها را حمل کند که چندین مورد از آن متعلق به ناسا می‌باشند. Astrobotic همچنین یک فرودگر بزرگتر به نام گریفین را توسعه داده که قرار است در ماموریتی نیز در اواخر سال ۲۰۲۴ اعزام شود و یک کاوشکر منابع را در نکانی نزدیک به قطب جنوبی ماه در اختیار ناسا قرار خواهد داد.

حال باید پرسید کدام شرکت در این مسابقه تازه برنده خواهد شد و آیا این موضوع اصلا اهمیتی دارد؟ "هاکامادا تاکشی" بنیانگذار و رئیس "آی اسپیس" می‌گوید:"ما باور نداریم که این مسابقه برای اولین بودن است. آلتموس از Intuitive Machines می‌گوید ماموریت‌های شرکت اش "اولین‌های زیادی را به ارمغان خواهد آورد" صرفنظر از این که کدام شرکت در این مسابقه خاص برنده خواهد شد. او و هاکامادا معتقدند که تمرکزشان بر روی این است که زمینه‌ای را برای خدمات منظم به سیاره ماه و فرصت‌های تازه‌ای را برای دولت‌ها و شرکت‌های خصوصی فراهم سازند. هاکامادا می‌گوید:"مسابقه دوستانه باعث تشویق و تقویت علاقه بیش‌تر به ادامه کار می‌شود".

اما دقیقا چه فرصت‌هایی در حال فراهم شدن هستند؟ امکان قرار دادن اشیاء در مدار اطراف زمین همه چیز را ممکن کرده است از ناوبری GPS و تلویزیون ماهواره‌ای گرفته تا دسترسی بهتر به اینترنت و نظارت بر آب و هوا و همچنین استفاده‌های نظامی. دسترسی به ماه فراتر از تحقیقات علمی ناب سود آشکاری ندارد. بسیاری از محموله‌های حمل بار ناسا برای هموار کردن راه به منظور بازگشت افراد به ماه برای مثال از طریق جستجوی مکان‌های فرود احتمالی یا جستجوی منابع (مانند یخ) برای بهره برداری احتمالی به ویژه به عنوان منبع سوخت در نظر گرفته شده اند. با این وجود، "استخراج منابعدر محل" باعث ایجاد یک چالش تازه می‌شود، زیرا هیچ توافق ین المللی‌ای در مورد وضعیت حقوقی سیاره ماه وجود ندارد.

معاهده فضای ماورای جو در سال ۱۹۶۷ میلادی متن اساسی قانون فضایی قدمت خود را نشان می‌دهد. قدمت آن به دورانی باز می‌گردد که تنها دولت‌ها به فضا دسترسی داشتند. در آن متن اشاره شده که هیچ دولتی نمی‌تواند ادعای حاکمیتی در سیاره ماه یا نقاط دیگر فضا را داشته باشد. تلاش‌ها برای به‌روزرسانی این معاهده برای ایجاد قوانینی در مورد استخراج منابع صورت گرفته است. آمریکا از امضای توافق نامه ماه که در سال ۱۹۸۴ میلادی توسط ۱۸ کشور به تصویب رسید خودداری ورزید. چین و روسیه نیز تازه‌ترین پیشنهاد امریکا یعنی توافق نامه آرتمیس ۲۰۲۰ را رد کرده اند.

بحث در مورد مالکیت ماه از مدت زمانی پس از عصر فضا موضوع حدس و گمانه زنی بود. "لوسیان" طنزپرداز یونانی قرن دوم پس از میلاد مسیح سفری تخیلی به ماه را توصیف کرد که در آن ادعا کرده بود با "اندیمیون" پادشاه ماه ملاقات کرده است. همان طور که سه فرودگر که اکنون شرکت‌های سازنده آنان امیدوار هستند به سطح ماه برسند راکت‌های ارزان قیمت و فناوری تازه بدان معناست که پرسش کلیدی درباره مالکیت ماه به امری بسیار واقعی تبدیل خواهد شد. این تجهیزات اولین نمایندگان یک ناوگان برنامه ریزی از وسایل نقلیه قمری چه با خدمه و چه بدون خدمه چه با بودجه عمومی یا بودجه خصوصی هستند که خبر از هجوم تازه به ماه را می‌دهند. با این وجود، این سه ماموریت کماکان پرسش‌های پیچیده‌ای را در مورد مسیر اکتشاف و بهره برداری بشر از فضا مطرح می‌سازند.