ورود «ناخدا» به توفان ارزی

محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری در تاریخ دوم بهمن‌ماه، به ارائه توضیح درخصوص مهم‌ترین تحولات بازار ارز پرداخت.

به گزارش دنیای اقتصاد، رئیس نهاد سیاستگذاری پولی ایران بیان کرد که بازار مبادله ارز و طلا تا دوهفته دیگر را‌ه‌اندازی می‌شود. در این بازار نه‌تن‌ها اسکناس‌های فعلی عرضه می‌شود، بلکه از طریق سامانه «ناخدا» نیز تامین ارز نیاز‌های ارزی انجام خواهد شد. او تاکید کرد که با راه‌اندازی سامانه ناخدا، همه نیاز‌های ارزی کشور بر اساس مستندات تامین خواهد شد.

فرزین از تامین ارز صرافی‌ها با حراج روزانه در بازار متشکل و تامین ارز ۲۸۵۰۰ تومانی از محل درآمد صادرات نفت و پتروشیمی خبر داد و گفت: به همه منابع ارزی کشور دسترسی داریم و بانک مرکزی نرخ‌سازی را از این به بعد با اقدامات خود انجام خواهد داد. رئیس کل بانک مرکزی همچنین از ایجاد بازار معاملات آتی ارز و طلا خبر داد و با اشاره به افق بلندمدت برای بازار مبادله ارز و طلا تاکید کرد که در حال حاضر فضا هیجانی است و به این دلیل سعی شده است در این بازار همه نیاز‌ها برطرف شود و پس از آن از سایر ابزار‌هایی که در بازار‌های ارز دنیا از آن استفاده می‌شود، بهره خواهیم برد.

در این بازار به دنبال راه‌هایی هستیم تا از ابزار‌هایی مثل سوآپ، فوروارد و فیوچر استفاده شود. اما این اقدامات موکول به آینده می‌شود و در حال حاضر به دنبال ایجاد ثبات در بازار هستیم. فرزین با اشاره به افزایش سقف عرضه ارز توسط صرافی‌ها از ۲۰۰۰ یورو به ۵۰۰۰ یورو بیان کرد که اگر صرافی‌ها با مشکل کمبود ارز مواجه شوند، این کمبود توسط بانک مرکزی تامین خواهد شد. باتوجه به اینکه خرید ارز صادراتی توسط صرافی‌ها ممنوع اعلام شده است، تقاضای ارز باتوجه به افزایش سقف فروش ارز، افزایش خواهد یافت و احتمالا برای خرید ارز صف‌های طولانی ایجاد شود.

استفاده از ارز‌های بلوکه‌شده

فرزین با ارائه گزارشی از اقداماتی که طی ۲۰روز اخیر انجام شده است، بیان کرد: ما روز اول اعلام کردیم که به دنبال ثبات ارزی هستیم، ثبات ارزی هم اقدامی یک‌مرحله‌ای نیست. نخستین کاری که انجام دادیم مذاکرات سازنده تجاری با شرکای تجاری کشورمان در قالب دیپلماسی پولی و بانکی بود. ما طی این مدت با قطر، امارات متحده عربی، چین و عراق مذاکرات سازنده‌ای داشتیم و در تمام آن‌ها نیز دستاورد‌های خوبی داشتیم؛ به‌طوری‌که منجر شد بخش زیادی از منابع ارزی تحریم‌شده و مسدودشده ایران قابل استفاده شود و هم اکنون از آن استفاده می‌کنیم.

رئیس کل بانک مرکزی گفت: در روز‌های گذشته توانستیم حدود ۳۰۰میلیون دلار از مجموع ۱۰میلیارد دلار منابع ارز TBI که در عراق داشتیم را در بازار نیما برای کالا‌های اساسی عرضه کنیم و از این به بعد این ارز را در بازار نیما عرضه می‌کنیم و همه واردکنندگان می‌توانند از آن استفاده کنند.

فرزین ادامه داد: ارز‌هایی که در چین داشتیم معمولا در نیما به فروش نمی‌رفت؛ ولی هم‌اکنون در نیما به فروش می‌رسد و زمان تخصیص را که حدود ۲۱روز طول می‌کشید، به ۴۸ساعت کاهش دادیم. همچنین توانستیم پس‌از مذاکرات سازنده‌ای که با اماراتی‌ها داشتیم، عرضه ارز درهم در سامانه نیما را افزایش دهیم.

سوآپ و فیوچرز در بازار مبادله طلا و ارز

رئیس کل بانک مرکزی در پاسخ به کسانی که فکر می‌کنند بازار بانک مرکزی قادر به تامین اسکناس بازار نیست، گفت: ما در بانک مرکزی همه نیاز‌های اسکناس ارزی را تامین خواهیم کرد و با راه‌اندازی سامانه ناخدا، همه نیاز‌ها را بر اساس مستندات تامین خواهیم کرد. او همچنین تاکید کرد که در این بازار نه‌تن‌ها اسکناس‌های فعلی عرضه می‌شود، بلکه از طریق سامانه «ناخدا» نیز تامین ارز نیاز‌های ارزی انجام خواهد شد.

رئیس شورای پول و اعتبار در ادامه صحبت‌های خود با تاکید بر اینکه اقدامات لازم برای ایجاد بازار مبادله ارز و طلا انجام شده و تا دو هفته دیگر بازار مبادله ارز و طلا ایجاد می‌شود، گفت: تمام نیاز‌های خدماتی ارزی که بالغ بر ۴۰نوع نیاز ارزی است، تامین خواهیم کرد. او بیان کرد که در طی این مدت نیز به‌دلیل هیجاناتی که در بازار آزاد به وجود آمده است، ارز با دستورالعمل جدید تامین خواهد شد تا بازار مبادله ارز و طلا ایجاد شود.

فرزین در رابطه با بازار مبادله ارز و طلا گفت: در این بازار علاوه بر اسکناس، بازار حواله را نیز راه‌اندازی می‌کنیم و به‌دلیل اینکه طلا نیز در این بازار مبادله می‌شود، سکه نیز در این بازار وجود دارد. همچنین از ابزار‌های لازم برای بازار ارز از قبیل ابزار سوآپ استفاده خواهیم کرد. او با اشاره به اینکه افق بلندمدتی برای بازار مبادله در نظر گرفته شده است، تاکید کرد: در حال حاضر فضا هیجانی است و به این دلیل سعی می‌کنیم در این بازار همه نیاز‌ها را برطرف کنیم و پس از آن از سایر ابزار‌هایی که در بازار‌های ارز دنیا از آن استفاده می‌شود، بهره خواهیم برد. در این بازار به دنبال راه‌هایی هستیم تا از ابزار‌هایی مثل سوآپ، فوروارد و فیوچر استفاده شود. اما این اقدامات به آینده موکول می‌شود و در حال حاضر به دنبال ایجاد ثبات در بازار هستیم. راه‌اندازی بازار معاملات آتی برای ارز و طلا را می‌توان گام مثبتی تلقی کرد و می‌تواند معاملاتی را که تحت عنوان فردایی و به‌صورت غیررسمی انجام می‌شود، سامان دهد.

افزایش سقف فروش ارز به افراد تا ۵هزار یورو

رئیس کل بانک مرکزی درخصوص اینکه چرا عرضه ارز از سوی صرافی‌ها مطرح شده است، گفت: صرافی‌ها آزادانه می‌توانند خرید و فروش کنند و درحالی‌که قبلا تا ۲۰۰۰یورو می‌توانستند به افراد بفروشند، اکنون این رقم به ۵هزار یورو افزایش یافته است. اگر صرافی‌ها کسری داشتند بانک مرکزی آن را تامین خواهد کرد.

فرزین درباره ابهام اینکه صرافی‌ها محدود شده‌اند، توضیح داد: ما گفته‌ایم که رفع تعهد به جای صرافی، توسط بانک مرکزی صورت بگیرد. ما به صرافی‌ها اجازه خرید و فروش ارز دادیم؛ درحالی‌که قبلا چنین امکانی نبود. رئیس بانک مرکزی تاکید کرد که برای افرادی که سهیمه ارز ۲هزار یورویی خود را دریافت کرده‌اند، آیین‌نامه فعلا اجازه دریافت تا سقف ۵هزار یورو را به این افراد نمی‌دهد.

فرزین بیان کرد: «صرافی‌ها اختیار خرید و فروش ارز را دارند و اگر محدودیتی در این کار داشتند، بانک مرکزی در بازار متشکل و در قالب یک حراج به آن‌ها ارز می‌فروشد و در واقع، نرخ در این محل تعیین خواهد شد. به دنبال این هستیم که این نرخ به نرخ بازار آزاد تبدیل شود. با توجه به اینکه یکی از اشکالات بانک مرکزی تا به حال این بوده که نتوانسته نرخ‌سازبازار ارز باشد، تلاش می‌کنیم تا بانک مرکزی با این روش به یک نرخ‌سازدر بازار آزاد تبدیل شود.» البته افزایش سقف فروش ارز توسط صرافی‌ها از ۲۰۰۰ یورو به ۵۰۰۰ یورو و ازطرفی ممنوعیت خرید ارز صادراتی توسط صرافی‌ها، ازآنجاکه می‌تواند عرضه را با کمبود مواجه کند و احتمالا برای خرید ارز صف‌های طولانی ایجاد شود. این موضوع البته می‌تواند برای برخی افراد رانت ایجاد کند.

ورود بانک مرکزی به بازار آزاد

رئیس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه در یک فضای مجازی و ذهنی برای کشور محدودیت ایجاد کردند، افزود: درحالی‌که عملیات واقعی این نیست و منابع ارزی کشور آزاد است و تامین ارز در بازار به خوبی در حال انجام است؛ اما در فضای مجازی عددسازی می‌کنند و می‌گویند این بازار آزاد است.

فرزین تصریح کرد: ما در بازار آزاد هم ورود خواهیم کرد و شروع به نرخ‌سازی می‌کنیم؛ بنابراین بانک مرکزی نرخ‌سازی را از این به بعد با اقدامات خود انجام خواهد داد. رئیس شورای پول و اعتبار همچنین بیان کرد: آمار ۹ماهه بانک مرکزی نشان می‌دهد که حساب کالای کشور یعنی صادرات منهای واردات، ۲۰میلیارد و ۵۰۰میلیون دلار مثبت بوده است؛ یعنی به این میزان بیش از واردات، صادرات داشته‌ایم. میزان صادرات ما ۴/ ۷۳میلیارد دلار بوده که ۳۱درصد رشد داشته است. درحالی‌که واردات ما ۹/ ۵۲ میلیارد دلار بوده که ۶/ ۱۹درصد رشد کرده است. همین باعث شده که ذخایر ارزی کشور به‌دلیل صادرات بیش از واردات، ۲۰میلیارد و ۵۰۰میلیون دلار افزایش پیدا کند و این ذخایر هم اکنون در دسترس ماست و ما هیچ مشکلی در تامین نیاز‌های ارزی کشور برای تامین کالا نداریم.